Beyin Tümörü
Beyin Tümörü Nedir?
Beyin tümörü, beyninizde bir kitlenin veya hücrelerin anormal büyümesidir.
Beyin tümörü beyin hücrelerinde oluşabilir veya başka yerlere başlayabilir ve beynine yayılabilir. Tümör büyüdükçe, baş ağrıları, mide bulantısı ve denge problemleri gibi belirtilere ve belirtilere neden olan, etrafındaki beyin dokusunun işlevini baskılar ve değiştirir.
Beyin Tümörü Nasıl Oluşur?
Birincil beyin tümörleri normal hücrelerin DNA’larında hata (mutasyon) aldıklarında başlar. Bu mutasyonlar hücrelerin artan oranlarda büyümesine ve bölünmesine ve sağlıklı hücreler ölünce yaşamaya devam etmesine izin verir.
Sonuç, bir tümör oluşturan anormal hücrelerin bir kütlesidir. Erişkinlerde, primer beyin tümörleri, kanserin başka yerlerde başladığı ve beyne yayıldığı ikincil beyin tümörlerinden çok daha az yaygındır.
Beyin Tümörü Nedenleri Nelerdir?
Akustik nöroma (schwannoma), iç kulağınızdan beyne giden denge ve işitme sinirleri üzerinde gelişen iyi huylu bir tümördür. Bu sinirler vestibulocochlear siniri (sekizinci kraniyal sinir) oluşturmak için birlikte ikiye ayrılır. Sinir üzerindeki tümör üzerindeki baskı, işitme kaybına ve dengesizliğe neden olabilir.
Birincil beyin tümörleri beynin kendisinde veya beyin örtücü zarlarda (meninksler), kranial sinirlerde, hipofiz bezinde veya epifiz bezi gibi dokularda bulunur.
Beyin Tümörü Belirtileri Nelerdir?
Beyin tümörü belirtileri, bulgu ve semptomları büyük ölçüde değişir ve beyin tümörünün büyüklüğüne, konumuna ve büyüme hızına bağlıdır.
Beyin Tümörlerinin Belirtileri
- Yeni başlayan veya farklı şekilde seyreden baş ağrıları
- Yavaş yavaş daha sık ve daha şiddetli hale gelen baş ağrıları
- Açıklanamayan bulantı veya kusma
- Bulanık görme, çift görme veya periferik görme kaybı gibi görme sorunları
- Kol veya bacakta duyu veya hareket kaybı
- Denge Zorluğu
- Konuşma zorlukları
- Günlük konularda kafa karışıklığı
- Kişilik veya davranış değişiklikleri
- Nöbetler, özellikle nöbet öyküsü olmayanlarda
- İşitme sorunları
Beyin Tümörlerinde Tanı Yöntemleri
- Fizik muayene
- Nörolojik muayene
- Bilgisayarlı tomografi (BT)
- MR tetkiki (MR)
- Anjiografi
- BOS (Beyin Omurilik Sıvısı) incelemesi
- Biyopsi
Cerrahlar, tümör hücrelerine bakmak için üç yöntem den faydalanabilirler:
- İğne biyopsisi
- Stereotaksik biyopsi
- Tedavi ile aynı zamanda yapılan biyopsi
Beyin Tümörü Tedavileri
Cerrahi Tedavi: Cerrahi tedavi, beyin tümörü tedavisinde sıklıkla kullanılan yöntemdir. Beyin cerrahları, kraniotomi denilen bir işlemle kafatasını açarlar.
Radyoterapi: Radyoterapi yüksek enerjili ışınların kullanılması ile kanser hücrelerinin tahrip edilerek, çoğalmalarının önlenmesi ve ortadan kaldırılması işlemidir. Bu tip terapide kullanılan ışınlar x-ışını, gamma ışınları ya da protonlar olabilir. Tümöre ve yakın çevresindeki dokulara radyasyon verilir.
Radyocerrahi: Radyocerrahi iyi huylu ve kötü huylu tümörlerin invazif olmayan bir şekilde tedavi edilmesini sağlayan medikal bir prosedürdür. Radyocerrahi beyindeki lezyonların tedavisinde kullanıldığında stereotaktik radyoterapi (SRT) olarak da isimlendirilebilir. Radyocerrahi açık cerrahi için uygun olmayan kraniyal (kafa içi) ve ekstrakraniyal (kafa dışı) tümör ve lezyonların yüksek dozda yoğunlaştırılmış ionize radyasyon ile odaklı bir şekilde ışınlanarak etkisiz hale getirilmesidir.
Yakınlardaki atardamar, sinir veya diğer hayati yapılardan dolayı konvansiyonel cerrahi tedavinin hasta açısından zor olduğu veya önerilmediği durumlarda radyocerrahi kullanılır.Genellikle tek bir seansta gerçekleştirilen radyocerrahinin etkileri o bölgeye cerrahi operasyon yapılması kadar keskin olabilir. Üç boyutlu, bilgisayar destekli planlama ve yüksek immobilizasyon (hareketin kısıtlanması) sayesinde sağlıklı dokuların maruz kaldığı radyasyon oranı minimize edilir.
