Siyatik (Sinir Sıkışması) Nedir?

Siyatik (Sinir Sıkışması) Nedir?

Siyatik, vücuttaki en uzun ve en kalın sinirdir. Tıp terminolojisindeki adı da nervus ischiadicus’tur. Belin son omurlarından çıkarak dizin hemen altında sonlanır.

Farklı bir deyişle belin alt bölgesinde bulunan L4, L5, S1, S2 ve S3 sinir köklerinin birleşmesi ile meydana gelen siyatik sinir, kalçada yer alan ve coxa olarak tanımlanan leğen kemiğinin içindeki delikli bölgeden geçerek bacağın arka bölgesine uzanır.

Diz ekleminde dallara ayrılıp ayağa kadar ulaşarak bu bölgede motor ve duyu fonksiyonlarını oluşturur. Siyatik, aslında sinirin sıkışmasına bağlı oluşan ağrıya verilen isimdir.

Siyatik sinirin bel bölgesinde yer alan köklerinin sıkışması ya da gerilmesi, bacakta ağrı hissiyatına yol açar.

Bazı durumlarda omur kayması, iltihap, tümör ve kist varlığı gibi sebepler de siyatik sinir ağrısına yol açabilir.

Kalçaya doğru yayılan bel ağrısıyla başlayan siyatik ağrısı, sinir boyunca kasıktan bacağın arka kısmına ve buradan ayağa kadar yayılır.

Şiddetli siyatik vakalarında bacak güçsüzleşir. Diz ve bilek refleksleri azalır. Kişi bacağını ne kadar yukarı kaldırırsa ağrı o kadar şiddetlenir.

Siyatik (Sinir Sıkışması) Neden Olur?

Siyatik hastalığının ortaya çıkmasındaki en temel neden fıtıklaşan bir disk olmakla birlikte, farklı nedenlere bağlı olarak da siyatik gelişmesi mümkündür. Bel bölgesindeki bir sıkışma, kalça kaslarından geçen siyatik sinirin sıkışması, travmaya bağlı olarak ayaklarda ya da diz eklemlerinde meydana gelen zedelenme ya da gerilme durumları siyatik ağrılarının en sık karşılaşılan nedenleri olarak gösterilebilir.

Toplum içerisinde siyatik ağrılarının karşılaşılan diğer nedenleri olarak ise şunları gösterebiliriz:

• Kasların, kemiklerin ya da kemik çevresindeki dokuların zayıflaması, genellikle ilerleyen yaşa bağlı olarak omurilikte meydana gelen değişimlere bağlıdır. Bu durum disklerin fıtıklaşmasına ve ortaya kemik darbeleri çıkmasına neden olabilir. Tüm bunlar siyatik ağrılarının oluşmasına zemin hazırlayabilir.
• Obezite ya da vücudun ideal kilosunun üzerinde olması omurga üzerinde biriken baskıyı artırır. Bu baskı ile ortaya çıkan spinal değişiklikler siyatiğe neden olur.
• Kaza gibi travmatik durumlar siyatik sinir sıkışması yaratabilir.
• Uzun süre araç kullanmak, uzun süre vibrasyona maruz kalmak anlamına gelir. Bu da siyatiğin nedenlerinden biridir.
• Ağır yük taşıma ya da sırtta meydana gelen ani yön değişimleri siyatiği tetikler.
• Uzun süre oturarak çalışan ya da hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olan bireylerde siyatik gelişmesi ihtimali yüksektir.
• Diyabete bağlı olarak sinir sisteminde hasar oluşumu meydana gelebilir. Söz konusu sinir hasarı siyatik sinirde de meydana gelebilir.
• Gebelik sırasında alınan kilolar siyatik sinir üzerinde baskı oluşturabilir. Özellikle göğüslerin ve karın bölgesinin büyümesi vücudun ağırlık merkezinin değişmesine neden olur. Bu da siyatik sinir üzerindeki baskıyı artırarak sinir sıkışmasına neden olabilir.

 Siyatik Ağrısına Neden Olan Tıbbi Sorunlar Nelerdir?

• Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi):

Siyatik ağrısının en yaygın görülen nedeni (%90 oranında) bel fıtığıdır. Fıtıklaşmış disk doğrudan siyatik siniri oluşturan spinal sinir kökünü sıkıştırarak ağrıya neden olabilir. Ayrıca bazen diskin içinden asidik bir kimyasal sızabilir ve bu sızıntı siyatik sinirin çevresinde iltihaplanma ve tahrişe neden olabilir.

• Omurilik Kanal Daralması (Lomber Spinal Stenoz):

Spinal stenoz, spinal kanalın (alt sırttaki omurilik) daralmasıdır. 60 yaş üstünde daha yaygındır.

• Bel Kayması (Spondilolistezis):

Bazen küçük bir stres kırığı ya da şiddetli bir travma nedeniyle bir omur diğerinin üzerinden ileri doğru kayar. Bu da siyatik sinirini sıkıştırarak ağrıya neden olur. Spondilolistezis doğuştan da olabilir.

