Mesane Kanseri Nedir?
Mesane kanseri, böbreklerden başlayarak idrar yolları boyunca ortaya çıkan kanserler arasında, ikinci sıklıkta karşılaşılan kanserdir.
Bu mesane kanserlerinin yaklaşık olarak üçte ikisi ölümcül bir seyir izlemeyen ancak tekrar etme eğilimindeki oluşumlar iken üçte biri ise kas dokusuna ve ardından vücudun geri kalanına yayılma (metastaz yapma) potansiyeline sahip kötü seyirli oluşumlardır.
Mesane kanseri, erkeklerde kadınlara göre daha fazla meydana gelir. Ve hastalık genellikle erişkin yaş grubundaki kişilerde ortaya çıkar.
Mesane Kanseri Türleri Nelerdir?
-
Geçiş Hücreli Karsinom:
Ürotelyal karsinom olarak da adlandırılan geçiş hücreli karsinom, mesane duvarının iç astarındaki geçiş hücrelerinde başlayan kanser türüdür. Tüm mesane kanserlerinin yaklaşık %90’ı geçicidir. Bu kanser türünde anormal hücreler iç astardan mesanenizin derinliklerindeki diğer katmanlara veya mesane duvarınız yoluyla mesanenizi çevreleyen yağ dokularına yayılır.
-
Skuamöz Hücreli Karsinom:
Skuamöz hücreler mesanenizin içini kaplayan ince, düz hücrelerdir. Bu skuamöz hücreli karsinom, mesane kanserlerinin yaklaşık %5’ini oluşturur. Ve genellikle uzun süreli mesane iltihabı veya tahrişi yaşayan kişilerde ortaya çıkar.
-
Adenokarsinom:
Adenokarsinom kanserleri, mesane de dahil olmak üzere organ ve dokuları kaplayan bezlerdeki kanserlerdir. Bu çok nadir görülen bir mesane kanseri türüdür. Ve tüm mesane kanserlerinin %1 ila %2’sini oluşturur. Bu yayılma durumuna da metastaz adı verilir.
Mesane Kanserine Neden Olacak Faktörler Nelerdir?
-
Sigara İçmek:
Sigara, puro veya pipo içmek, idrarda zararlı kimyasalların birikmesine neden olur. Ve mesane kanseri riskini artırabilir.
Sigara içtiğinizde vücudunuz dumandaki kimyasalları işler. Ve bir kısmını idrarla atar. Bu zararlı kimyasallar mesanenizin astarına zarar verebilir. Bu da kanser riskinizi artırabilir.
-
Artan Yaş:
Yaşlandıkça mesane kanseri riski artar. Her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen, mesane kanseri teşhisi konan çoğu insan 55 yaşından büyüktür.
-
Erkek Olmak:
Erkeklerin mesane kanseri geliştirme olasılığı kadınlardan daha fazladır.
Bazı kimyasallara maruz kalma. Böbrekleriniz, kan dolaşımınızdaki zararlı kimyasalları filtrelemede ve bunları mesanenize taşımada önemli bir rol oynar. Bu nedenle, belirli kimyasalların etrafında olmanın mesane kanseri riskini artırabileceği düşünülmektedir.
Mesane kanseri riskine bağlı kimyasallar arasında;
- Arsenik ve boya,
- Kauçuk,
- Deri,
- Tekstil ve boya ürünlerinin
üretiminde kullanılan kimyasallar bulunur.
-
Geçirilmiş Kanser Tedavisi:
Anti-kanser ilacı siklofosfamid ile tedavi, mesane kanseri riskini artırır. Önceki bir kanser için pelvise yönelik radyasyon tedavisi alan kişilerde mesane kanseri gelişme riski daha yüksektir.
-
Kronik Mesane İltihabı:
Uzun süreli idrar sondası kullanımında meydana gelebilecek kronik veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları veya iltihapları (sistit), skuamöz hücreli mesane kanseri riskini artırabilir.
