Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete) Nedir?
Sosyal fobi diğer ismiyle sosyal anksiyete olarak da adlandırılan psikolojik bozukluklardan biridir. Bu Sosyal fobi olan bir birey , sosyal ortamlarda birçok davranışlarda bulunabilir. Örneğin; Çekingenlik, utangaçlık, gerginlik ve sinirlilik hali gibi. Bu durumların olması gayet normal bir durumdur.
Fakat her ne kadar da bu sergiledikleri davranışların normal bir durum olduğunu düşünselerde aksine bu bireyler sosyal hayatını, insanlarla olan etkileşimlerini ve iş hayatını olumsuz yönde etkilemesinden bihaber olabilirler.
Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete) Hangi Yaşlarda Başlar?
Sosyal fobi neredeyse her yaşta yaşanabilir. Bu Sosyal fobi çoğu zaman ise ergenlik döneminde başlar. Yapılan araştırmalara göre sosyal fobi yaşamanın yaş aralığı 10 ile 20 yaş arasındadır.
Okul öncesi çağlarda ilk belirtiler görülebilir. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan alay edilme, dışlanma, küçük düşürülme gibi travmatik deneyimler sonucunda çocuk sosyal ortamlarda aşırı çekingenlik, utangaçlık ve stres yaşayabilir.
Bu durumda aileden kaynaklanan sorunlar olabilir. Çocuklar, özellikle okul öncesi gelişme dönemlerinde, ailelerinden aldıkları eğitim ile sosyal durumlara nasıl yaklaşılması gerektiğini öğrenir ve böylece davranışları bu yönde gelişir.
Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete) Belirtileri Nelerdir?
- Korku
- Yüz kızarması
- Terleme
- Ağız kuruluğu
- Çarpıntı, nefes kesilmesi, nefes darlığı
- Mide- bağırsak sisteminde rahatsızlık
- Diyare
- Ses titremesi,
- Baş dönmesi, bayılma hissi
- Şiddetli baş ağrıları
Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete) Belirtilerini Tetkikleyen Durumlar Nelerdir?
- Kalabalık bir ortamda başkalarına tanıtılmak
- Kalabalık içerisinde kendilerinden bahsedilmesi ya da eleştirilmek
- Bir şeyler yaparken veya yemek yerken izlenmek
- Resmi bir ortamda bir şeyler söylemek durumunda kalmak
- Mevki sahibi biriyle buluşmak
- İnsanlarla göz teması kurmak
- Kalabalık önünde konuşmak, sunum yapmak ya da seminer vermek
- Kalabalık bir ortama sonradan dahil olmak
- Toplum içinde telefon görüşmesi yapmak
- Toplum içinde yemek yemek
- Partiye/eğlenceye gitme
- Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakma
- Yeni insanlarla tanışma,
- İş görüşmeleri,
- Toplu taşıma araçlarında karşılıklı oturma,
Sosyal Fobinin (Sosyal Anksiyete) Neden Olduğu Psikolojik Rahatsızlıklar Nelerdir?
- Ayrılma Kaygısı Bozukluğu,
- Özgül Fobi,
- Toplumsal Kaygı Bozukluğu (Sosyal Fobi),
- Panik Bozukluğu,
- Yaygın Kaygı Bozukluğu,
- Akut Gerginlik (Stres) Bozukluğu.
- Depresyon
- Agorafobi
Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete) Nasıl Tedavi Edilir?
Sosyal Fobi tedavisi olan bir rahatsızlıktır. SF’de hastanın durumuna göre ilaç tedavisi veya psikoterapi uygulanır. Tabi tek ilaç tedavisi yeterli olmayabilir. Bununla beraber Psikoterapi de uygulanması gerekir.
Tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:
- İlaç Tedavisi
- Bilişsel Davranış Terapisi (BDT)
- Kaygı Yönetimi Teknikleri
- Sosyal Beceri Eğitimi
-
İlaç Tedavisi (Antidepresanlar)
Sosyal Fobi tedavisi için çeşitli ilaç türleri vardır ve doktorunuz hangisinin sizin için doğru olabileceğini belirlemenize yardımcı olur.
Bunlar ;
Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörü (SSRI)
Bu gruptaki ilaçlar; Essitalopram, Sitalopram, Paroksetin, Fluoksetin, Fluvoksamin etken maddesi içeren ilaçlardır.
