Mastektomi Nedir?

Mastektomi Nedir?

Mastektomi, memede bulunan kanser dokusunun çıkarılması üzere yapılmakta olan ameliyatlara genel anlamda verilen isimdir. Geçmişe bakıldığında yaygınlık gösteren, günümüzde ise meme koruyucu cerrahinin uygun olmadığı, büyük çaplı memede yayılmış bir şekilde dağılım gösteren tümörlü hastalar için Mastektomi tercihinde bulunulmaktadır.

Memede kanser teşhisi konulmuş olan hastanın ameliyatı genel cerrahi ekip tarafınca yapılmaktadır. Kanserli doku, memedeki kanser boyutuna ve tipine göre alınmaktadır. Göğüsteki kanser tipleri farklı farklı olduğu için meme kanseri ameliyatının uygulama şekli ve süreci de değişiklik gösterebilmektedir.

Mastektomi Türleri Nelerdir?

Mastektomi operasyonu işlemin tekniğine ve hangi dokuların çıkarıldığına göre farklı türlere ayrılır.

Bunlar şu şekildedir:

• Total (Basit) Mastektomi: 

Meme dokusu tamamen çıkarılırken koltuk altı lenf düğümleri ve göğüs altı kaslarının yerinde bırakıldığı mastektomi türüdür.

• Çift Mastektomi: 

Özellikle koruyucu tedavide tercih edilen her iki memenin birden çıkarılması işlemidir.

• Radikal Mastektomi: 

Meme dokusunun tamamı, koltuk altındaki lenf düğümleri ve göğüs altı kaslarının çıkarıldığı mastektomi operasyonudur.

• Modifiye Radikal Mastektomi: 

Tüm meme dokusu ve koltuk altı lenf düğümleri çıkarılırken göğüs kaslarının yerinde bırakıldığı mastektomi tekniğidir.

• Meme Ucu Koruyucu Mastektomi: 

Cilt, meme ucu ve periferik meme dokusunun sağlam bırakıldığı yenilikçi mastektomi tekniğidir.

• Deri Koruyucu Mastektomi: 

Meme dokusu ve meme ucu çıkarılırken memenin yeniden yapılandırıldığı ve cildin sağlam bırakıldığı mastektomi operasyonudur.

Mastektomi Operasyonu Kimlere Uygulanır?

Mastektomi operasyonu, meme kanseri sebebi ile memesinin bir kısmı veyahut tamamı alınması gerekli olan bireylerde uygulanmakta olan cerrahi bir girişimdir.

Ve mastektomi, memede kanser tanısı konulmuş olan hastalarda tanı alınmasının sonrasında her yaşta hastaya yapılabilmektedir. Bu kanser tanısı, kesinliği yerine oturmuş olan kişilerde yapılması gereken bir ameliyattır. Aynı zamanda yüksek derecede riski bulunan hastalarda memeyi koruyucu amacı güdülerek de yapılabilmektedir.

Bu önleme Profilaktik Mastektomi denmekte olup memenin içinde ileri zamanlarda oluşabilecek olan kanser riskini önlemek için boşaltılıp plastik cerrahlar tarafından memenin yeni baştan şekillendirilmesi ve memenin yeni baştan oluşturulması (meme rekonstrüksiyonu) işlemi yapılmaktadır.

Mastektomi Hangi Durumlarda Yapılır?

Meme kanseri teşhisi alan veya memede kanser gelişme riski yüksek olan hastalarda tedavi olarak meme dokusunun çıkarılması için mastektomi operasyonunun yapılması gerekir. Bir memenin çıkarılması tek taraflı mastektomi, iki memenin birden çıkarılması ise bilateral mastektomi olarak adlandırılır.

Bir diğer meme kanseri tedavi yöntemi olan lumpektomide ise tüm memenin değil yalnızca tümörün ve çevresindeki küçük bir sağlıklı alanın çıkarılması işlemidir. Bu operasyonlardan hangisinin tercih edilmesi gerektiği tamamen hastanın sağlık durumuna ve kanserin evresine göre belirlenir.

Mastektominin bir tedavi yöntemi olarak gerekli görülebildiği durumlardan bazıları şunlardır:

• Erken evre (Aşama 1 ve 2) ve ileri evre (Aşama 3) meme kanserinin tedavisi
• Birinci derece akrabalarında meme kanseri öyküsü bulunan ve meme kanserine yakalanma olasılığı yüksek görülen hastaların önleyici (profilaktik) tedavisi
• İnflamatuar meme kanseri
• Paget hastalığı

Total mastektomi, meme koruyucu cerrahinin uygun olmadığı hastalarda tek tedavi yöntemidir.