-
Kişisel veya Ailede Kanser Öyküsü:
Mesane kanseri geçirdiyseniz, kanserin tekrarlama olasılığı daha yüksektir. Birinci derece akrabalarınızdan birinin (ebeveyn, kardeş veya çocuk) mesane kanseri öyküsü varsa, mesane kanserinin ailelerde görülmesi nadir olmasına rağmen, hastalık riskiniz yüksek olabilir.
Kalıtsal polipozis olmayan kolorektal kanser (HNPCC) olarak da bilinen Lynch sendromunun aile öyküsü, üriner sistemde ve ayrıca kolon, rahim, yumurtalıklar ve diğer organlarda kanser riskini artırabilir.
Mesane Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Mesane Kanserinin En Sık Görülen Belirtileri Şunlardır:
-
İdrarda Kanama:
Mesane kanseri, idrarla ilgili değişikliklere neden olabilir. İdrarda kan görülmesi (hematüri), en sık rastlanan belirtidir. İdrar kırmızı veya pembemsi bir renk alır.
Bunun yanı sıra, idrar yaparken yanma, ağrı veya zorlanma da mesane kanserinin belirtileri arasında yer alabilir. Bu tür değişikliklere dikkat etmek ve hemen bir üroloji uzmanına danışmak önemlidir.
-
Sık İdrara Çıkma:
Mesane kanseri olan bazı insanlar, sık idrara çıkma hissi yaşarlar. Normalden daha sık tuvalete gitme ihtiyacı ya da ani sıkışma hissi olabilir. Özellikle gece idrara kalkma sıklığı artabilir. Eğer bu durumu sürekli yaşıyorsanız veya alışılmadık bir şekilde sık idrara çıkma ihtiyacı hissediyorsanız, bir üroloji uzmanına başvurmanız önemlidir.
-
İdrar Yolu Enfeksiyonları:
Mesane kanseri olan kişilerde tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları da görülebilir. İdrar yolunda kanserli dokunun enfeksiyona yatkın hale gelmesi, enfeksiyon riskini artırır. İdrar yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak sık idrara çıkma, yanma hissi ve idrarda kan görülebilir. Eğer tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları yaşıyorsanız, bir üroloji uzmanına başvurmanız önemlidir.
-
Karın veya Sırt Ağrısı:
Mesane kanseri ilerledikçe, karın veya sırt bölgesinde ağrılar hissedilebilir. Bu ağrılar genellikle kanserin ilerlemiş evrelerinde ortaya çıkar. Kanser, çevredeki dokulara yayıldıkça sinir uçlarını etkiler. Ve ağrıya neden olabilir. Eğer sürekli veya şiddetli karın veya sırt ağrılarından şüpheleniyorsanız, bir üroloji uzmanına başvurmanız önemlidir.
-
İştah Kaybı ve Zayıflama:
Mesane kanseri olan kişilerde iştah kaybı ve kilo kaybı görülebilir. Kanser, vücudun enerji kaynaklarını tüketebilir. Bu da iştahsızlık ve zayıflamaya yol açabilir. Eğer belirgin bir kilo kaybı yaşıyorsanız, bir uzmana başvurmanız önemlidir.
-
Yorgunluk ve Halsizlik:
Mesane kanseri, vücudun enerji kaynaklarını tüketerek yorgunluk ve halsizlik hissi oluşturabilir. Sürekli yorgun hissetmek ve enerji düzeyinizde belirgin bir düşüş fark etmek durumunda, bir uzmana başvurmanız önemlidir.
-
Kemik Ağrıları:
Mesane kanseri ilerlediğinde, kanser hücreleri kemiklere yayılabilir ve kemik ağrılarına neden olabilir. Kemik ağrıları özellikle ileri evre kanserlerde ortaya çıkabilir. Eğer sürekli veya şiddetli kemik ağrıları yaşıyorsanız, bir uzmana başvurmanız önemlidir.
Mesane Kanseri Evreleri Nelerdir?
