Vertigo Nedir?   

Vertigo Nedir?      

Baş dönmesinin tıbbi adı olan vertigo; kişinin, bir hareket olmamasına rağmen kendisini ya da çevresindeki nesneleri hareket ediyor gibi hissetmesi durumudur. Vertigo bir hastalık olmayıp birçok hastalığın sebep olabileceği bir bulgu, aslında bir hareket illüzyonudur.

Vertigo Neden Ortaya Çıkar?

Vertigonun ortaya çıkmasında birçok sebep rol oynar. İç kulak kaynaklı nedenler; üst solunum yolu enfeksiyonunun iç kulak tutulumu, iç kulakta bulunan tozcukların fizyolojilerinin bozulması, endolenf denilen iç kulak sıvısının artması, orta kulak iltihaplarının iç kulağı etkilemesi, iç kulak tümörleridir.

Bunun dışında;

• Epilepsi,
• Menenjit,
• Migren,
• Beyin Tümörleri,
• Kafa Travmaları
• Psikolojik Hastalıklar

vertigonun nedenleri olabilir.

Vertigo Neden Olur?

Vertigo, iç kulakta yer alan ve dengeden sorumlu olan yapılardaki bir bozukluk veya merkezi sinir sisteminde bir sorun olması nedeniyle oluşur.

Vertigoya neden olan rahatsızlıklar şunlardır:

Labirentit:

İç kulakta işitme ve dengeden sorumlu vestibülokoklear sinirin bulunduğu labirent adı verilen bir yapı bulunur. Labirentit, bu yapıda enfeksiyon sonucu iltihaplanma oluşmasıdır. İç kulaktaki bu iltihaplanma, vestibülokoklear sinirin fonksiyonunu bozar. Baş hareketleri, vücut pozisyonu, işitme gibi pek çok işlevi olan vestibülokoklear sinirin hasar görmesi sonucu beyne mesaj iletiminde aksaklıklar meydana gelir. Sonuç olarak labirentit sorunu yaşayan kişiler vertigodan işitme kaybına, baş ağrısından kulak çınlamasına kadar uzanan semptomlardan bazılarını gösterebilir.

Vestibüler Nörit:

Vestibüler sinirin iltihaplanması vestibüler nörit olarak adlandırılır. Bu hastalık labirentite benzemekle birlikte vestibüler nöritte kişinin işitmesi etkilenmez.

Vestibüler nörit hastalarında;

• Vertigo,
• Bulanık görme,
• Şddetli mide bulantısı,
• Denge kaybı,
• Düşme

Belirtiler görülebilir.

Kolesteatom:

Kolesteatom, genellikle tekrarlayan enfeksiyonlara bağlı olarak orta kulakta gelişen kanseröz olmayan ben benzeri bir yapıdır. Ve kulak zarının arkasına doğru büyüdükçe kulaktaki kemik yapılarına hasar vererek işitme vertigo ve işitme kaybı gibi sorunlara yol açabilir.

Meniere Hastalığı:

Meniere hastalığı iç kulakta sıvı birikmesine bağlı olarak ortaya çıkan ve vertigo ataklarına neden olan bir hastalıktır. Bu  hastalığa sahip kişilerde vertigoya ek olarak işitme kaybı ve kulak çınlaması gibi belirtiler de oluşabilir. Bu hastalık en sık 40-60 yaş aralığındaki kişilerde görülür.

Meniere hastalığının nasıl geliştiği henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Hastalığın kan damarlarındaki daralma veya otoimmün kaynaklı olabileceği düşünülmektedir. Enfeksiyon ve genetik yatkınlığın da hastalık gelişiminde rol alabileceğini gösteren bulgular vardır.

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV):

İç kulakta otolit organlar olarak bilinen sıvı ve kalsiyum karbonat kristallerini içeren yapılar bulunur. BPPV’de kalsiyum karbonat kristalleri olması gerektiği yerden çıkarak yarım daire kanallarına düşer. Yarım daire kanalına düşen bu kristaller, her harekette kanal içerisindeki duyusal saç hücrelerine dokunur.

Kristallerin bu yanlış yerleşimi nedeniyle beyin kulaktan pozisyon ve hareket ile ilgili doğru bilgi alamaz. Bu durumda baş dönmesi ve vertigoya neden olur. BPPV’de hastalar genellikle 1 dakikadan kısa süre vertigo atakları yaşar. Ancak bu hastalarda da mide bulantısı gibi semptomlar ortaya çıkabilir.

