Kalp Deliği Nedir? Nasıl Oluşur?
Tıp dilinde atriyal septal defekt olarak da bilinen kalpte delik hastalığı, genellikle herhangi bir sağlık sorununa yol açmadan kendi kendisine iyileşebilmektedir. Özellikle bebeklerde ve çocuklarda görülen delikler için endişe duymaya gerek yoktur.
Ancak ilerleyen yaşlarda çeşitli problemlere neden olabilmektedir. Kalpteki delik, akciğerlere giden kan miktarının artmasına neden olur. Yani, büyük ya da uzun süredir var olan bir delik, akciğerlere ya da kalbe zarar verebilmektedir. Böyle durumlarda oluşabilecek komplikasyonların engellenebilmesi için cerrahi operasyon elzem hale gelebilir.
Kalpte Delik Tipleri Nelerdir ?
-
ASD (Atrial Septal Defekt):
Oldukça sık rastlanan türdür. Kalbin üstündeki iki kulakçık arasındaki duvarın delik olması olarak tanımlanabilir.
-
VSD (Ventriküler Septal Defekt):
İki karıncık arasındaki delikler için verilen isimdir. Bu her iki hastalıkla birlikte ele alınan bir diğer hastalık da PDA hastalığıdır. Kalp ile iki büyük atardamar arasında bir ara damar bulunur. Bu damar bebek doğduktan 3 gün sonra kapanmaya meyillidir. Doğumdan sonra kapanmayan damar açıklıkları için PDA hastalığı tanımı yapılabilmektedir.
-
Komplet Atrioventriküler Septal Defekt (AVSD):
Bu en ağır kalp deliğidir. Kalpte delik her 4 odacığı da ilgilendirir. Oksijenden zengin kan doğru yere ulaşmasında sorun yaşanır. AVSD sadece cerrahi olarak ve yamayla tedavi edilir. Bazı durumlarda birden fazla ameliyat gerekebilir.
-
Fallot Tetralojisi:
Bazen kalpte delik olduğu halde daha başka doğumsal kalp hastalıkları da beraberinde olabilir. Fallot tetralojisinde 4 ayrı defekt bir aradadır. Bunlar geniş VSD, sağ ventrikül hipertrofisi, VSD üzerinde yer değiştiren aort damarı ve akciğer damarına kan pompalanmasına engel oluşturan Pulmoner kapak darlığıdır.
-
Patent Duktus Arteriozus (PDA):
PDA basit anlatımla aort damarında delik olmasıdır. Anne karnında iken bu deliğin görevi bebeğin akciğerini bypass etmektir.
Kan bebeğin akciğerine uğramadan anneden gelen oksijenlenmiş kanın doğrudan bebeğin vücuduna gönderilmesini sağlar. Doğar doğmaz bebek kendi akciğerini kullanır ve deliğe ihtiyaç kalmaz ve kapanır.
Kalp Deliğinin (Atrıyal Septal Defekt) Sebepleri Nelerdir?
Kalp deliklerinin kalbin anne karnındaki gelişim evresindeki hatalardan kaynaklandığı bilinmektedir. Bu hataların çoğu zaman açık bir sebebi yoktur fakat genetik ve çevresel faktörler hataların gelişiminde rol oynar.
Atriyal septal defektin nedeni bilinmemekle birlikte hamilelik sırasında yaşanan veya annenin sahip olduğu bazı durumlar bebeğin kalbinin gelişimine etki edebilir.
-
Rubella Enfeksiyonu:
Gebeliğin ilk birkaç ayı boyunca bulaşması, fetal kalp kusurları riskini artırabilir.
-
Uyuşturucu, Tütün Veya Alkol Kullanımı Veya Belirli Maddelere Maruz Kalma:
Hamilelik sırasında bazı ilaçların, tütünün, alkolün veya kokain gibi ilaçların kullanılması, gelişmekte olan bebeğe zarar verebilir.
-
Diyabet:
Diyabeti olan annenin, kalp kusuru olan bir bebeğinin olma olasılığı daha yüksektir.
-
Obezite:
Aşırı kilolu olma (obez) doğum kusuru bulunan bir bebek doğurma riskini artırmada rol oynayabilir.
Risk Faktörleri
Kalte delik problemlerinin kesin nedenleri bilinmemektedir. Ancak belli başlı risk faktörleri elbette bulunmaktadır. Örneğin hamilelik döneminde etkisi altında kalınan bazı etkenler, kalp kusurlarının oluşmasına neden olabilmektedir.
Bu koşullar genel olarak şunlardır:
-
Kızamıkçık:
Hamileliğin ilk aylarında annenin kızamıkçık geçirmesi, bebekte kalp problemlerinin oluşmasına neden olabilmektedir.
-
Uyuşturucu, Alkol Ve Tütün Ürünü Kullanımı:
Hamilelikte tütün ürünleri, alkol ya da uyuşturucu kullanmaya devam eden anneler, bebeklerine çok sayıda farklı zararı verebilirler. Bu zararlardan birisi de, kalp hastalıklarıdır. Hamilelik esnasında bilinçsizce kullanımına devam edilen rutin hastalıkların da kalp hastalıklarına neden olabileceği unutulmamalıdır.
-
Şeker Hastalığı:
Şeker hastalığı olan bir anne, bebeğinde çeşitli kalp hastalıklarının oluşabilmesine neden olabilir.