Mesane kanseri teşhisi sonrasında TNM adı verilen sistem ile evrelenmesi ve yayılım durumu belirlenmesi gerekir. Bu sayede uygulanacak tedavi planı oluşturulur.
Evreler aşağıdaki gibidir:
-
T (Tümör):
Ana tümörün mesanede ne kadar geliştiğine ve yakındaki dokulara yayılıp yayılmadığı ölçülür.
-
N (Lenf Düğümleri):
Lenf düğümleri hastalıklarla karşı kalkan görevi gören gruplardır. Kanserin mesanenin duvarındaki lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığına bakılır.
-
M (Metastaz Yapmış):
Hastalığın mesane bölgesinden vücudun başka bölgelerine veya lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını belirler.
T, N, M sınıflandırılmasının çerçevesinde doktor mesane kanseri evresi hakkında bilgi verir. 0’dan IV’e kadar evreler bulunur.
Bu evreler de şöyledir:
-
Evre 0:
Kanser sadece mesanenin merkezinde gelişir. Mesane duvarına ve kaslarına yayılmamıştır. Mesanenin yüzeysel kanseri olup lenf nodu tutulumu ya da başka organlara yayılım göstermez.
-
Evre I:
Kanser mesanenin iç astarında büyümüştür. Fakat mesane duvarının kasında büyüme göstermez. Başka doku ve organlara hala yayılım göstermemiştir.
-
Evre II:
Herhangi bir organa metastaz yapmasa da kanserin mesanenin bağ dokusundan kas tabakasına kadar ilerlediği evredir.
-
Evre III:
Kanser artık mesaneyi çevreleyen yağlı doku tabakasındadır. Prostat, rahim ve vajina da rastlanabilir. Fakat mesaneye uzak organlara yayılım tespit edilmemiştir.
-
Evre IV:
Bu aşama aşağıdakilerden herhangi birine işaret edebilir:
- Kanser pelvik veya karın duvarına yayılmıştır. Fakat henüz lenf düğümlerinde ya da mesanenin uzak organlarında tutulum görülmez.
- Kanser yakınlardaki lenf düğümlerine yayılmıştır. Ama uzak organlara metastaz yapmamıştır.
- Kanser lenf düğümlerine, kemikler, karaciğer, akciğer gibi vücudun uzak organ ve dokulara metastaz yapmıştır.
Mesane Kanseri Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Mesane Kanseri Teşhisi İçin Uygulanan İdrar Testleri Şöyledir:
-
TIT:
Tanıda idrar tetkikleri önemli yer tutmaktadır. Tam idrar tahlilinde idrarda kan hücrelerinin (eritrosit) görülmesi tümör şüphesini ortaya koymalıdır.
-
İdrar Sitolojisi (Bir İdrar Örneğinin İncelenmesi):
Mesane içinde şüpheli alanlar yoksa, idrar sitolojisi adı verilen bir prosedürle, kanser hücrelerini kontrol etmek için idrarınızın bir örneği mikroskop altında analiz edilir.
Görünür bir kanser olmasa bile mesanede kanser olabilir. CIS (carcinoma in situ) adı verilen bazı mesane kanserleri mesanede kitleye neden olmaz. Mesanenin içinde kadifemsi bir yapı olarak görünür.
İdrar sitolojisi düşük dereceli tümörlerde duyarlılığı düşük, yüksek dereceli tümörlerde ise en fazla %80 olan bir yöntemdir.
-
İdrar İncelemeleri:
Günümüzde tanıda kullanılan bazı testler mevcuttur. Bunlardan BTA stat ve NMP22 ülkemizde de kullanılan testlerdir. Ancak küçük tümörler için sensitiviteleri düşüktür. Diğerleri ImmunoCyst ve UroVision DNA FISH.