Bunun haricinde lumpektomi yerine mastektomi operasyonunun tercih edildiği durumlar ise şu şekildedir:

• Memenin farklı bölgelerinde birden fazla tümörün bulunması
• Daha önceden radyoterapi almış hastalarda yeniden nüks görülmesi
• Kanser olduğu belirlenen meme genelinde yaygın mikrokalsifikasyon (kalsiyum birikimi) bulunması
• Hamilelik dolayısıyla radyasyon tedavisi alınamaması
• Lumpektomi sonrasında memede halen kanser bulunması
• Memede yeniden kanser gelişme olasılığının yüksek görülmesi
• Meme boyutuna göre tümörün büyük olması
• Hastada radyasyonun yan etkilerinin göze alınamayacağı farklı sağlık sorunlarının bulunması

Mastektomi Operasyonu Öncesi Yapılan Görüntüleme Teknikleri Nelerdir?

Mastektomi ameliyatı öncesinde hasta ayrıntılı bir muayene ve kontrol sürecinden geçmektedir.

Bu süreçte doktor tarafından istenilen bazı görüntüleme teknikleri şu şekildedir:

• Mamografi: 

Meme kanserinin erken dönem teşhisinde büyük önem taşır. Bu işlemde bir tarama aracı ile meme röntgeni çekilir.

• Meme USG: 

Memenin ultrason cihazı ile görüntülenmesidir. Bu yöntem mamografiden daha farklı olarak, ultrason cihazı ile uygulanıyor.

• Manyetik Rezonans (MR): 

MR cihazlarında, özel meme coilleri (sargıları) kullanılarak yapılır. Memedeki kitlelerin ve kanserinin daha iyi ortaya konması için hastaya damar yolu ile ilaç (kontrast madde) verilir.

• PET-CT (Pozitron Emisyon Tomografi-Bilgisayarlı Tomografi): 

Aynı anda iki görüntüleme sistemi birden kullanılarak meme bölgesi ayrıntılı bir şekilde görülür.

Yüksek risk grubundaki meme kanseri hastalarda kanserin ilerlemesinde, takip sonucu ortaya çıkan lezyonların detaylı incelenmesinde ve metastazları olan hastaya uygulanan tedavilerin etkinliğinin saptanmasında sıklıkla tercih edilmektedir.

Bu görüntüleme tetkikleri, memede kanser olup olmadığı hakkında bilgi verir. Bunların yanında tümörün iyi veya kötü huylu olup olmadığını belirlemek amacıyla meme biyopsisi yapılır. Meme biyopsileri, tümör hakkında kesin tanı koymaya yardımcı olur.

Mastektomi Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Mastektomi ameliyatı hayati riski fazla olan bir ameliyat değildir. Hastanın kendi genel durumuyla ilgili riskleri varsa bu riskler bazı anestezi komplikasyonlarını arttırabilir. Ancak günümüz teknolojisinde bu komplikasyonlarla baş etmek ve bunları önlemek son derece mümkündür. Özellikle, hastanın diyabet, kalp hastalığı, böbrek hastalığı veya sistemik başka problemleri varsa bu konuda anestezi uzmanının uyarılması ve ilgili bölümlerden Konsültasyonların tamamlanmış olması gerekir.

İlgili bölümlerin aldığı tedbirler doğrultusunda verilen risk derecesine göre anestezi bölümü ile görüşülerek ameliyat onayı alınır. Bütün bu aşamalardan sonra, mastektomi ameliyatının cerrahi olarak komplikasyon riski oldukça düşüktür.

Mastektomi ameliyatlar için risk durumuna baktığımızda birincisi hasta ile ilgili risklerin, ikincisi de ameliyatla ilgili risklerin olduğu görülmektedir.

• Hasta İle İlgili Riskler:

Hastada mevcut olan bazı hastalıklar ameliyat riskini arttırabilmektedir. Çünkü bu ameliyatlar genel anestezi altında yapılan ve yaklaşık olarak 1-3 saat sürebilen ameliyatlar grubundadır. Hastada mevcut diyabet, hipertansiyon, kalp hastalıkları ve geçirilmiş başka önemli ameliyatlar veya enfeksiyonlar riski arttırabilen faktörlerdir. Geçirilmiş akciğer problemleri veya solunum kapasitesinin düşük oluşu ameliyatlardan sonra solunum problemlerine yol açabilir. Bu nedenle ek hastalıkları olan kişilerin ameliyat olmadan önce ilgili bölümlerce konsülte edilmeleri gerekir. Hastanın risk analizi doğru şekilde yapıldıktan sonra anestezi bölümü son olarak değerlendirerek hastaya ameliyat onayını verir. Eğer hastanın tedavi edilmesi gereken bir problemi varsa bu problem hızlı bir şekilde giderildikten sonra ameliyat programına alınır.

• Ameliyatla İlgili Olan Riskler:

Bunlar, ameliyat sonrasında gelişebilecek kanama, enfeksiyon, dikiş açılması veya yaranın geç iyileşmesi gibi risklerdir. Genel olarak bakıldığı zaman mastektomi ameliyatı hayati riski yüksek olan bir ameliyat türü değildir. Ancak ek hastalıkları olan kişilerde ameliyat sonrasında, yukarıda sayılan komplikasyonlardan bir tanesi geliştiği taktirde bunun tedavisi geciktirilmeden yapılmalıdır. Erken dönemde göğüs duvarında meme boşluğundaki drenlerden aşırı miktarda kanama geliyorsa hasta tekrar açılıp kanama odağının bulunması ve atomun boşaltılması gerekebilir. Geç dönemde gelişen enfeksiyonlar için hastalara ameliyat sırasında koruyucu antibiyotikler yapılır.

