Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT)
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) bir basınç odasında tümüyle basınç altına alınan hastaya aralıklı olarak % 100 oksijen solutmak suretiyle uygulanan medikal bir tedavi yöntemidir. HBOT 6000 den fazla çalışma ile desteklenmiş modern ve bilimsel bir tedavi yöntemidir. Hasta, oksijeni basınç odasının türüne ve hastanın durumuna göre, maskeden, başlıktan, ortamdan ya da endoktrakeal tüpten alabilir.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) Nedir?
Hiperbarik oksijen tedavisi, kapalı bir basınç odası içinde tümüyle basınç altına alınan hastaya 1 ATA’dan yani deniz seviyesinden daha yüksek basınçlarda aralıklı olarak %100 oksijen solutulmasına dayanan, bilimsel olarak etkinliği birçok çalışma ile gösterilmiş kanıta dayalı bir tedavi şeklidir. Tek kişilik veya çok kişilik basınç odalarında hastanın klinik durumu ve ihtiyaçlarına göre maske, başlık veya endotrakeal tüp (soluk borusuna takılı tüp) ile uygulanıyor.
HBOT hangi Hastalıkların Tedavisinde Uygulanmaktadır?
Şeker hastalarının ayaklarındaki yaralar (Diyabetik Ayak Enfeksiyonları), iyileşmeyen yaralar, kemik iltihapları (Kronik Osteomiyelit), kemik ölümü (Avasküler Nekroz), yumuşak doku travmaları (Ezilme Yaralanmaları), yanık, beyin absesi, riskli deri ve doku yamaları (Riskli Greft ve Flepler), ani işitme kaybı, ani görme kaybı, damar tıkanıklığına bağlı yaralar, radyoterapi sonrası yaralar (Radyonekroz, Osteoradyonekroz), soba ve tüp gaz zehirlenmeleri (Karbonmonoksit zehrilenmesi), vurgun, hava gaz embolisi, yumuşak doku enfeksiyonları (Nekrotizan Fasiitis) sayılabilir. Bunların dışında, Multiple Skleroz, Otizm, Crohn hastalığı, Skleroderma gibi birçok hastalıkta da denenme ve araştırılma aşamasındadır.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Hiperbarik oksijen tedavisi, kliniklerde yeni teknoloji ile donatılmış kapalı bir ortam olan basınç odalarında 2-3 ATA’da tamamen basınç altına alınan hastaya, maske veya başlıktan % 100 oksijen solutularak uygulanır. Böylelikle oksijenin kanda, plazmada ve dokularda çözünürlüğü, diffüzyonu artarak iyileştirici etkileri ortaya çıkmaktadır. Basınç odaları tek kişilik ve çok kişilik olmak üzere tasarlanmıştır.
Basınç odaları ayrıca dalgıçlar için de önemli hizmet veren tedavi amaçlı cihazlardır. Basınç odasında dekompresyon hastalığı ve gaz embolisi tedavileri olmak üzere dalgıçlara basınç testi uygulamaları, dalgıç eğitimi, dalış simülasyonları, sualtı çalışmaları sırasında yüzey dekompresyonu uygulamaları da yapılabilmektedir.
Hastaların HBOT uygunluğu ve tedavi protokolleri Sualtı Hekimi ve Hiperbarik Tıp Uzmanlarınca belirlenmektedir. Günlük 2 şer saat süren tedavi sıklığı yaklaşık olguya göre 5 seanstan başlayıp, 60 seanslara kadar çıkabilmektedir. Tedavi seansı günde 1 defa uygulanırken, bazı acil durumlarda günde 2-3 seansa kadar çıkabilmektedir.
Kaç Seans Uygulanıyor?
Tedavi süresi ve seans sayısı hastanın özelliklerine ve mevcut olan hastalığa göre değişmektedir. Tedavi süresince basınç odalarında, hava basıncı normal hava basıncının yaklaşık olarak 2.5 katına çıkarılır ve yüksek basınç altında saf oksijen solunur. Bu koşullar altında, kanda çözünen oksijen miktarı artar. Çözünmüş olan oksijen bağımsız olduğundan yüksek basınç altında uzun mesafeler kat edebilir ve vücudun dört bir yanına taşınır. Bu durum, bakterilerle mücadele etmemizi kolaylaştırır, yaraların iyileşmesini hızlandırır, ödemi azaltır, hava ve gaz kabarcıklarını küçülterek vücudumuzdan uzaklaştırılmalarını sağlar. Ayrıca hiperbarik oksijen tedavisi yeni damarların gelişmesini ve vücut savunmasında görev alan hücreleri de destekler.
Hastalar Tedavi Sırasında Neler Hisseder?
Hiperbarik oksijen tedavisi sırasında basınç odası içindeki hava basıncı artarken uçak yolculuğunda inişe benzer şekilde kulaklarda dolgunluk hissediliyor. Hastalar bu esnada yutkunma gibi bazı hareketlerle kulaktaki basıncı eşitleyebiliyor. Hastalar orta kulak basıncını dış ortam basıncına kolaylıkla nasıl eşitleyebileceklerine ilişkin olarak detaylı şekilde bilgilendiriliyor.
Hiperbarik Oksijen Tedavisinin Hastalıklar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Yüksek basınç altında %100 oksijen solunması hem kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin aracılığı ile dokulara taşınan oksijeni artırmakta hem de kanda çözünmüş serbest oksijeni çok yüksek değerlere ulaştırarak yetersiz oksijenlenme nedeniyle oluşan doku hasarlarını ve patolojilerini iyileştirici etki göstermektedir. Buna ek olarak;
- Yara iyileşmesini sağlayan maddelerin üretimi artmakta,
- Vücut savunmasında görev alan hücreler desteklenmekte,
- Ödem azaltıcı etki göstermekte,
- Yeni damar gelişimi desteklenmekte,
- Oksijensiz ortamda üreyen bakterilerin üremesi engellenmekte,
- Bakteriler tarafından salınan bazı toksinlerin etkinliği azalmakta,
- Bazı antibiyotiklerin etkisi artmakta,
- Hava ve gaz kabarcıklarına bağlı doku hasarları ortadan kalkmaktadır.