Vertigoya neden olan diğer bazı durumlar ise şu şekildedir:

• Migren
• Kafa travması
• Kulak cerrahisi
• Perilenfatik fistül (İç kulak ve orta kulak arasındaki zarın yırtılması sonucu kulak sıvısının orta kulağa doğru akması)
• Zona hastalığı
• Otoskleroz (İç kulakta yer alan kemiklerin büyümesi)
• Sifiliz
• Ataksi
• İnme
• Beyincik ya da beyin kökünü ilgilendiren hastalıklar
• Akustik nörinom
• Multipl Skleroz (MS) hastalığı

 Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Vertigosu olan kişiler kendilerini veya çevresindekileri dönüyormuş, hareket ediyormuş gibi algılar. Vertigonun kendisi de bir belirti olmakla beraber diğer bazı semptomlarla birliktelik gösterebilir.

 Vertigo ile birlikte görülebilen semptomlardan bazıları şunlardır:

• Denge problemleri
• Sersemlik
• Hareketle birlikte hasta olma (yol tutması) hissi
• Mide bulantısı, kusma
• Kulak çınlaması (tinnitus)
• Kulakta dolgunluk hissi, kulak tıkanması
• Baş ağrısı
• Gözlerin kontrolsüz bir şekilde titreme benzeri bir tarafa doğru kayması, nystagmus

Vertigonun Çeşitleri Nelerdir?

Çevresel (Periferik) Vertigo:

Toplam vertigo vakalarının yaklaşık %80’inde periferik vertigo görülür. Periferik vertigo genellikle iç kulakla ilgili bir sorun sonucunda ortaya çıkar. İç kulakta yer alan küçük organlar yerçekimi algılamak ve beyne kişinin pozisyonu ile ilgili bilgiler göndermekle görevlidir. Bu bağlantı sayesinde kişiler ayaktayken dengesini sağlayabilir. Bu bağlantıdaki herhangi bir sorun vertigo oluşumu ile sonuçlanır.

Merkezi (Santral) Vertigo:

Beyin kökü veya beyincik ile yani merkezi sinir sistemi ile ilgili problemler merkezi vertigo oluşumuna sebebiyet verir. Toplam vertigo vakaları içerisinde merkezi olanların oranı yaklaşık %20’dir.

 Vertigo Teşhisi Nasıl Konulur?

Vertigo teşhisi için doktora başvuran kişilerden ayrıntılı bir tıbbi öykü alınır. Böylece hastadaki baş dönmesinin olası sebepleri berlirlenmeye çalışılır.

Baş dönmesine neden olabilecek durumların tespiti için;

• Muayene,
• Kan tahlili,
• Ultrason
• MR

Bu görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.

Baş dönmesi ile başvuran hastalarda sık yapılan nörolojik muayene çeşitlerinden bazıları şu şekildedir:

• Nistagmus adı verilen göz hareketelerinin incelenmesi
• Baş sallama testi

• Romberg Testi:

Doktor hatadan ayağa kalkmasını ve dik bir şekilde durmasını söyler. Daha sonra hastadan ayaklarını birleştirmesini ve gözlerini kapatmasını ister. Hastanın gözlerini kapattıktan sonra dengesinin bozulması hastada merkezi sinir sistemi ile ilgili bir sorun olabileceğine işaret eder.

• Fukuda-Unterberger Testi:

Bu testte hastadan gözleri kapalı olarak olduğu yerde 30 saniye boyunca yürüyormuş gibi yapması istenir. Hasta durduğunda bir tarafa doğru dönmüşse bu durum hastanın iç kulakla ilgili bir sıkıntısı olduğunun göstergesi olabilir.

• Günümüzde yaygınlaşmaya başlayan VNG testi:

Bir gözlük ve bilgisayar yardımı ile göz hareketleri ve görme kas hareketlerinin değerlendirilmesi.

• Kalorik testler ile VNG cihazı eşliğinde göz hareketlerinin değerlendirilmesi.

Vertigo Nedenini Teşhis Edebilecek Diğer Testler

Posturografi Posturografi :

Dengenizi ve duruşunuzu analiz eder. Bir platformda ayakla duracak ve farklı koşullarda dengenizi korumaya çalışacaksınız.

Vestibüler Uyarılmış Miyojenik Potansiyel (VEMP):

Bu yöntem, sinirlerinizin ve vücudunuzun iç kulak veya denge ile ilişkili diğer bölümlerinin düzgün çalışıp çalışmadığını değerlendirir. Sesler kulaklıklar aracılığıyla dinletilir ve özel elektrotlar sonuçları kaydeder.

