Prematüre Retinopatisi (ROP) Nedir?

Prematüre Retinopatisi (ROP) Nedir?

Prematüre Retinopatisi (ROP)  muayenesi, göz doktorunun prematüre bebeklerin retinasını (göz tabakası) detaylı olarak incelemek için kullandığı bir yöntemdir. Bu muayene, bebeklerin erken doğum ve düşük doğum ağırlığı gibi risk faktörleri taşıdığı durumlarda gerçekleştirilir.

Prematüre Retinopatisi (ROP)  muayenesi, bebeğin gözünde oluşabilecek anormallikleri erken teşhis etmek ve gerektiğinde tedaviye başlamak için önemlidir. Rop muayenesi genellikle doğum sonrası 4 ila 9 hafta arasında yapılır. Bebek göz damlalarıyla uyuşturulur ve göz doktoru, özel bir alet kullanarak bebeğin gözünü inceler.

Bu inceleme sırasında, retinada oluşabilecek anormallikler, damar büyümesi veya kanama gibi belirtiler aranır. Erken teşhis, bebeğin göz sağlığını koruma ve ilerleyici durumların tedavisini sağlama açısından hayati önem taşır.

Rop muayenesi, prematüre bebeklerin görme yetilerinin gelişmesi için büyük bir öneme sahiptir. Erken doğan bebekler, retinada normal damar büyümesinin tamamlanması için yeterli zamanı bulamazlar. Bu nedenle, ROP’nin erken teşhisi ve tedavisi, görme kaybını önlemek veya azaltmak açısından kritik bir rol oynar.

Bebeklerin göz sağlığını korumak için, ROP muayenesinin düzenli olarak yapılması ve tedavi gerektiren durumlarda hızlı bir şekilde müdahale edilmesi önemlidir. Uzman bir göz doktoruyla iletişime geçmek, bebeğin göz sağlığının izlenmesi ve gerektiğinde uygun tedavilerin uygulanması için en doğru adımdır.

Prematüre Retinopatisi (ROP)  Nasıl Oluşur?

Retinanın damar gelişimini tamamlamadan bebeğin doğması bu damarsız alanlarda yanlış uyarı(VEGFsalınımı) ile yanlış damarlanmaların ortaya çıkmasına sebep olur. Bu yanlış damarlar göz içerisinde kanama ve sinir tabakasında ayrılmaya  (Retina Dekolmanı) sebep olarak görme kaybına yol açar.

Doğum ağırlığı ve doğum haftası düştükçe ROP riski artar. 25 haftalık bir bebekte neredeyse yüzde 80 oranında prematüre retinopatisi görülürken, 32 hafta altında olan bebekte bu oran yüzde 10 civarında olur. Yüzde 10’luk kesimde kendiliğinden gerileyebilir ve tedaviye gerek kalmadan düzelebilir. Ancak damarlanma tamamlanana kadar kontrollere devam edilir.

ROP, 1500 gram ve 32 haftalık altı bebeklerin dışında vaktinden önce doğan (36. Hafta) bebeklerde de görülebilir.

Burada sistemik risk faktörleri çok ön plandaysa yenidoğan uzmanı yine de ROP muayenesini önerebilir. Ancak 1500 gram ve 32. hafta öncesi doğan bütün prematüre bebeklerin ROP açısından muayene edilmesi gerekir.

Prematüre Retinopatisinin (ROP) Sebepleri Nelerdir?

Prematüre retinopatisinin en önemli nedenleri arasında erken doğum haftası ve düşük doğum kilosu bulunur. Normal bir hamilelikte, bebeklerin gözlerinde retinanın damar gelişimi, hamileliğin 16. haftasından itibaren başlar ve genellikle 40. haftada tamamlanır.

Ancak prematürite durumunda, yani bebeklerin erken doğmasında, bu damarlanma henüz tamamlanmamış olabilir. Erken doğan bebekler genellikle solunum sorunları gibi sistemik problemlerle karşılaşır.

Solunum sorunlarına cevaben, bu bebeklere yüksek dozda oksijen tedavisi verilir. Yüksek dozda oksijen tedavisi uygulanması, prematüre retinopatisinin gelişmesinde başlıca risk faktörlerinden birini oluşturur.

Ayrıca, anemi (kansızlık), intrakraniyal kanamalar (beyin içi kanamalar), doğuştan gelen anomaliler gibi faktörlerin varlığı da prematüre retinopatisi riskini artırabilir.

Prematüre Retinopatisi (ROP)’un Belirtileri Nelerdir?

ROP’un çıplak gözle görülebilen hiçbir belirtisi yoktur. İlerlemiş ROP vakalarında, retina gözün arkasındaki normal konumundan kısmen veya tamamen uzaklaşabilir. Buna retina dekolmanı denir ve görme kaybına ve körlüğe neden olabilir.

