Check Up Nasıl Yapılır? Ve İşlemleri Nelerdir? (Bölüm 2)
Öncelikle check up için başvuran kişiden ayrıntılı bir öykü alınarak kişinin genel sağlık durumu; varsa tanısı konmuş hastalıkları, aldığı veya önceden almış olduğu tedaviler ve ailesine ait sağlık öyküsü öğrenilir. Ardından detaylı bir fizik muayenesi yapılarak, varsa bulgular kaydedilir.
Fizik muayene esnasında kan basıncı, nabız, solunum gibi değerler ölçüldüğü gibi kalp check up taramalarında kardiyolojik muayene veya beyin check up taramalarında sinir sisteminin değerlendirilmesi için nörolojik muayene gibi spesifik sistem muayeneleri de yapılır. Kadınlarda meme muayenesi veya erkeklerde ileri yaşta prostat muayenesi check up’ın bir parçası olarak fizik muayeneye eklenebilir.
Laboratuvar İncelemeleri
CEA:
Tarsinoembriyonik antijen olarak adlandırılan, bağırsak, prostat, karaciğer, akciğer, mide, meme ve over (yumurtalık) gibi kanser türleri için genel tarama testidir.
CA 125 (Kanser Antijen 125 ):
Özellikle yumurta ve over (yumurtalık) kanserlerinin tespitinde kullanılan bir antijendir.
PSA (Prostat Spesifik Antijeni):
Erkeklerdeki prostat bezindeki iltihap ve ya kanser tespiti için kullanılan bir tetkikidir.
ASO:
Daha önceden geçirilmiş bir streptokok bakterisinden oluşan enfeksiyonu gösteren testtir. Sonucunun yüksek çıkması romatizmal hastalıklara yatkınlığı gösterebilir.
CRP (C-Reaktif Protein):
Vücutta düşük seviyede bulunan, tanıdan daha çok, klinik şüpheleri desteklemek amacıyla kullanılan bir proteindir. Yüksek olması durumunda, vücutta bir enfeksiyon yada inflamatuvar bir hastalık olduğunu söylemek mümkündür.
RF (Romatoid Faktör):
Genellikle eklemleri etkileyen ve enflamatuar bir hastalık olan romatoid artriti tanı amacıyla kullanılır.
ELİSA HIV (Insan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü):
AIDS hastalığıyla karakterize bir virüstür. Bu virüs vücuda girdiği andan itibaren yaklaşık 3 ay içerisinde, vücudun savunma mekanizması bu virüsle savaşmak için özel antikorlar üretir. Bu antikorları ve antikor oluşumuna sebep olan antijeni tespit etmek için ELİSA testi kullanılır.
Anti-HIV 1+2 HIV P24:
Antijenini tespit amaçlı kullanılan, AIDS virüsün vücuda alımından yaklaşık 2 hafta sonra, erken tanı için kullanılan bir testtir.
Hepatit Bs Antijeni (HBsAg):
Vücutta bulunan Hepatit B antijenini tespit amacıyla, Hepatit B hastalığının tanısında kullanılan testtir.
Hepatit Bs Antikoru (Anti-HBs):
Hepatit B virüsünün yüzey antijenine karşı, vücut tarafından üretilen protein yapılı antikoru tespit amaçlı uygulanan testtir. Bu test Hepatit B ye karşı bağışıklık kazanıldığını tespit etmek için kullanılır ve aşılanma ihtiyacını belirler.
Tam Kan Tahlili:
Hemogram Kan sayımı sonuçları, hematolojik ve diğer birçok sistemle alakalı tespit imkanı sağlar. Eritrositlerle (kırmızı kan hücresi) ilgili olarak genellikle Hgb(hemoglobin), Hct(hematokrit), MCV, MCH, MCHC testleri yapılır. Anemi durumlarında ise Hgb ve Hct düşük değerlerde seyrederken, MCV, MCH, MCHC tarama amaçlı kullanılmaz. Kansızlık ile ilgili ve kansızlığa sebep olabilecek kronik hastalıklar ile ilgili ön bilgi verir. Diğer kan hücreleri ise enfeksiyon, inflamatuvar ve kan hastalıklarının tespitinde kullanılır.
