Presbiyopi (Yakını Görememe) Nedir?
Presbiyopi, yaşla birlikte görme bozukluğu olarak adlandırılan bir durumdur. Bu, gözlerin yakın nesneleri net görme yeteneğinin azalmasıyla ilgilidir. Gözdeki merceğin uyum, odaklanma yeteneklerinin gerilemesiyle görülmektedir.
Gözdeki lensin esnekliğini kaybetmesi nedeniyle oluşmaktadır. Yakını görme sorunu olarak da bilinmektedir. Presbiyopi genellikle 40’lı yaşların başında başlamaktadır. Bunun nedeni, 40’lı yaşlarla beraber bu sertlik artar ve yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak göz yakını net görme yeteneğini kaybeder. Bu süreç 60’lı yaşların ortasına kadar devam eder.
60’lı yaşların başında bu süreç durağanlaşmaktadır. Özellikle 65 yaşından sonra gözün odaklanma yeteneği ya fiilen durur ya da minimuma iner. Bu aşamadan sonra yakını görmek için gözlüklere mecbur kalınır.
Presbiyopi ile hipermetrop için ortaya çıkan problem aslında aynı olmakla birlikte her ikisinde de problemin oluşma nedeni farklıdır. Hem hipermetrop hem presbiyopi birer göz kırma problemidir ve dışarıdan göze gelen görüntü retinadaki odak noktasının arka tarafına düşer.
Hipermetrop göz küresinin normalden kısa olmasından kaynaklanırken, presbiyopi de merceğin yaşlanmayla birlikte sertleşip esnekliğini kaybetmesidir. Özellikle 40’lı yaşlarından sonra kişiler düzenli göz muayenelerini ihmal etmemelidirler. Yaşa bağlı yakını görememe probleminin teşhisi ve erken tedavisi açısından önem arz etmektedir.
Presbiyopi (Yakını Görememe) Neden Oluşur?
Uzaktaki bir cismin yakına gelmesiyle beyne ulaşan uyarı değerlendirilerek göze iletilir. Burada gözün “silier cisim” denen bölgesinde kasların kasılıp gevşemesiyle buna bağlı lifler gerilmekte ya da gevşemektedir. Liflerin bu hareketi, lensin incelerek ya da kalınlaşarak kırıcılığının artmasına neden olur. Göz yaşa bağlı olarak bu yeteneğini kaybeder.
Kesin olarak ispatlanmamış olsa da bu yeteneğin yaşa bağlı olarak kaybedilmesi ile ilgili en yakın teori hücre yaşlanması teorisidir. Bu teori de yaşlılığa bağlı olarak saçımızın beyazlaması gibi göz hücrelerimizin bu yeteneğini kaybetmesidir.
Bu yüzden bu sorun patolojik bir sorun olarak değil fizyolojik bir yaşlanma olarak değerlendirilir. Presbiyopi yıllara göre her insanda son derece standart bir şekilde artmaktadır. 40 yaşından sonra her 10 yılda bir, +1 numara büyüme gösterir. 50 yasında +2, 60 yaşında ise +3 numara büyümüş olur.
Ama burada ilginç bir durum söz konusudur. Örneğin gözümüz -2 ise 40 yaşında buna +1 eklenir. Bu durumda yakını görmek için -1 numaraya ihtiyaç duyarsınız. 50 yaşına geldiğinizde ise uzak için -2 numaraya ihtiyaç varken yakın gözlüğüne ihtiyaç kalmamaktadır. Bu nedenle miyop olup da ‘Ben yakını çok iyi görüyorum’ diyen hastaların yakını iyi görmelerinin nedeni iki rahatsızlığın üst üste gelerek kusur azaltıcı bir etki oluşturmasıdır.
Presbiyopinin (Yakını Görememe) Belirtileri Nelerdir?
Presbiyopi 40 yaşlarda başlar ve çok yavaş bir hızda ilerler. En hızlı ilerlediği yaşlar 46-52 arasıdır. Bu nedenle hastaların şikayetleri en çok bu yaşlarda belirginleşir ve bu dönemde doktora başvururlar. Eğer hipermetropi gibi yakını görememe gibi göz bozukluğu varsa şikayetler daha erken, buna karşın miyopi gibi yakını görüp uzağı görememe sorunu varsa belirtiler daha geç yaşta ortaya çıkar.