Önleyici Yöntemler
Atriyal septal kusurların önlenebilmesi oldukça zordur. Ancak gebe kalmayı planlayan her anne adayı, aşağıda yer alan önleyici yöntemleri uygulamalıdır.
- Kızamıkçık aşısı
- Rutin sağlık kontrolleri
- Ailenin tıbbi geçmişi hakkında doktor bilgilendirmesi
Kalp Deliği Belirtileri Nelerdir?
Kalbinde delikle doğan çocuklarda genel olarak herhangi bir belirtiyle karşılaşılmamaktadır. Ancak belirtiler ve semptomlar yetişkinlerde kendisini gösterebilmektedir.
Yetişkinlerde ortaya çıkabilecek kalpte delik belirtileri şu şekildedir:
- Spor yaparken ortaya çıkan nefes darlıkları
- Halsizlik
- Bacaklarda, ayaklarda ya da karında şişme
- Felç
- Kalpten stetoskopla duyulabilen ses gelmesi
- Ritim bozukluğu
- Çarpıntı
Kalpte Delik Tanısı Nasıl Konur?
Bu hastaların çoğunun kalp muayenesinde masum üfürümden daha şiddetli bir üfürüm duyulur. Bu durumdaki hastalar Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından değerlendirilerek elektrokardiyografi (EKG) ve ekokardiyografi (EKO) gibi çocuk kalp hastalığı testleri ve tetkikleri yapılır. Ve böylece kalp deliğinin kesin tanısı konulur.
Bazı hastalar ise beslenirken çabuk yorulma ve terleme, sık akciğer enfeksiyonu, nefes darlığı, büyüme geriliği veya morarma gibi şikâyetler nedeniyle Çocuk Kardiyoloji Uzmanına yönlendirilip tanısal tetkikleri yapılır.
Ancak hastaların bir kısmında herhangi bir şikâyet veya muayene bulgusu olmayabilir. Bu nedenle, şikâyetleri ya da muayene bulguları olmasa da, bebeklerin 1 yaşından önce Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından muayene edilmeleri çok önemlidir.
Kalp Deliği Nasıl Tedavi Edilir?
Çoğu kalp deliği çocukluk döneminde kendiliğinden kapanır. Kendiliğinden kapanmayan büyük ve kalıcı kalp deliklerinin ameliyatla onarılması gerekir.
Kalp deliği belirtilerinin azaltılması için veya ameliyat sonrası komplikasyon riskini azaltmak için ilaç kullanımı önerilebilir. Fakat ilaç kullanımı tek başına kalp deliğini tedavi edemez.
Yetişkinler ve çocuklarda kalp deliği ameliyatıyla kulakçıklar arasındaki açıklık kapatılır.
Kalp deliği iki şekilde düzeltilebilir:
- Kalp Kateterizasyonu:
Kasıktaki bir damara ince bir tüp takılır. Görüntüleme amacıyla bu tüp kalbe yönlendirilir.
Doktor kateter yoluyla deliği kapatmak için bir yama oluşturur ve yerine oturtur. Kalp dokuları bu yamanın etrafında büyür. Ve kalıcı olarak deliği kapatır.
Kalp kateterizasyonu ile düzeltilemeyen kalp deliklerinin tedavisinde ameliyat gerekebilir.
Kalp Deliği Ameliyatında Kullanılabilen Cerrahi Yöntemler Şunlardır:
-
Robotik Cerrahi (Robot Destekli Minimal İnvaziv Cerrahi):
Robotik kalp ameliyatları açılan küçük kesilerden gerçekleştirilir. Bu kesiler kullanılarak robotun özel enstrümanları ve kamerası ameliyat bölgesine gönderilir. Robotun kamerası hastanın içinin 16 kata kadar büyütülmüş, 3 boyutlu gerçek görüntüsünü anlık olarak cerrah konsoluna iletir.
Hastaya birkaç adım mesafede bulunan cerrah, cerrah konsolunu kullanarak, robotun çok dar alanlarda çalışabilen, insan elinden daha fazla hareket kabiliyetine sahip enstrümanlarını kontrol eder. Cerrahın yaptığı her hareket anlık olarak daha hassas ve daha keskin bir şekilde ameliyat bölgesine aktarılır.
Ayrıca bütün ameliyat boyunca bir başka cerrah hastanın başında bulunarak konsol başındaki cerraha yardımcı olur. Robotik kalp deliği ameliyatlarındaki en büyük avantaj, hastanın göğüs kemiği kesilmediği için ameliyat sonrası iyileşme sürecinin çok daha rahat geçmesi ve daha kısa bir sürede günlük hayatına geri dönmesini sağlamasıdır.
-
Açık Cerrahi :
Açık cerrahi yöntemi açılan büyük kesilerden açık cerrahi aletleri kullanılarak yapılan ameliyatlardır. Bu açık kalp ameliyatları göğüste büyük bir kesi açılarak ve göğüs kemiği kesilerek yapılır. Cerrah kalp deliğine yama yaparak deliği onarır. Göğüs kemiği kesildiği için hastanın iyileşme süresi boyunca çoğunlukla sırtüstü yatması gerekir ve iyileşmesi uzun sürer.
-
Minimal İnvaziv Kalp Cerrahisi:
Kapalı kalp ameliyatları açılan küçük kesilerden gerçekleştirilir. Göğüs kemiği kesilmez, kaburga kemiklerinin arasından açılan kesiler kullanılır.