 Bebeğinizde hasara neden olan ROP varsa, daha sonra şunları fark edebilirsiniz:

• Gözleri gezinebilir, titriyebilir veya başka olağandışı hareketler yapabilir.
• Gözleri nesneleri takip etmeyebilir.
• Gözbebekleri beyaz görünebilir.
• Yüzleri tanımakta güçlük çekebilir.

ROP’u olan bebeklerin yaşlandıkça diğer göz problemlerine sahip olma olasılığı daha yüksektir,

Örneğin:

• Retina Dekolmanı
• Miyopluk
• Ambliyopi (Göz Tembelliği)
• Şaşılık

Prematüre Retinopatisi (ROP)  Hastalığı Evreleri ve Hastalığın Sınıflandırılması

Hastalığın sınıflandırılmasında kullanılan alanlar aşağıdaki gibidir:

Zon 1:

Orta bölgesinde optik diskin olduğu, makula bölgesi ile optik disk arasında bulunan mesafesinin iki katı çapına sahip dairesel alan.

Zon 2:

Merkezinde optik disk bulunan, aşağı yöne doğru retinanın tamamını içine alan dairesel alan

Zon 3:

Zon 2 dışında ve bu alanın ters yönüne doğru hilal şeklindeki alan.

Hastalık 5 farklı evrede ele alınıp bu evreler aşağıdaki gibidir:

1.Evre:

Kan damarlarında anormal ve hafif büyümenin gerçekleştirdiği evredir.

2.Evre:

Orta düzeyde anormal damar büyümesi.

Hastalık bu 2. evrede kendi kendine düzelip gerileyebilmektedir veya  bu evreden sonra 3. evreye gelişebilmektedir.

3.Evre:

Yüksek hızda, retinada anormal damar büyümesi.

4.Evre:

Retinada ayrılma başlangıcı.

5.Evre:

Hastalığın son evresi ve retina dekolmanı gerçekleşmesi.

Kimler Risk Altındadır ve Mutlaka Takip Edilmelidir?

• 32 hafta ve daha erken doğumlular
• 1500 gram ve daha düşük ağırlıklı bebekler
• Yoğun oksijen tedavisi görmüş olan bebekler
• Eşlik eden başka hastalıkları olan bebekler
• Çocuk doktoru tarafından riskli kabul edilen bebekler

Prematüre Retinopatisi (ROP)  Tanısı Nasıl Konulur?

Prematüre Retinopatisi hastalığının tanısı muayene ile konulur. Düşük doğum haftası ve düşük doğum ağırlığına sahip bebekler doğduktan 28 gün sonra yenidoğan doktoru tarafından göz muayenesine yönlendirilir.

İlk muayene yapıldıktan sonra göz doktoru gözün arkasındaki retinayı indirek oftalmoskop ile muayene eder ve ROP bulgu ile şiddetine göre takip sıklığını belirler. ROP açısından çok riskli bir görünüm yoksa iki haftada bir damarlanma tamamlanana kadar hasta izlenir.

Ancak ROP bulgusu gelişmişse bulgunun şiddetine ve evresine göre haftada bir hatta 2-3 günde bir sıkı bir takip altına alınır ve gerektiğinde acil tedavi uygulanır.

Prematüre Retinopatisi (ROP)  Muayenesi Nasıl Yapılır?

Yaklaşık 10-15 dakika kadar süren bu muayenenin yapılışı da oldukça basittir. Muayene sırasında kesinlikle bebeklerin canı acımaz ve herhangi bir narkoz işlemi uygulanmaz. Bu nedenle ailelerin endişe duymasına gerek yoktur.

Klasik bir rop muayenesi aşağıdaki sıra ile gerçekleşir;

• Muayene bir retina uzmanı ya da bir pediatrik oftalmolog tarafından yapılır.
• Öncelikle uygulama öncesinde bebeğin herhangi bir şey hissetmesini ve hareket etmesini önlemek amacıyla bir damla yardımı ile göz uyuşturulur.
• Göz uyuştuktan sonra göz bebekleri başka bir damla ile büyütülür.
• Göz bebekleri yeterli büyüklüğe ulaştıktan sonra bazı aparatlar yardımı ile göz kapakları açılarak sabitlenir. Bu aletler gözleri rahatsız etmez.
• Ardından indirekt oftalmoskop adı verilen ve başa takılan bir cihaz yardımı ile her iki göz de ayrıntılı olarak incelenir.
• İnceleme sırasında hastalığın varlığı ve evreleri belirlenir.
• Anormal gelişim gösteren damarlar ile sağlıklı damarlar arasında bir ayrışma hattı mevcutsa rop 1. evrededir.
• Ayrışma hattı tümsek bir hal almışsa rop 2. evrededir.
• Tümsek ayrışma hattının üzerinde yeni damarlar oluşmaya başlamışsa rop 3. evrededir.
• Kısmi retina dekolmanı mevcutsa rop 4. evrededir.
• Total retina dekolmanı mevcutsa rop 5. evrededir.