En sık görülen şikayetler;
- Yakın nesneleri net görme güçsüzlüğü
- Okuma veya dikiş işlerinde başının yakına getirilmesi gerekmese de yakın nesneleri görme güçsüzlüğü
- Yakın nesnelere odaklanma zorluğu ve göz yorgunluğu
- Televizyon veya bilgisayar ekranlarında görme zorluğu
- Alışılmamış boyutta okuma malzemelerine ihtiyaç duyma.
- Kitap, gazete gibi okuma esnasında parlak bir ışığa ihtiyaç duyulması
- Okuma veya yakın mesafede çalışma sırasında gözleri kırma ihtiyacı
- Hastalığın ilerlemesi durumunda uzun süreli net görememekten dolayı alın bölgesinde ve şakaklarda ağrılar görülmesi
- Baş ağrısı
- Okuma ya da çalışma sırasında gözlerin kızarması veya kaşınması.
Presbiyopi (Yakını Görememe) ve Hipermetrop Arasındaki Fark Nedir?
Hipermetropi, miyop ve astigmat gibi, gözde meydana gelen bir kırma ve odaklanma problemidir. Hipermetrop ve presbiyopi, gözde meydana gelen kırılma probleminin yakını görme kusuru oluşturması bakımından karıştırılmaktadır. Ancak, hipermetrop ve presbiyopi farklı durumlara işaret etmektedir.
Hipermetrop, yaşa bağlı olarak meydana gelen bir yakını görme problemi değildir. Herhangi bir yaşta oluşabilen hipermetrop, yaşın ilerlemesiyle ilerleme gösterebilmekte ancak, yaşa bağlı ortaya çıkmamaktadır. Presbiyopi, 40-45 yaş sonrası yaşlanmaya bağlı olarak göz yapısında bazı fonksiyonların kaybedilmesiyle ortaya çıkan yakını görme problemidir.
Presbiyopi (Yakını Görememe) Tedavisi Kimlere Ugulanabilir?
- 40-45 yaş üstü yakını görme problemi gözlemlenen hastalar
- Kataraktı olan ve FAKO ameliyatıolacak olan kişiler
- Gözünde ciddi bir problem tespit edilmeyen hastalar
- Yüksek astigmatı bulunmayan kişiler
Presbiyopi (Yakını Görememe) Risk Faktörleri Nelerdir?
Presbiyopi (Yakını Görememe) için bazı risk faktörleri vardır.
Bunlar:
-
Yaş:
En önemli risk faktörüdür. 40 yaşından sonra hemen herkes bir dereceye kadar presbiyopi sorunu ile karşılaşmaktadır.
-
Bazı Hastalıklar:
Gözde hipermetropi olması, multiple sklerozis (MS hastalığı) ve kalp-damar hastalıkları bazen 40 yaşından önce de yakını görememe sorununun ortaya çıkmasına neden olur.
-
İlaçlar:
Antidepresanlar, antihistaminik ilaçlar ve diüretik (idrar söktürücü) bazı ilaçlar erken presbiyopi sorununa neden olabilirler.
Presbiyopi (Yakını Görememe) Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Presbiyopi teşhisinin konulması için öncelikli olarak hastanın kendisinde belirtileri fark etmesi veya 40 yaşından itibaren düzenli göz muayenesine gelmiş olması sonucunda göz doktoru tarafından fark edilmesi durumu önem arz etmektedir. Belirtileri sonucu göz doktoruna başvuran veya düzenli göz muayenesine gelen kişiye öncelikli olarak görüş testi yapılmaktadır. Göz muayenesi sırasında, hastalığa sahip olan kişiler 50 cm’den yakın olan cisimleri net görmekte zorlanmaktadırlar.
Hastalığın tanısı koyulmuşsa sonraki aşamada Snellen göz testi uygulanmaktadır. Snellen göz testinde belirli bir mesafeden hasta tablodaki çeşitli harfleri okumaya çalışır. Kişinin belirli bir mesafeden harfleri okuyup okuyamadığı ölçülür. Bu test neticesinde hastaya tanı koyulabilmektedir.
Presbiyopi (Yakını Görememe) Tedavisi Nedir?