Bu ilaçlar ;
- Anksiyete Bozuklukları,
- Depresif ve Obsesif Kompulsif Bozuklukların tedavisinde kullanılır.
SSRI’lerin sık görülen yan etkileri:
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı
- Uyumada güçlük
- Baş dönmesi
- İshal
- Yorgunluk, güçsüzlük
- Ağızda kuruma
- Cinsel sorunlar, olarak sıralanabilir.
Serotonin- Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri (SNRI)
Bu gruptaki ilaçlar ise; Desvenlafaksin, Duloksetin, Levomilnacipran etken maddesini içeren ilaçlardır.
SNRI grubu ilaçlar depresyon tedavisinden farklı olarak:
- Diyabete bağlı sinir hasarı
- Fibromiyalji
- Sıcak basması
- Anksiyete bozukluğu tedavisinde de kullanılabilir.
SNRI grubu antidepresan kullananlar:
- Mide bulantısı
- Baş ağrısı
- Uykusuzluk
- Kabızlık
- Baş dönmesi
- Terleme
- Güçsüzlük, yorgunluk
- Cinsel sorunlar, gibi durumlarla karşılaşabilir.
Benzodiazepinler:
Bu ilaçlar, antidepresanlar etki etmeye başladığında kısa süreli olarak veya kaygı uyandıran durumlarda talep üzerine kullanılır. Uzun süreler boyunca kullanılmak üzere tasarlanmamışlardır. Lorazepam veya alprazolam, etkin maddeleridir.
Beta Blokerler:
Bazı beta blokerler, hızlı kalp atış hızı gibi anksiyetenin fiziksel semptomlarını tedavi etmek veya önlemek için kullanılır. Propranolol veya metoprolol, etkin maddeleridir.
-
Bilişsel Davranışçı Terapi
Kişinin psikolojik sorunları ile ilişkili ya da onları sürdüren düşünce, duygu ve davranışlarını hedef alarak iyileşme sağlamayı amaçlayan bir psikoterapi türüdür. Bilişsel davranışçı terapi, çok çeşitli sorunları tedavi etmek için kullanılabilir. Ve en çok tercih edilen psikoterapi Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’dir. Çünkü belirli zorlukları belirlemenize ve bunlarla başa çıkmanıza hızlı bir şekilde yardımcı olur. Genellikle diğer terapi türlerine göre daha az seans gerektirir ve bölümlendirilmiş bir şekilde yapılır.
Bilişsel Davranışçı Terapi Hangi Hastalıklarda Uygulanır?
- Anksiyete Bozuklukları
- Panik Atak
- Depresyon
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Tik Bozuklukları
- Yeme Bozuklukları
- Obezite
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Şizofreni
- Bipolar Bozukluk
- Cinsel İşlev Bozuklukları
- Aile Terapileri
- Alkol-Madde Bağımlılığı
- Sigara Bağımlılığı
- Uyku Bozuklukları
- Öfke Kontrol Bozukluğu
-
Kaygı Yönetimi Teknikleri
Gevşeme eğitimi ve nefes alma teknikleri, bir kişinin kaygı semptomlarını yönetmesine yardımcı olabilir. Bazı fiziksel kaygı belirtileri, hiperventilasyon (aşırı nefes alma) ile tetiklenebilir.
Gevşeme teknikleri şunları içerir:
- İlerleyici Kas Gevşemesi
- Farkındalık
- Meditasyon
- Görselleştirme
- İzometrik Gevşeme Egzersizleri.
-
Sosyal Beceri Eğitimi
Sosyal beceri eğitimi, insanların sosyal olarak yetkin olabilmeleri için sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için çalışan bir tür psikoterapidir. SBE ağırlıklı olarak davranışçı bir terapidir. Ancak bazı durumlarda SBE’nin başarısını en üst düzeye çıkarmak için bilişsel terapi de kullanılabilir. Bu psikoterapi bire bir veya grup halinde yapılabilir.
Sosyal Beceri Eğitiminde kullanılan en temel ve yaygın teknikler şunlardır :
- Temel Sosyal Beceri Alıştırmaları
- Modelden Öğrenme
- Öğretim(Sözel Öğretim ve Modellik Ederek Öğretim)
- Önemli Olayların Analizi
- Sosyal Problem Çözme
