Maymun Çiçeği Virüsü (Monkeypox) Nedir?

Maymun Çiçeği Virüsü (Monkeypox) Nedir?

Maymun çiçeği virüsü, nadir rastlanan ve Monkeypox olarak da bilinen maymun çiçeği hastalığının temel kaynağıdır. Çoğunlukla döküntüler oluşturur ve grip ile benzer belirtiler gösterir. Virüs, Orthopoxvirus cinsinin Poxviridae familyasından gelmektedir. Bu çok daha yaygın olan çiçek hastalığı ile aynı kategoridedir. Hastalık, ilk olarak 1958 yılında araştırma esnasında kullanılan maymunlarda salgın olarak görülmesiyle keşfedilmiştir. Aslında virüse sahip kemirgenlere temasla yayılsa da enfekte olan insandan da temasla bulaşabilir.

Virüsün iki farklı tipi vardır. Bir tanesinin kökeni Orta Afrika’da, diğerinin ise Batı Afrika’da bulunur. Virüs, yıllar boyunca Afrika’da görülüyor olsa bile başka bölgelerde görüldüğü de olmaktadır. 2003 yılında ABD’de kayıtlara geçen maymun çiçeği salgını, Afrika dışındaki ilk salgın olmuştur. Gana’dan Teksas’a doğru gönderilen taşıyıcı hayvanlar nedeniyle bu salgın meydana gelmiştir. Kemirgenlerin virüsü evcil köpeklere yaymasıyla Amerika’nın orta batısında 47 kişi enfekte olmuştur.

Önceden yalnızca bazı bölgelerde ortaya çıkıyor olsa da seyahatler aracılığıyla dünyaya yayılmaya başlamıştır. 2021 yılında Nijerya’dan Amerika’ya giden bir kişide maymun çiçeği virüsü görülmüştür. Sonrasında 2022 salgınında Afrika dışında, Amerika ve Avustralya’da vakalar ortaya çıkmıştır. COVID-19 sebebiyle yeni bir virüs salgını potansiyeli olarak görülmeye başlamıştır. Bir yayılma etkisi göstermese de sıkı takibe alınmıştır.

 Maymun Çiçeği Virüsünün Belirtileri Nelerdir?

Genellikle enfekte hayvanlardan insanlara bulaşan maymun çiçeği virüsü, insanlarda grip benzeri belirtilerle başlar. Ve ardından karakteristik cilt döküntüleri ortaya çıkar.

Hastalığın belirtileri, erken dönem ve ileri dönem olarak iki ana gruba ayrılabilir.

Erken Dönem Belirtileri

Maymun çiçeği virüsünün ilk belirtileri genellikle enfeksiyondan sonraki 5 ila 21 gün arasında ortaya çıkar. Bu virüs, vücuda girdikten sonra kuluçka dönemine girer ve ardından hastalık belirtileri yavaş yavaş kendini gösterir. İlk belirtiler grip benzeri semptomlarla başlar. Bunlar arasında yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, kas ağrıları, halsizlik ve yorgunluk gibi genel belirtiler yer alır.

Aynı zamanda lenf bezlerinde şişlik, özellikle boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerinde belirgin hale gelir. Bu şişlik, hastalığın karakteristik belirtilerinden biridir ve vücudun virüse karşı bir savunma tepkisi olarak ortaya çıkar.

Maymun çiçeği virüsünün ilk belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Sırt ağrısı
• Halsizlik
• Lenf bezi şişmesi (lenfadenopati)

İleri Dönem Belirtileri

Maymun çiçeği virüsü ilerleyen dönemlerde daha belirgin ve ciddi belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın bu aşamasında, cilt döküntüleri ve kabarcıklar daha yaygın hale gelir ve vücudun farklı bölgelerine yayılır. Bu kabarcıklar genellikle sıvı dolu olup, zamanla irinle dolabilir ve daha ağrılı hale gelebilir. İleri dönemde döküntüler birleşebilir ve büyük, ağrılı lezyonlar oluşturabilir. Bu durum, cildin büyük bölgelerinde hasara yol açabilir ve iyileşmesi zaman alabilir.

İleri dönem maymun çiçeği virüsü belirtileri arasında daha belirgin belirtiler ortaya çıkar.

Deriyi ilgilendiren bu belirtiler arasında şunlar yer almaktadır:

• Cilt döküntüleri
• Kabarcıklar (veziküller)
• Püstüller (içi iltihap dolu kabarcıklar)
• Kabuklanma
• Kaşıntı ve ağrı
• Yara iyileşmesi

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşır?

Maymun çiçeği hastalığı virüsü, genellikle enfekte hayvanların veya kişilerin cilt lezyonları, vücut sıvıları veya solunum damlacıkları ile doğrudan temas yoluyla bulaşır. Virüs, hem hayvanlardan insanlara hem de insanlardan insanlara geçebilir.

Bulaşma yolları şunları içerir:

Hayvanlardan İnsanlara

Enfekte Hayvanlarla Temas: 

Virüs genellikle enfekte hayvanların (özellikle kemirgenler ve primatlar) kanı, sıvıları veya dokularıyla doğrudan temas yoluyla bulaşabilir.

Avcılık ve Et İşleme: 

Enfekte hayvanların avlanması, etlerinin işlenmesi veya tüketilmesi sırasında da virüs bulaşabilir.

İnsanlardan İnsanlara

Vücut Sıvıları ve Lezyonlar:

Enfekte kişilerin vücut sıvıları (kan, tükürük, burun akıntısı) veya döküntüleri ile doğrudan temas yoluyla bulaşabilir.