Total lipid:
Kanda bulunan tüm yağların toplamıdır. Yapısında yaygın olarak kolesterol ve trigliserid bulunur
Kolesterol Total:
Kandaki iyi (HDL) ve kötü (LDL) kolesterolün toplamıdır.
HDL (iyi huylu kolesterol):
Karaciğer ve bağırsaklarda üretilen bir lipoproteindir, Vücutta yüksek miktarda bulunması, damar sertliği ve ateroskleroz gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. Egzersizle değerleri yükseltilebilir.
LDL (kötü huylu kolesterol):
Karaciğerde üretilen, düşük yoğunluklu, kan yoluyla kolesterolü taşıyan lipoproteinlerdir. Yüksek olması durumunda, damar tıkanıklığı, damar sertliği ve kalp rahatsızlıkları riski artar.
VLDL kolesterol:
Kötü huylu kolesteroller gurubuna dahildir. Bağırsaktaki yağların depolanmasına yardım eder. Ayrıca kan damarlarında ki LDL reseptörlerine bağlanarak, damar sertliği ve damar tıkanması gibi rahatsızlıklara meydan hazırlar.
Trigliserid:
Kandaki gliserol ve 3 yağ asidinin birleşmesinden oluşan bir yapıdır. Kanda, kolesterol ile beraber yüksek miktarda bulunduğu takdirde, damar tıkanıklığı, kalp ve pankreas hastalıklarına ortam hazırlar. Bu yüzden kolesterol değerleri ile beraber kontrol edilir.
Kan şekeri testi:
Vücuttaki glukoz miktarının, şeker hastalığı tanısı ve vücuttaki karbonhidrat metabolizmasının analiz edilmesi için uygulanan testtir.
Üre Testi:
Böbreklerdeki işlev bozukluklarından dolayı düzeyi artan bir proteindir. Karaciğerde üretilen üre; böbrek işlev bozukluğu, karaciğer yetmezliği tanısı amaçlı kullanılabilir.
Ürik Asit:
Gut hastalığının tanı ve izlenmesinde ve kalp hastalıkları açısından risk faktörünün belirlenmesinde kullanılır.
Kalsiyum testi:
Kemik ve kalp damar sistemi için destekleyici olan kalsiyumun kandaki değerlerinin analiz edilmesidir. Eksikliği kemik hastalıklarına ve kalp ritimlerinde bozulmalara neden olur.
Demir testi:
Vücuttaki demir seviyesinin kontrolü haricinde, Anemilerin detaylı tanılanmasına yardımcı olur.
Demir bağlama:
Demirle birlikte ileri tetkik için değerlendirilen testtir. Demir eksikliğinden kaynaklanan anemilerde (kansızlıkta) demirin taşınma potansiyeli ile ilgili bilgi verir.
Sodyum:
Hücre dışında bulunan sıvının en önemli elektrolittir. Vücutta osmotik basınç, asit baz dengesi, sıvı elektrolit dengesi değerlendirilmesinde etkin rol oynar.
Potasyum:
Hücre içinde en çok bulunan elektrolittir. Sodyumla beraber sinir ve kas sisteminin fonksiyonlarında önemli rol oynar. Kalp hastalıkları, asit-baz dengesi, ve tansiyon hastalıklarının erken tanısında önem taşır.
Klorür:
Hücre dışında en çok bulunan elektrolittir. Vücuda alınan klorürün büyük bir bölümü bağırsaklarda emilir ve idrarla atılır. Genellikle asit-baz ve elektrolit dengesi ve su metabolizmasının analizinde kullanılır.
Elektrolitler (sodyum, potasyum, klorür):
Hücrelerde bulunan elektrolitlerdir. Vücutta osmotik basınç, asit baz dengesi, sıvı elektrolit dengesi ve su metabolizmasının analizinde kullanılır.