İşitme Testleri:

Odyometrik testler olarak da bilinen bu testler, işitme fonksiyonunuzu ölçer ve iç kulaktaki sorunları tespit edebilir. Ayrıca, iç kulağı beyne bağlayan sinirde bir sorun olup olmadığını doktorunuzun anlamasına yardımcı olabilirler. Birkaç farklı işitme testi türü mevcuttur. Elektrokokleografi adı verilen bir test, sıvı birikiminin iç kulağınızda aşırı basınca neden olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR):

Doktorunuzun vertigo semptomlarınızın olası nedenlerini belirlemesine ve diğerlerini ekarte etmesine yardımcı olmak için bir MR taraması kullanılabilir. Vücudunuzun içinin görüntülerini oluşturmak için bir manyetik alan ve radyo dalgaları kullanır. Bu test genellikle işitme kaybı veya nörolojik semptomları olan kişilerde bir nedeni belirlemek için kullanılır. Bir MR, sıvı birikimi, iç kulakta iltihaplanma veya sinirde bir büyüme gibi problemleri gösterebilir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT):

Genellikle doktorların iç kulak çevresindeki kırıklar veya kemik incelmesi gibi anormallikleri görmelerini sağlamak için bir BT taraması kullanılır.

Görme Testleri:

Bazen doktorların vertigo semptomlarının nedenini bulmasına yardımcı olmak için görme testleri önerilir.

Kan Testleri:

Bir kan testi, baş dönmesi şikayetlerinizin altnda yatan sorunları ortaya çıkarabilir.

Doktorunuz kan hücresi sayınızı, tiroid fonksiyonunuzu, kan şekeri seviyenizi, elektrolitlerinizi ve daha fazlasını kontrol edebilir.

Alerji Testleri: 

Bazen baş dönmesi semptomlarının sorumlusu alerjilerdir. Neye alerjiniz olduğunu belirlemek, doktorların ataklarınızı neyin tetiklediğini anlamalarına yardımcı olabilir.

Vertigonun Tedavisi Var Mı?

Vertigoyu kontrol altına almak için çeşitli yöntemlere başvurulmaktadır. İlaç tedavisi ve egzersizlerle vertigo kontrol altına alınır. Tedavide asıl amaç vertigonun işaret ettiği hastalığı bulup bu hastalığı kontrol altına almaktır. Doktor çeşitli testler yaptıktan sonra hastaya vertigo teşhisi koyduysa bunun arkasındaki hastalığı araştırır ve nedene yönelik bir tedavi yöntemi uygular.

Genelde sebebi bulunamadığı için genel bir tedavi uygulanır. Bu tedavi şu şekildedir;

• Tetikleyici faktörlerin ortadan kaldırılması (Alkol, sigara, stres, kafein, tuz)
• Tetikleyici pozisyonun ortadan kaldırılması,
• İlaç tedavisi,
• Cerrahi müdahale.

Vertigo Hastalığını Önlemek Mümkün Mü?

Vertigo oluşumunu engelleyecek öneriler şunlardır ;

• Stresten uzak durun. Stres vertigo oluşumunu tetikleyen en önemli faktörlerin başında yer almaktadır. Bu nedenle olabildiğince kendinize özel zamanlar yaratın ve stresi hayatınızdan uzak tutun.
• Bağışıklık sisteminizi güçlendirin. Sağlıklı beslenmek oldukça önemlidir. Dondurulmuş ve hazır gıdalardan uzak durun. Yumurtada mineral ve omega3 bulunmaktadır. Bu nedenle bir rahatsızlığınız yoksa sabah kahvaltısında yumurta yiyin. Süt içmek ve protein ağırlıklı gıdalar tüketmek de bağışıklık sisteminizi destekler ve sizi zinde tutar.
• Güneşlenin. Sağlıklı ve zinde bir vücut için D vitamini büyük önem taşıyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar güneşten yararlanın.
• Bol sıvı tüketin. Su tuz dengesinin korunması için bol bol su içilmelidir.
• Çay, kahve gibi içeceklerden uzak durulması gerekmektedir. Bu tarz içecekler iç kulakta sıvı artışına neden olabilmektedir.
• Ani hareketler yapmaktan kaçının. Ani hareketler kulak kristallerinin yerinden oynamasına neden olabilmektedir.
• Sakin sporlar tercih edilmelidir. Spor hayatımızda önem arz ediyor. Sağlıklı yaşam için spor önemli bir yere sahip. Ağır hareketlerden uzak durarak daha hafif hareketlerle spor yapılması vertigoyu olumlu yönde etkilemektedir.