Presbiyopi tedavisinde amaç gözün odaklama yaptığındaki görüntüye benzer görüntü sağlamaktır. Bunun için gözlük, kontakt lens, refraktif cerrahi ve göz içi mercek yerleştirilmesi ameliyatı gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir.
-
Gözlük:
Gözlük, presbiyopinin en basit ve güvenli tedavi yöntemidir.
-
Okuma (Tek Odaklı) Gözlüğü:
Gözünüzde başka bir kırma kusuru yoksa sadece okuma gözlükleri yeterli olacaktır. Aksi takdirde hem uzak hem yakın gözlüğü kullanmanız gerekebilir.
-
Bifokal Gözlükler:
Bu gözlüklerde yakın ve uzak olarak iki farklı odak noktası camda bir hatla ayrılmıştır. Orta mesafe görüntülerde şikayetlere sebep olabilir.
-
Trifokal Gözlükler:
Bifokal gözlüklerdeki şikayetleri azaltmak için yakın, orta ve uzak şeklinde 3 odağı bulunur. Yakın odak okuma için, orta odak bilgisayar kullanımı için ayarlanmıştır.
-
Progresif Gözlükler:
Bu gözlüklerde odak noktaları bir hat şeklinde ayrılmamıştır. Farklı bölgelerde farklı odak noktaları vardır.
-
Ofis Progresif Camları:
Bu camlarda bilgisayar mesafesi ve yakın çalışma mesafesine ait odaklar vardır.
-
Kontakt Lens:
Gözlük kullanmak istemeyen kişiler kontakt lens kullanabilir.
-
Monovizyon Kontakt Lens:
Bir göz uzak görüş bir göz yakın görüşe göre ayarlanır. Bu yöntemde hastanın adapte olması denenir. Her hasta tek gözle görüşe alışamaz.
-
Multifokal Kontakt Lens:
Bu lenslerin üzerinde farklı odak noktalarında farklı halkalar mevcuttur. Görüntü kalitesinde az miktarda kayıp olur. Hem uzak hem de yakın görüntü aynı netliktedir. Bu durum normal olmamasına karşın beynimiz zamanla adapte olur ve uygun hastalar rahat bir şekilde kullanırlar.
-
Modifiye Monovizyon:
Presbiyopi tedavisinde kullanılan bu yöntemde kişi baskın göze bifokal ya da multifokal kontakt lens kullanır, baskın olmayan göze ise yakını gösteren kontakt lens kullanır.
-
Refraktif Cerrahi:
-
Lazer Refraktif Cerrahi:
Bu yöntemde bir göz uzağı diğer göz yakını görecek şekilde gözlere lazer tedavisi uygulanır.
Yani monovizyon yapılır. Hastanın bu duruma alışması gerekir. Ameliyattan önce mono vizyon kontakt lensler ile hastanın uyumu denenebilir.
-
Korneal İnlays:
Kornea tabakasının içine inlay denen küçük halka şeklinde bir parça yerleştirilir. Bu parça sayesinde korneadan geçen ışınlar kırılır ve yakındaki objeler daha net görülür.
Presbiyopinin (Yakını Görememe) İlerlememesi İçin Neler Yapılabilir?
- 40 yaş sonrasındaki kişilerin mutlaka göz kontrollerini uzman bir hekime yaptırması gereklidir.
- 40-55 yaş arasındaki kişiler hastalığı veya hastalık belirtisi olmasa dahi 2-4 yılda 1 kez, 55-65 yaş arasındaki kişiler 1-3 yılda 1 kez, 65 yaşının üstünde olan kişiler ise her yıl 1 kere göz kontrolünü yaptırmalıdır.
- Doğru şekilde kontrollere gidildiği ve göz sağlığına dikkat edildiği takdirde presbiyopi hastalığı çok tehlikeli olmayan fizyolojik bir problemdir.
- İlerleyen yaş ile birlikte birçok kişide görülür. Tedavisi kolay bir şekilde gerçekleştirilebilir.
- Genetiğinde göz problemi olan kişi ile olmayan kişi arasında aynı yaşta olmaları durumunda hastalık riski aynıdır.
- Yaşlanma sürecinden en çok etkilenen organlardan biri olan göz sağlığı için rutin kontrollerin atlanmaması büyük bir önem taşır.