Mesane Kanseri Tanısında Faydalanılan Görüntüleme Testleri İse Şunlardır:
-
Ultrasonografi (USG):
Kontrast madde uygulaması gerektirmeyen ultrason, 5 mm den büyük mesane tümörlerini kolayca tespit eder. Ayrıca böbreklerin veya üreterlerin tıkalı olup olmadığını öğrenmeye yardımcı olabilir. Ultrason ayrıca mesane kanserinin büyüklüğünü, yakın organ veya dokulara yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılabilir.
-
Bilgisayarlı Tomografi (BT Ürogram):
Mesane dahil, idrar yolundaki tüm tümörlerin boyutu, şekli ve konumu hakkında bilgi sağlayabilir. Ayrıca kanser içerebilecek genişlemiş lenf bezlerinin yanı sıra karın ve pelvisteki diğer organların gösterilmesine de yardımcı olabilir. Görüntünün daha ayrıntılı elde edilebilmesi için bazen ağızdan veya damardan hastaya kontrast bir madde verilir. İyot ve diğer maddelere alerjisi olanların bunu daha önceden doktoruna söylemesi gerekmektedir.
-
İntravenöz Pyelogram (IVP):
Geçmişte mesane ve idrar sistemindeki anormalliklerin belirlenmesinde kullanılan bu yöntem yeni çıkan ve daha iyi bilgi veren yöntemlere yerini bırakmıştır.
-
Retrograd Pyelogram:
İntravenöz pyalogram işlemine benzer bir uygulamadır. Kullanılan kontrast madde damardan değil sistoskopi kullanılarak doğrudan üriner sisteme enjekte edilir. Retrograd pyelogram işlemi normal idrar akışında tıkanmaya neyin neden olduğunu bulmak için kullanılır. Ayrıca üreterin veya böbreğin iç yüzeyindeki kanseri teşhis etmeye yardımcı olabilir.
-
MR (Manyetik Rezonans):
Mesane tümörünün derinliğini, boyutunu ölçmek ve kanserin yayıldığını lenfleri görüntülemek için kullanılabilir. Tümör ve etkileri hakkında ayrıntılı bir görüntü almak için hastaya kontrast madde verilmesi gerekir.
-
PET CT Taraması:
Hastanın vücuduna az miktarda radyoaktif madde enjekte edilir. Bu radyoaktif madde enerji kullanmaya meyilli kanserli hücreler tarafından emildiği için kanserin vücutta nerelere yayıldığı görüntülenir. PET CT mesane kanseri için standart görüntüleme olarak kabul edilmemektedir. Metastatik mesane kanserinin değerlendirmesinde potansiyel yeri olabilir.
-
Göğüs Röntgeni:
Mesane kanserinin akciğere yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılabilir. Göğüs BT taraması yapılmışsa göğüs röntgenine gerek yoktur.
-
Sistoskopi (Mesanenizin İçini İncelemek İçin Bir Cihaz Kullanımı):
Sistoskop uretradan görerek girmeyi sağlayan kameralı 8-10 kat büyütme gücü olan bir alettir. Bununla direkt görüş ile tüm uretra ve mesane iç mukozası görülebilmektedir. En iyi, en değerli ve kolay tanı yöntemidir. Fleksible sistoskopi lokal anestezi ile bile yapılabilen basit ancak çok değerli bir tanı yöntemidir.
-
Mesane Kanseri Biyopsisi (Test İçin Bir Doku Örneğinin Çıkarılması):
Sistoskopide şüpheli alandan biyopsi alınır. Bu prosedür bazen mesane tümörünün transüretral rezeksiyonu (TURBT) olarak adlandırılır.
Mesane Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Mesane kanseri tedavisi hastalığın şiddetine ve evresine göre değişkenlik gösterir.
Ve süreç doktor tarafından planlanır.