• Dejeneratif Disk Hastalığı:

Omurlar arasında yastık görevi gören diskler yaşa bağlı olarak zamanla aşınır. Ve koruyucu özelliklerini yitirirler. Bunun sonucunda siyatik siniri sıkıştırabilirler veya tahriş edebilirler.

• Kauda Ekuina Sendromu:

Genellikle cerrahi acil müdahale gerektiren nadir görülen bir durumdur. Omuriliğin alt kısmındaki sinirleri etkiler. İdrar ya da dışkı tutamamaya ya da bacaklarda kalıcı felce yol açabilir.

• Piriformis Sendromu:

Omurganın alt kısmını uyluk kemiklerine bağlayan piriformis kasının istemsiz kasılması sonucu oluşur. Piriformis sendromu siyatik sinirine baskı uygulayarak ağrıya neden olabilir. Nadir görülen bir durumdur.

Siyatik sinirindeki hasar veya yaralanma sonucu siyatik meydana gelir. Bel bölgesinden kalça bölgesine ve bacaklara doğru inen bir ağrı tipik olarak siyatiktir.

Siyatik (Sinir Sıkışması) Belirtileri Nelerdir?

Ağrıyla birlikte farklı belirtiler de görülebilir:

• Kalçadan , uyluğun arka kısmından bacağa yayılan ağrı (en sık ve belirgin şikayet)
• Bacağın alt kısmında ve ayakta karıncalanma, uyuşukluk veya güçsüzlük,
• Topuk ve ayak parmaklarına iğne batıyormuş gibi hissetmek,
• His kaybı ve hareket güçlüğü,
• Oturma ile semptomların artması (siyatik sinir gerilir), ayağa kalkınca semptomların azalması
• Hareket edildiği zaman, öksürmek veya hapşırmakla şiddetlenen ağrı,
• İdrar ve gaz kaçırma,
• Dik durma, eğilme ve dönme hareketlerinde zorlanma,
• İlerleyen durumlarda ağrılı bacak kaslarında incelme.

Siyatik (Sinir Sıkışması) Ağrısı Türleri Nelerdir?

Siyatik ağrısının farklı türleri bulunmaktadır. Bu tipler tedavinin belirlenmesinde de etkili olmaktadır.

• Akut Siyatik

Başlangıç aşamasında olan siyatik ağrıları için kullanılan bir terimdir. 4 ile 8 hafta arasında süren siyatik ağrıları için kullanılmaktadır. Ağrılar hafifi şiddettedir ve tedaviye ihtiyaç olmaz.

• Kronik Siyatik

Siyatik ağrılarının 8 haftadan uzun sürmesi ve ağrı şiddetinin azalmadığı durumları belirtmek için kullanılır. Kalıcı siyatik ağrısı olduğu için hastaların tedavi edilmesi gerekmektedir.

• Alternatif Siyatik

Alternatif siyatikte her iki bacakta etkilenmektedir. Nadir olarak görülen siyatik türlerinden birisi olmakla birlikte genellikle eklemlerdeki dejeneratif sorunlar sebebiyle görülmektedir.

• İki Taraflı Siyatik

Her iki bacakta ve aynı anda görülen siyatik ağrılarına verilen isimdir. Nadir olarak görülen siyatik ağrılarından birisi olmakla birlikte genellikle omur ya da diskteki dejeneratif değişiklikler ya da kaudo ekuina sendromu gibi ciddi sağlık problemleri sebebiyle oluşmaktadır.

Siyatik (Sinir Sıkışması)  Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor ilk olarak kişinin tıbbi geçmişini gözden geçirir. Ardından ise belirtilerini soracaktır.

Fiziki muayene sırasında doktor, kişinin omurgasının ağırlığını nasıl taşıdığını görebilmek için yürümesini ister. Baldır kaslarının gücünü kontrol etmek için hastanın ayak parmakları ve topukları üzerinde yürümesi istenebilir.

Doktor ayrıca düz bacak kaldırma testi de yapabilir. Bu test için bacaklar düz olacak şekilde sırt üstü uzanılır. Doktor her bacağı yavaşça kaldırır. Ve ağrının başladığı noktayı not eder.

Bu test, etkilenen sinirlerin tam olarak belirlenmesine yardımcı olur.

Ve disklerden birinde bir sorun olup olmadığını ortaya çıkarır.

Ayrıca ağrıyı tam olarak belirlemek ve kas esnekliğini ve gücünü kontrol etmek için hastandan başka esnemeler ve hareketler yapması da istenecektir.

Doktor, fiziki muayene sırasında keşfettiklerine bağlı olarak görüntüleme ve diğer testleri talep edebilir.

Bunlar aşağıdakiler gibidir:

Spinal Röntgen:

Spinal kırıkları, disk problemlerini, enfeksiyonları, tümörleri ve kemik çıkıntılarını araştırır.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) veya Bilgisayarlı Tomografi (BT):

Sırtın kemik ve yumuşak dokularının ayrıntılı görüntülerini görmek için taramaları yapılır.

Bir MR, bir sinir üzerindeki baskıyı, disk herniasyonunu ve bir sinire baskı yapan herhangi bir artritik durumu gösterebilir.