Yine de enfeksiyon gelişmesi durumunda gerekli kültürler alındıktan sonra üreyen mikroorganizmaya göre antibiyotik ve gerekirse cerrahi müdahaleler yapılabilir. Dikiş ayrılması çok ender görülür ve erken müdahaleyle düzeltilir. Sonuç olarak, ”tecrübeli eller tarafından” yapıldığında bu ameliyatlar yüksek riskli cerrahi müdahaleler olarak görülmemelidir.

Mastektomi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Ameliyat öncesi operasyona ait tüm riskler ve olası yaşanacaklar konusunda hasta mutlaka bilgilendirilmelidir. Operasyon genel anestezi ile yapılır.

Ameliyat sonrası en çok görülen komplikasyonlar,

• Operasyon yerinde kanama,
• Kan veya serum toplanması,
• Ameliyat bölgesinde uyuşma,
• Hissizlik,
• Koltukaltında uyuşma,
• Ağrı,

aynı taraf kolda hareket kısıtlılığıdır.

Koltuk altı lenf düğümlerine yönelik cerrahi, ‘bekçi lenf düğümü’ olarak adlandırılan örnek alındıktan sonra gerçekleştirilir.
Kanserin ulaştığı ilk lenf nodu çıkarılır. Aynı zamanda patolojik değerlendirme yapılır. Ve lenf bezi temiz ise koltuk altı lenf bezleri yerinde bırakılır.
Değerlendirme olumlu ise koltuk altı lenf bezleri ameliyata dahil edilir. Operasyon süresi ortalama 1-2 saattir.
Mastektomi sonrası meme rekonstrüksiyonu aynı seansta veya daha sonra yapılır.
Profilaktik mastektomide aynı seansta meme onarımı yapılır.
Meme onarım işlemleri protez (implant-silikon) veya hastanın kendi dokusu ile yapılır.
Aynı seansta yapılmayacaksa genellikle radyoterapi-kemoterapiden 6-7 ay sonra yapılır.

Mastektomi Sonrası Komplikasyonlar Nelerdir?

Tüm ameliyatlara ait olan, kanama, yara iyileşme problemleri, enfeksiyon vb. komplikasyonlar mastektomi sonrası da görülebilir.

Mastektomi sonrası memenin alındığı alanda sıvı birikmesi (seroma) sık görülen komplikasyonlardandır. Mastektomi ameliyat tarafı kol hareketleri uygun zamanda yapılmaz veya hasta kolunu istenildiği şekilde çalıştırmazsa donuk omuz görülebilir.

Yine ameliyat tekniğine veya tümörün yaygınlığına bağlı, damar veya sinir yaralanmaları görülebilir. Koltuk altı lenf bezlerinin alınma yoğunluğuna ve seviyesine bağlı uzun dönemde kolda şişme (lenfödem) görülebilir.

Mastektomi Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Ameliyat sonrası dönemde, hasta taburcu olduktan sonra evinde dikkat etmesi gereken konular vardır. Bunlardan bir tanesi ameliyat sahasına konulan drenlerin çıkmamasına özen göstermek ve ortalama 24 saatte 1bir drenleri boşaltmaktır.

Hasta hastaneden çıkmadan önce drenlerin nasıl boşaltılacağı, ilgili hemşireler ve hekimler tarafından hasta yakınlarına öğretilir 24 saatlik miktarlar kaydedilmelidir. Hasta kontrole gittiğinde bu miktarlar hekim tarafından bilinmelidir.

Bunun dışında hasta ameliyat olduğu taraftaki kolunu çok fazla vücudundan ayırmadan hareket etmelidir. Bunun nedeni geniş bir boşluk yaratılmış olan ameliyatta fleplerin ayrılmamasını sağlamaktır.

Bu kol kısıtlaması birkaç gün içerisinde kaldırılır ve hasta kolunu normal bir şekilde kullanmaya başlar.

Mastektomi ameliyatlarından sonra, genellikle 24 saat sonra hastalar taburcu edilir. İlk 24 saat içerisinde hastanın drenlerinin iyi çalışması ve ameliyat tarafındaki kolunu göğüse yakın tutması önemlidir.

Genellikle 8 ila 10 saat sonra hasta ağızdan sıvı alımına başlayabilir. Hastane şartlarında gerekli takipler yapıldıktan sonra hasta yaklaşık olarak 24 saat sonra taburcu edilebilir.

Evine gittikten sonra dikkat etmesi gereken konulardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz ;

• Oral alımda herhangi bir kısıtlama yapma gereği yoktur.
• Hastanın bol su içmesi ve dengeli beslenmesi önerilmelidir.
• Ayrıca, ameliyat olan kol tarafındaki hareketler, ilk bir hafta biraz kısıtlanmalıdır. Yani kol omuzdan dışa doğru fazla açılmamalıdır.
• Drenlerin miktarları mutlaka 24 saatte bir kaydedilmelidir.