Kemoterapi: Kemoterapi, kanser hücrelerinin ilaçla öldürülmesidir. Zaman zaman beyin tümörlerinin tedavisinde de kullanılan bu yöntemde, ilaçlar ağız yolu ya da damar yolu ile verilebilir. Her iki yolla da ilaçlar kana karışarak, kan yoluyla tüm bedende dolaşır. İlaçların genellikle kürler halinde verildiği kemoterapide, tedavi periyodlarını iyileşme periyodları izler.
Destek Tedaviler
- Steroidler
- Antikonvülsan (Nöbet önleyici) ilaçlar
- Şant
Rehabilitasyon
- Fizik tedavi
- Konuşma terapisi
Beyin Kanaması Nedir?
Beyni besleyen damarların cidarının yırtılması sonucu, kanın beyin içine sızması ve beyin dokusunu tahrip etmesi sonrası oluşan duruma beyin kanaması adı verilmektedir.
Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir?
Beyin kanaması kendini kişide değişik şekillerde belli etmektedir. Beyin kanaması genellikle;
- Kişide oluşan ani ve şiddetli baş ağrısı,
- El ve kolların uyuşması ve karıncalanma hissi,
- Görmede güçlük,
- Konuşma ve yutkunma güçlüğü,
- Bilinç kaybı,
- Okuma ve yazma güçlüğü,
- Fiziksel hareket kaybı,
- Bulantı ve Kusma refleksi,
- Koordinasyon sıkıntısı,
- Bilincin yitirilmesi,
Beyin Kanaması Nedenleri
- Böbrek yetmezliği, diyabet gibi kronik hastalıklar ve bazı kan hastalıkları
- Sigara ve alkol kullanımı
- Bazı karaciğer hastalıkları ve doğumsal damar hastalıkları
- Pıhtılaşma bozuklukları ve pıhtılaşmayı engelleyen ilaçların kullanımı
- Yüksek Tansiyon
- Beyin içindeki küçük arter damarlarda ya da ana damarlarda meydana gelen tıkanıklıklar, beyin damarlarındaki balonsu yapılar (anevrizma)
- Beyin tümörleri
- Kazalar ve şiddet sonucu başa gelen darbeler, travma sonrası kafatası hasarları, beyin dokusu hasarları
- Genetik yatkınlık
Beyin Kanaması Risk Faktörleri
- Şeker hastalığı
- Hipertansiyon (yüksek kan basıncı)
- Sigara kullanmak
- Obezite
- Yaşlılık ve düşme riski
- Ailede anevrizma ve damar yumağı gibi hastalıklara sahip bireyler olması
- Polikistik böbrek hastalığı
Hastalığınız Doğuştan Gelebilir
Beyin zarının altındaki kanamalar ise çok çeşitli olabilmektedir. Bu kanamalar yine travmalardan kaynaklanabileceği gibi beyin içindeki bir damarın yırtılmasıyla da meydana gelebilmektedir. Özellikle gençlerde beyin dokusu içindeki kanamalar doğuştan gelen damar yumağı hastalığında görülmektedir. 15-40 yaş arasında damar yumağına bağlı kanama görülme sıklığı diğer yaş gruplarına göre daha fazladır.
Beyin Kanaması Teşhisi Nasıl Yapılır?
İnsan beyninde dil işlevleri için özel alanlar mevcuttur. Bu alanlar; sağ elini kullanan kişilerin hemen tamamında sol beyin yarısında, sol elini kullananlarda ise en az %75 oranında yine soldadır. Konuşma merkezi sol beynin ön lobunda, anlama merkezi yan lobunda bulunur. Yazma ve okumayla ilgili merkez ise yan-üst lobdadır.
Genelde beyin kanamasında, beynin sol tarafında meydana gelen bir hasar sonucu; Kişi konuşma, konuşulanı anlama, okuma veya yazma gibi lisan kabiliyetlerini kaybeder.
İlk yardımda beyin kanaması ihtimalinin teşhisi yapılırken;
- Gülümsemesi, tebessüm etmesi istenir (Eğer yapamazsa beyin kanaması durumundan dolayı felç olmuş olabilir)
- Bir cümle kurması istenir (Örnek: “Bugün çok güzel bir gün” gibi) Eğer kurmuyorsa beyin kanaması geçirme ihtimali vardır.
- Her iki kolunu birden kaldırması gerekir,
- Dilini dışarı çıkartması istenir. (Eğer dil yamulmuş ise felç geçirdiğine işarettir.)
Beyin Kanaması Tedavisi Nasıl Yapılır?