Albumin:
Kan plazmasında bulunan en yaygın proteindir. Karaciğer fonksiyonlarının bozulması, travma, yanık gibi durumlarda vücuttaki yoğunluğu düşerken, hücre plazmasındaki su yoğunluğunun azalmasıyla beraber, vücuttaki yoğunluğu artar.
Tam idrar:
Tam idrar analizi İdrarda bulunan, kum, protein, albümin, ürobilinojen, ürobulin, nitrit ve keton, iltihap gibi durumları tespit eder. Böbrek ve idrar yolları hastalıklarında teşhis için kullanılan önemli bir analizdir.
AST, SGOT:
İlk olarak kalp ve kas hücrelerinde, sonrasında ise böbrek, karaciğer, beyin, pankreas, dalak ve akciğerde oluşan doku hasarlarını 12 saat içerisinde belirleyen testtir.
ALT, SGPT:
İlk olarak karaciğer ve böbrek hücresinde bulunur, sonrasında kalp sistemi ve iskelet kaslarında bulunur. Akciğer, pankreas ve dalakta en az seviyede bulunur. Genellikle hepatit ve siroz gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların etkilerini gözlemleme ve karaciğer hastalıklarının tanısında kullanılır. Bunun yanı sıra, karaciğer hücresi ölümü, kalp yetmezlikleri, şoklar, travmalar, karaciğer tümörleri, kalp krizi, gebelik zehirlenmesi gibi durumlarda seviyesi artıyor.
Gama Glutamil Transferaz (GGT):
Pankreas, karaciğer ve böbreklerde bulunan bir enzimdir. En sık böbrekte bulunmasına rağmen, genellikle karaciğer hastalıklarının tanısında kullanılır. Ayrıca kolon ve göğüs kanserlerinin tanısında yol gösteriyor.
Hemoglobin:
A1c 3-4 aylık bir süredeki ortalama kan şekeri düzeyi hakkında bilgi verir.
TSH:
Tiroit hastalıklarının ve kalp hastalıkları açısından risk faktörünün belirlenmesinde kullanılır.
LPa:
Kalp damar hastalıkları yönünden riskin belirlenmesinde yardımcı olur.
Homosistein:
Damar hastalıkları, özellikle kalp damar tıkanması ve ven trombozu riskinin tayini için kullanılır.
Helikobakter pilori:
Mide ve bağırsakta çeşitli bölgelerde bulunan bir bakteridir. Asitle beraber bulunduğu bölgede kronik bir iltihaplanmaya neden olur ve bu iltihaplanma sonucunda, dokuda deformasyon ve ülser oluşuyor.
CA 19-9:
Pankreas, kolon, kolanjiokarsinom gibi sindirim(mide ve bağırsak) sistem kanserlerinde ve adenokarsinomlarda seviyesi artan bir antijendir. Kanser markerları olarak bilinir yükseldiğinde ileri tetkik gerektiriyor.
Gaitada Gizli Kan testi:
Erken dönem kolon kanseri, mide kanaması ya da iç kanama gibi durumları teşhis etmek için kullanılan yöntemdir.
Total IgE:
Vücudun çeşitli alerjenlere karşı, soluma, temas, ve alımla ilgili bağışıklık sisteminin tepkisini gösteren yöntemdir.
Beta-Crosslaps (Beta-CTx):
Kemik yıkımı belirtecidir. Yükselmiş düzeyi, artmış kemik yıkımı ile beraberdir. Osteoporoz ve tedavisinin değerlendirilmesinde kullanılır. Örnek, sabah aç olarak alınmalıdır.
Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR):
Sedimantasyon oranı veya eritrosit sedimantasyon hızı (ESR), vücudunuzda meydana gelebilecek iltihaba bağlı aktiviteleri ortaya çıkartmakta kullanılan bir kan testidir. Sedimantasyon oranı testi tek başına bir tanı aracı değildir, ama test sonucu doktorunuzun vücudunuzda oluşan iltihaba bağlı bir rahatsızlığı açıklığa kavuşturmasına ya da tanı koymasına yardımcı olabilir. Genellikle; maligniteler, enflamatuar hastalıklar, romatizmal hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyon hastalıkları gibi rahatsızlıklarda başvurulan testtir.