Mesane Kanseri Ameliyatı
Bu mesane kanseri tedavisinde kullanılan ameliyatlar şunlardır;
-
Mesane Kanserinin Transüretral Rezeksiyonu (TUR-Mesane Ameliyatı):
TUR mesane ameliyatı ya da kapalı mesane tümörü ameliyatı, mesane kanserin, üretradan özel bir alet ile girilerek, kesilerek dışarı çıkarılması işlemidir. Aletin ucunda bulunan yarım ay şeklindeki bir telden elektrik akımı geçirilir. Bu halka ile mesane içindeki kanser küçük parçacıklar şeklinde kesilir. Daha sonra bu tümör parçaları idrar kesesinden dışarıya alınır. TUR, İngilizce TransUretral Rezeksiyon kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Türkçesi üretradan girilerek uygulanan ameliyat demektir.
-
Radikal Sistektomi İle Mesane Kanseri Tedavisi:
Tümör ile birlikte mesanenin tümü ve yakınındaki doku ve organlar çıkarıldığı bir cerrahi yöntemdir.
Radikal sistektomi ameliyatında:
Mesanenin yanı sıra erkeklerin, prostat ve meni keseleri, gerekli hastalarda tüm idrar yolu çıkartılır.
Kadınlarda ise klasik tanımlamada:
- Rahim,
- Fallop tüpleri,
- Yumurtalıklar ve rahimin tamamı
- veya bir kısmı çıkarılır.
Ancak jinekolojik organları yerinde bırakarak güvenli sınırlarla mesanenin çıkartılması da son yıllarda uygulanmaktadır.
Hem erkek hem kadınlarda pelvik lenf nodu diseksiyonu denilen pelvis içindeki lenflerin çıkarılması işlemi de ameliyatın bir parçasıdır. Pelvik lenf nodu diseksiyonu, lenflere yayılmış kanseri belirlemek için en doğru yoldur.
Laparoskopik veya robotik olarak gerçekleştirilebilen radikal sistektomi ameliyatında açık ameliyatlardaki büyük kesi yerine daha küçük kesilerle cerrahi işlem tamamlanabilir.
-
Parsiyel Sistektomi İle Mesane Kanseri Tedavisi:
Mesanenin kanserli olan kısmının çıkarılması işlemidir.
Çok sık uygulanan bir ameliyat yöntemi değildir.
Kanserin mesanenin bazı yerlerinde sınırlı olduğu özel durumlarda yapılır.
Parsiyel sistektomi ugulanan hastalar, mesane tamamen alınmadığı için idrarlarını normal yoldan yapmaya devam eder.
-
Bağırsakta Yeni Mesane (Neobladder Rekonstrüksiyonu):
Radikal sistektomi ameliyatı geçiren hastaların mesaneleri çıkarıldığından idrarın vücuttan çıkması için yeni bir yol yapılması gerekir.
Bağırsakların bir kısmından yeni mesanenin oluşturulduğu yöntemler de dahil olmak üzere farklı idrar saptırma ameliyatları da vardır.
Hangi idrar yönlendirme yönteminin hastaya uygun olduğu ürolog tarafından belirlenir;
- Biyolojik yaş,
- Mevcut hastalıklar,
- Hastalığın evresi
- Daha sonra gerekebilecek kemoterapi,
- Radyoterapi
Bu tür tedavilerin olasılığı değerlendirilerek karar verilir.
Bu karar hasta ile detaylı olarak tartışılarak nihai karar verilir.
Radyasyon (Işın) Tedavisi İle Mesane Kanseri Tedavisi
Radyasyon tedavisinde, yüksek enerjili X-ışınları ya da diğer tip radyasyon enerjisi ile kanser hücrelerinin öldürülmesi planlanır.
Dışarıdan uygulanan radyasyon tedavisinde:
Vücudun dışından bir radyasyon cihazı kullanılarak vücudun kanserli bölgesine radyasyon ışınları gönderilir.
İçeriden radyasyon tedavisinde ise:
İğnelere ya da çekirdekciklere yüklenmiş olan radyoaktif maddeler doğrudan kanserli doku içine ve yanına yerleştirilir ve radyasyon uygulanır.
Radyasyon tedavisinin verilip verilemeyeceği, hangi tip radyasyon tedavisinin verileceği hastanın sağlık durumuna, klinik evresine göre değişmektedir.