Beynin içinde kanaması olan hastalar çok yakından izlenmelidir. Erken tedavi, kan basıncını ve nefes almayı stabilize etmeyi içerir. Beyninize ve diğer organlara yeterli miktarda oksijenin sağlanmasını için bir solunum yardımcısı (ventilatör) gerekebilir. İntravenöz erişime ihtiyaç duyulmaktadır, böylece hastaya, özellikle de kişinin bilinçsiz olması durumunda, sıvı ve ilaç verilebilir. Bazen kalp ritimlerinin, kan oksijen seviyelerinin veya kafatasının içindeki basıncın özel olarak izlenmesi gerekir.
Bir kişi stabilize edildikten sonra, kanamanın nasıl durdurulacağına dair bir karar verilir. Ameliyat yapma kararı ise kanamanın büyüklüğüne ve yerine göre belirlenir. İntrakraniyal kanaması olan herkesin ameliyat olması gerekmez.
Kanama alanı etrafında şişliği azaltmak, kan basıncını en uygun düzeyde tutmak ve nöbet oluşumunu önlemek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bir hasta uyanıksa ağrı kesici gerekebilir.
Beyin İltihabı
Menenjit (Beyin Zarlarının İltihabı), Ensefalit (Beynin İltihabı):
Çeşitli mikropların beyinde ve beynin zarlarında yerleşmesi sonucunda oluşur. Bunu yapan bakteriler, virüsler genellikle solunum yolu ile alınıp boğaza yerleştikten sonra bu hastalıklara yol açarlar. Bazen kulak iltihabı, sinüzit gibi baş-boyun bölgesindeki mikroplar da beyne geçebilir.
Beyin İltihabı Belirtileri Nelerdir?
- Baş ağrısı
- Yüksek ateş
- Yorgunluk hissi
- Güçsüzlük
- Kas ve eklem ağrıları
Bebek ve Çocuklarda Görülen Belirtiler
- Vücutta sertlik
- Bulantı ve kusma
- Bebek kafatasının yumuşak bölgelerinde şişkinlik
- Sürekli ağlama
- İştahsızlık
- Çocuğu kucağa aldığında daha çok ağlama
Acil Müdahale Gerektiren Belirtiler
- Şiddetli baş ağrısı
- Çift görme
- Nöbet geçirme
- Kişilik değişikliği
- Bilinç kaybı
- Yüksek ateş
- Kötü koku algısı
- Konuşma ve duyma ile ilgili sorunlar
- Kas zayıflığı
- Vücudun belirli bölgelerinde his kaybı
Tanısı Nasıl Konur?
Lomber ponksiyon, yani halk arasında belden su almak olarak bilinen yöntemde alınan beyin omurilik sıvısının; basıncı, rengi, hücre sayısı, protein miktarı, şeker düzeyine bakılır. Beyin omurilik sıvısında kültür yöntemi ile mikrop üretilmesi, virüsün izole edilmesi gibi yöntemler uygulanır.
Kontrast madde verilerek yapılan beyin görüntülemelerinde beynin bazı bölgelerinde kontrast madde tutulumunu gözlenebilir. EEG denilen beyin dalgalarının bilgisayar yöntemi ile kaydedildiği durumlarda beyin dalgalarında yavaşlama ve bazı anormal beyin dalgası aktiviteleri görülebilir.
Bazen diğer tanı yöntemlerinin işe yaramadığı ve tanı konulması gereken ağır durumlarda beyin biyopsisi tanıya yardımcı olmak amaçlı yapılabilir.
Beyin İltihabı Tedavisi
Ensefalit tedavisi hastalığın etkenine göre değişkenlik gösterir. Öncelikle hastalığa neden olan faktör belirlenmeli ve buna uygun olarak bir tedavi yöntemi uygulanmalıdır. Ensefalitin en yaygın nedeni herpes simleks virüsüdür. Bunun için öncelikle antiviral tedaviler uygulanır. Aynı zamanda hastalığa neden olan virüsten korunmak bir diğer önemli noktadır. Ensefalitten korunma adına kızamıkçık, kızamık, su çiçeği ve kabakulak gibi hastalıkların aşılarının tam yapılması önerilmektedir.
Ani gelişen ensefalit vakalarında hastanın hastaneye yatırılması oldukça önemlidir. Hastanın sıvı – elektrolit ihtiyacının karşılanması ve bilinç durumuna göre bir beslenme düzeni sağlanması da dikkat edilmesi gereken unsurlardan bir diğeridir.
Ancak hastanın solunumu yetersiz ise solunum cihazına bağlanması gerekebilir. Ensefalit tedavisinde antibiyotikler yararlanılmamasının nedeni antibiyotiklerin virüsler üzerinde herhangi bir etkiye sahip olmamasıdır. Günümüzde HSV ve bazı virüsler nedeniyle gerçekleşen ensefalit vakalarında antiviral tedavi uygulanmaktadır. Beyin ödemi olan vakalarda kortikosteroidler kullanılırken mikrop ve bakteri kaynaklı oluşan ensefalitlerde antibiyotiklerden yararlanılabilir.