MR’lar genellikle siyatik tanısını doğrulamak için istenir.

Sinir İletim Hızı Çalışmaları/Elektromiyografi (EMG):

Elektriksel impulsların siyatik sinir boyunca ne kadar iyi ilerlediğini ve kasların tepkisini inceler.

Miyelogram:

Ağrıya omur veya diskin neden olup olmadığını belirler.

Siyatik (Sinir Sıkışması) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Siyatik tedavisi sinir sıkışmasının sebebine ve hastanın genel sağlık durumunda göre planlanmaktadır.

Tedavinin başarılı olması için tedavinin erken dönemde başlaması önemlidir.

Hem cerrahi hem de cerrahi olmayan yöntemler siyatik tedavisinde kullanılmaktadır.

Cerrahi Olmayan Yöntemler

• İlaç Tedavisi:

Ağrı kesici ve kas gevşetici gibi ilaçlar siyatik semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir.

• Fizik Tedavi:

Fizik tedavinin amacı, kişiye özel siyatik egzersizleriyle sinir üzerindeki baskıyı azaltmaktır.

Bu tedavide;

Esneme egzersizleri veya yürüyüş, yüzme ve su aerobiği gibi düşük etkili egzersizler uygulanabilir.

Ayrıca ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak için manuel terapi¸ postür eğitimi ve ergonomik düzenlemeler yapılabilir.

• Soğuk ve Sıcak Uygulama:

Soğuk uygulamak, siyatik ağrısını hafifletmede ve şişlikleri azaltmada etkilidir. Bunun için bir buz torbası kullanabilirsiniz.

Ancak cildinizde buz yanığı oluşmaması için buz torbasını havluyla sarmalısınız. Günde birkaç kez ve 20 dakika boyunca uygulamanız yeterli olacaktır.

Soğuk uygulamasını birkaç gün yaptıktan sonra sıcak uygulamasına geçebilirsiniz.

Aynı şekilde günde birkaç kez ve 20 dakika boyunca uygulayabilirsiniz.

• Omurga Enjeksiyonları:

Ciddi ağrı ve iltihaplanma durumlarında, sinirin etrafındaki iltihabı azaltmak için kortikosteroid enjeksiyonları yapılabilir.

Bu enjeksiyonlarda lokal (bölgesel) anestezi kullanılır. Etkisi genellikle 3 ay kadar sürer. Bir yıl içinde en fazla 3 kere uygulanabilir.

Cerrahi Olan Yöntemler

Siyatik Ameliyatı:

Siyatik ağrısının tedavisinde cerrahi müdahale, genellikle diğer tedavi yöntemlerine (ilaç, fizik tedavi, enjeksiyonlar) yanıt vermeyen veya ciddi sinir hasarı belirtileri (mesane veya bağırsak kontrol kaybı, ciddi motor kaybı) gösteren hastalar için düşünülür.

Bu siyatik ağrısına neden olan sorunlar genellikle omurga ile ilgilidir. Bu nedenle cerrahi genellikle belirli omurga sorunlarını hedef alır.

İki ana siyatik cerrahi yöntemi şunlardır: Diskektomi ve Laminektomi.

• Diskektomi:

Bu prosedürde cerrah, siyatik sinire baskı yapan diskin sinire temas eden kısmını çıkarır. Ancak bazen tüm diski çıkarmak gerekebilir. Operasyon genel anesteziyle yapılır. Ve hasta aynı gün evine gidebilir.

• Laminektomi:

Lamina, omuriliği kaplayan omurganın arka kısmıdır. Operasyon sırasında cerrah, siyatik sinire baskı yapan lamina ve dokuları çıkarır. Genel anestezi ile yapılır. Yaklaşık 2 saat sürebilir.

Siyatik Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Siyatik hastaları, belirtileri yönetmek ve ağrının şiddetini azaltmak için belirli önlemleri almalıdır.

Doğru Postür

Uzun süre oturma veya ayakta durma sırasında, doğru duruşu korumak önemlidir. Omurgayı desteklemek ve baskıyı azaltmak için ergonomik sandalyeler ve uygun oturma pozisyonları kullanılmalıdır.

Düzenli Egzersiz

Düzenli hafif egzersizler, omurga ve karın kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur. Yüzme, yürüyüş ve pilates gibi düşük etkili aktiviteler tercih edilebilir.

Esneklik Egzersizleri

Düzenli esneklik ve germe egzersizleri, kas gerginliğini azaltmaya ve sinir basıncını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Kilo Kontrolü

Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, omurgaya binen yükü azaltır. Ve siyatik ağrısını hafifletebilir.

Ağır Kaldırmaktan Kaçınma

Ağır nesneleri kaldırmak omurga üzerinde ekstra stres yaratır. Eğer kaldırmak zorundaysanız, doğru teknikleri kullanmanız ve bacak kaslarınızı çalıştırmanız önemlidir.

Uyku Pozisyonu

Uyurken omurgayı doğal bir pozisyonda tutmak önemlidir. Yan yatmak ve dizlerin arasına bir yastık koymak omurgaya destek sağlayabilir.