-
Kemoterapi Tedavisi:
Kemoterapi tedavisinde kanser hücrelerini öldüren bazı ilaçlar kullanılır. Bu tedavide tek bir ilaç ya da birkaç ilaç birlikte kullanabilir. TUR ameliyatı sonrası mesanenin içine verilerek uygulanan kemoterapiye intravezikal kemoterapi denir.
Bu tedavide kemoterapötik ilaç bir sonda yardımıyla mesaneye verilir. İlaç bir süre mesane içinde tutulur.
Kemoterapi ilaçları mesanede bulunan kanser hücrelerini etkiler. Bu tedavi genellikle haftada bir kez olmak üzere 6-8 hafta süreyle uygulanır.
-
İntravezikal Kemoterapi Yöntemi:
İntravezikal veya lokal kemoterapi genellikle bir ürolog tarafından uygulanmaktadır.
Yüzeysel mesane kanserlerinde kanser hücreleri derin kas dokularına ulaşmadığı için intravezikal kemoterapi bu hastalarda TUR tedavisini tamamlayıcı olarak kullanılabilir.
İntravezikal kemoterapide ilaçlar üretra içine yerleştirilmiş bir kateter vasıtasıyla mesaneye iletilir.
-
Sistemik Kemoterapi Yöntemi:
Kas tabakasını tutmuş, mesane duvarını aşıp etraf dokuya ilerlemiş veya uzak organlara sıçramış (metastatik) mesane kanseri hastalarında sistemik kemoterapi uygulanır.
Sistemik kemoterapide ilaçlar hastaya kas içine enjeksiyon ya da damar yoluyla verilir.
Sistemik Kemoterapi;
- Ameliyattan Önce (Neoadjuvan Kemoterapi),
- Ameliyattan Sonra (Adjuvan Kemoterapi) veya
- Radyasyon terapisi ile birlikte (Kemoradyasyon Tedavisi) kullanılabilir.
Bu tedavide ilaç genellikle damar içine ya da nadiren ağız yoluyla verilir. İlaçlar genellikle belli aralıklarla verilir. Kemoterapi tek başına, ameliyat ya da radyoterapi ile birlikte kullanılır.
-
İmmünoterapi Tedavisi:
Biyolojik tedavi olarak da adlandırılan immünoterapi, bağışıklık sisteminin bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanımasına ve yok etmesine yardımcı olmak için ilaçların kullanılmasıdır.
Mesane kanseri tedavisinde immünoterapi genellikle direkt mesanenin içine uygulanır.
Mesane kanseri için standart immünoterapi ilacı olarak BCG aşısı kullanılır. Mesanenin içine sıvı olarak kateterle uygulanan BCG aşısı, mesanedeki bağışıklık sistemi hücrelerini aktive ederek tedavi sağlar.
Son yıllarda bağışıklık sistemi destekleyen, enfeksiyon ve kansere karşı koruyucu etkisi olduğu bilinen T hücrelerine yönelik çalışmalar olumlu sonuçlar vermektedir.
Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Takip Nasıl Yapılır?
Mesane tümörlü bir hasta daima tekrarlama riski mevcuttur. Bu nedenle hastalar periyodik olarak takip edilmelidir. Bu doğrultuda düzenli kontrol sistoskopisi yapılmalıdır. TUR mesane sonrası takip ve tedavi her hasta için özeldir.
Yüzeysel tümör tanısı konulan hastalarda, ilerideki yaşamları süresince az da olsa mesanenin tamamen alınması gereken bir durum ortaya çıkabilir.
- Düşük dereceli tümörlerde bu risk daha azdır.
- Yüksek dereceli tümörlerde ise daha fazladır.
Kanser tedavisini takip eden ilk yılda 3 ayda bir kontroller önemlidir. Karaciğer, lenf bezleri gibi kritik organlar ve dokular kontrol edilir.
Mesane içi de sistoskopi ile izlenir. Eğer gerekli görülürse MR, BT, ultrason, PET CT gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.