Estradiol (E2):
E2 hormonu yani östrojen oranı, kan ya da idrarda bulunmakta olan östrojen hormonların seviyesini belirleyen bir değer olarak bilinir. Östrojen seviyesinin azalmasıyla kemik kaybı hızlanır ve menopozal dönemde gözlenen osteoporoz ortaya çıkar.
Folikül Stimülan Hormon (FSH):
FSH hormonu Hipofizden salgılanan bir hormondur. Erkekte ve dişide benzer bir protein yapısı taşır. Lütein yapıcı hormonla (LH) beraber yumurtalığın ve erbezlerinin işlevlerine katkıda bulunur. Kadınlarda yumurtalık folikülerinin olgunlaşmasını, erkekte spermalozoonların üretimini ve olgunlaşmasını yapar. FSH (folikül uyarıcı hormon) beyinden salgılanan ve yumurta gelişiminde önemli rolü olan bir hormondur. Bu test çocuk sahibi olma sorunlarınız, cinsiyet organı yetersizliği ve hipofiz tümörü düşündüren bulgularınız varsa hipofiz fonksiyonu değerlendirmek için uygulanan bir testtir. Özellikle kadınların menopoz dönemine girip girmediklerini ayırt edecek testlerden biridir.
Parathormon (PTH):
İntakt Parathormon kemik metabolizmasının düzenlenmesinde ve kan kalsiyum düzeyinin ayarlanmasında önemli rol oynar. PTH düzeylerinin yüksek veya düşük olması kemikler ile ilişkili problemlere sebep olur.
Co-test:
Rahim ağzı kanseri için yapılan smear testi ve HPV testlerinin aynı anda yapılmasıdır.
Çinko:
Vücudumuzdaki hormonlar ve enzimler için önemli bir mineraldir. Bağışıklık sisteminde önemli rol oynar.
Vitamin B12:
Kırmızı kan hücre üretimi ve merkezi sinir sisteminin korunmasını sağlayan bir vitamindir. Kansızlık ve sinir hasarlarının tespitinde yardımcı olur.
Ferritin:
Vücuda demir depolamakla görevli bir proteindir. Kansızlığın nedenlerini araştırmasında kullanılır.
Folik Asit:
Hücre büyüme ve yenilenmesi için DNA ve alyuvar oluşumu için önemli bir B grubu vitaminidir. Özellikle hamilelik döneminde önemlidir.
Vitamin D:
Kalsiyum ve fosfor metabolizması ve kemik mineralizasyonuna etkili bir hormondur.
Kreatinin:
Böbrek fonksiyonunu ve böbrek hastalıklarının tanısında kullanılır.
Kalsiyum/Kreatinin Oranı:
Spot İdrar İdrarda kalsiyum atılımını gösterir.
CA 15-3:
Meme kanseri riskini gösterir.
CA 72-4 Mide:
Bağırsak ve kadın üreme organları, meme kanseri riskini gösterir.
Magnezyum testi:
Kas ağrıları ve kramp nedeni ile önemli bir elektrolit olup eksikliği tüm vücudu etkiler.
Fosfor Testi:
Kalsiyum gibi fosforda önemli bir elementtir. Paratiroid bezi bozuklukları, böbrek ve kemik hastalıkları hakkında ipucu vermektedir.
Mikroalbümin:
Spot İdrar Özellikle hipertansiyon ve diyabetin yaptığı böbrek bozukluğunun ilk ve en önemli göstergesidir.
Folat:
Kan hücre yapımında önemli olup pek ok organ işleyişinde anahtar noktadadır.
Laktat Dehidrogenaz:
Vücuttaki aşırı ve düzensiz hücre yıkımını gösterir.
Alkalen Fosfataz:
Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonu hakkında bilgi verir.
Testosteron:
Erkekler hormonu olup seviye takipleri cinsel yaşam açısından önemlidir.