Prematüre Retinopatisi (ROP) Tedavisi Nasıl Uygulanır ?

Prematüre retinopatisi (ROP) tedavisi, erken doğan ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde gelişen göz hastalığının tedavisini kapsar. ROP’nin evresine ve şiddetine göre tedavi yöntemi değişebilir. Tedaviyi bir çocuk oftalmoloğu veya retina uzmanı yönetir.

Aşağıdaki maddelerde ROP tedavi yöntemlerine yer verilmektedir.

Anti VEGF Enjeksiyonları:

Bu tedavi, göz içine Anti VEGF ilacının belirli dozlarda ve aralıklarla enjekte edilmesini içerir. İşlem ameliyathane koşullarında, sedasyon altında gerçekleştirilir. Enjeksiyondan sonra hastanın durumu takip edilir. Eğer ROP tedavisi ile durdurulursa, damarlanma tamamlanana kadar izlemeye devam edilir. ROP ilerlemeye devam ederse, enjeksiyonlar 4-6 hafta arayla tekrarlanabilir.

İndirekt Lazer Fotokoagülasyon:

Anti VEGF enjeksiyon tedavisinin yetersiz kaldığı durumlarda indirekt lazer fotokoagülasyon, tek başına veya Anti VEGF enjeksiyonları ile birlikte uygulanabilir. Uygulama şekli bebeğin göz durumuna bağlıdır. Bu işlem, hafif sedasyon altında retina damarsız bölgelerine indirekt lazer oftalmoskop kullanılarak fotokoagülasyon işlemini içerir. Bu işlem, retinanın damarsız bölgelerinde yanlış damar büyümesine neden olan hücrelerin etkisiz hale getirilmesini amaçlar. İşlem sonrasında bebek düzenli aralıklarla takip edilir. Tedaviye rağmen ROP evresinde ilerleme devam ederse, tekrar lazer uygulaması veya Anti VEGF tedavisi düşünülebilir. Ancak bu tedavilere rağmen ilerleme devam ederse cerrahi tedavi gerekebilir.

Vitreoretinal Cerrahi (Vitrektomi):

Cerrahi tedavi, retinada dekolman gelişen ve göz içi kanaması olan hastalara uygulanır. Bu işlem, kabaran veya retinanın sinir hücre tabakasının görme kaybına neden olmadan yeniden yerine oturtulmasını amaçlar.

Vitreoretinal cerrahi, daha derin bir anestezi altında ameliyathane koşullarında gerçekleştirilir. Retinayı yerinde tutmak için göz içinde silikon yağ kullanılabilir. Belirli bir süre sonra silikon yağ, tekrar cerrahi müdahale ile çıkarılabilir.

Prematüre Retinopatisi (ROP)  Muayenesi Hakkında Sık Sorulan Sorular

• Prematüre Retinopatisi için İlk Muayene Ne Zaman Yapılmalıdır?

Doğduktan 28 gün sonra (31-33 hafta düzeltilmiş doğum yaşına ulaşan) bebeklerin ilk muayenelerinin yenidoğan bakım ünitesinde veya poliklinik ortamında yapılması gerekir.

• ROP Hastalığı Görülen Bebekler Gelecekte Hangi Sorunlarla Karşılaşabilir?

ROP’lu bebeklerin, Retina dekolmanı, şaşılık, göz kırma kusurları, katarakt, glokom ve ambliyopi (göz tembelliği) gibi göz problemlerini sonraki yaşamlarında geliştirme riski daha yüksek olarak kabul edilir. Bu problemler diğer bebeklerin problemlerine benzerdir ancak daha sık görülebilir. Glokom ve katarakt ROP cerrahisi uygulandıktan sonra daha çok beklenir.

• Prematüre Retinopatisi Hastalığı Olup Tedavi Olmayan Bebeklerde Gelecekte Ne Gibi Sıkıntılar Görülebilir?

Prematüriteye sahip bebeklerde retinopati gelişme riski düşük olsa bile oluştuğunda tedavi edilmelidir. İleri evre retinopatisi olan hastaların durumu kendiliğinden iyileşme eğiliminde değildir. Tedavi gerektiren ancak tedavi edilmeyen prematüre retinopatisi hastaları körlükle karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle, her prematüre bebek mutlaka göz muayenesi olmalıdır, böylece olası sorunlar erken teşhis edilir ve tedavi edilir.

• Prematüre Retinopatisi için Erken Teşhis Önemli Midir?

Bu hastalıkta erken teşhis büyük önem taşımaktadır. Geri dönüşümsüz görme hasarlarına sebep olabileceğinden erken tanı çocukların hayatında büyük rol oynamaktadır. Ne kadar erken teşhis konulursa, hastalığın evresi ve şiddeti ne kadar erken yakalanırsa görme kaybı o derece azalır, tedavi şansı ise o derece yükselir.