Lezyonlarla Temas:

Enfekte bireylerin döküntüleri, kabarcıkları ve kabukları ile doğrudan temas virüsün yayılmasına neden olabilir.

Aerosoller ve Damlacıklar: 

Virüs, enfekte bireylerin konuşma, öksürme veya hapşırma sırasında havaya karışan damlacıklar yoluyla da bulaşabilir. Ancak bu, genellikle çiçek hastalığına kıyasla daha az yaygın bir bulaşma yoludur.

Yüzeyden Bulaşma

Yüzeyler ve Nesneler: 

Virüs, enfekte kişilerin dokunduğu yüzeyler veya nesneler aracılığıyla da yayılabilir. Özellikle döküntülerin temas ettiği eşyalar risk oluşturabilir.

Maymun Çiçeği ve Su Çiçeği Hastalığı Arasındaki Fark Nedir?

Birbirine benzeyen belirtiler içeren iki hastalığın bazı temel farkları vardır, bunlar ise şöyledir:

• Mpox bir ortopoks virüsü iken suçiçeği bir uçuk virüsüdür
• Su çiçeği çok daha bulaşıcıdır ve çok daha hızlı yayılır
• Suçiçeği genelde 2 hafta içinde iyileşirken, maymun çiçeğinin iyileşme periyodu 2-4 hafta arasıdır.

Maymun Çiçeği Virüsünün Tanı ve Teşhisi

Maymun çiçeği virüsünün tanı ve teşhisi, klinik değerlendirme ve laboratuvar testleri ile yapılır. Bu yöntemler, hastalığın doğru bir şekilde tespit edilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması için önemlidir.

Klinik Değerlendirme

Klinik değerlendirme, hastanın belirtilerinin ve fiziksel bulgularının incelenmesi ile başlar. Maymun çiçeği enfeksiyonu genellikle yüksek ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, halsizlik ve lenf bezlerinde şişlik gibi grip benzeri belirtilerle başlar. Bu erken belirtiler, diğer viral enfeksiyonlarla karışabilir, bu nedenle dikkatli bir klinik değerlendirme gereklidir. Hastalığın karakteristik belirtisi olan cilt döküntüleri, tanıyı destekleyici önemli bir bulgudur. Döküntüler, genellikle yüzde başlayıp vücudun diğer bölgelerine yayılan kabarcıklar, püstüller ve kabuklanmalar şeklinde görülür. Bu belirtilerin gözlemlenmesi, doktorların hastalığı teşhis etmelerine yardımcı olur.

Laboratuvar Testleri

Maymun çiçeği virüsünün kesin tanısı, laboratuvar testleri ile konulur. Klinik belirtiler, hastalığın varlığı hakkında güçlü ipuçları verse de, laboratuvar testleri tanının doğrulanması için gereklidir.

Laboratuvar testleri arasında en yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) Testi:

Bu test, hastanın kan, deri lezyonları veya diğer vücut sıvılarından alınan örneklerde virüsün genetik materyalini (DNA) tespit eder. PCR testi, yüksek hassasiyeti ve özgüllüğü nedeniyle tercih edilen bir yöntemdir.

Elektron Mikroskobu:

Enfekte dokulardan alınan örneklerin elektron mikroskobu ile incelenmesi, virüs partiküllerinin doğrudan gözlemlenmesini sağlar. Bu yöntem, virüsün tanımlanmasında yardımcı olabilir.

Viral Kültür:

Hastadan alınan örneklerin uygun hücre kültürlerinde çoğaltılması yoluyla virüsün izole edilmesi mümkündür. Ancak, bu yöntem daha uzun zaman alabilir ve yüksek biyogüvenlik önlemleri gerektirir.

Serolojik Testler:

Hastanın kanında virüse karşı oluşan antikorların tespit edilmesi için serolojik testler kullanılabilir. Bu testler, enfeksiyonun geç dönemlerinde veya iyileşme sürecinde faydalı olabilir.

Klinik değerlendirme ve laboratuvar testleri, birlikte kullanılarak maymun çiçeği virüsünün tanısı konulabilir. Klinik belirtilerin gözlemlenmesi ve hastanın öyküsünün değerlendirilmesi, tanı sürecinin ilk adımıdır. Laboratuvar testleri ise bu klinik bulguları doğrulamak ve kesin tanı koymak için kullanılır. Bu kombinasyon, doğru ve hızlı bir teşhis koymak için kritik öneme sahiptir.

Maymun çiçeği virüsünün tanı ve teşhisi, dikkatli klinik değerlendirme ve uygun laboratuvar testleri ile yapılır. Bu yöntemler, hastalığın erken dönemde tespit edilmesini ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanmasını sağlar.

Maymun Çiçeği Virüsünün Tedavi Yöntemleri

Maymun çiçeği virüsünün tedavi yöntemleri, hastalığın semptomlarını hafifletmek ve komplikasyonları önlemek amacıyla uygulanır. Tedavi, genellikle destekleyici tedavi, antiviral ilaçlar ve aşı ile önleyici tedbirler olmak üzere üç ana başlık altında incelenebilir. Çoğu insan enfeksiyonu tamamen atlatır, ancak bağışıklık sistemi zayıf olan hastalar ağır virüsü ağır geçirebilir.

Destekleyici Tedavi

Maymun çiçeği virüsüne karşı spesifik bir tedavi olmamakla birlikte, destekleyici tedavi hastalığın semptomlarını hafifletmeye yöneliktir.

Bu tedavi yöntemleri şunları kapsar:

• Ateş ve ağrı kontrolü,
• Dehidrasyonu önlemek için yeterli miktarda sıvı tedavisi,
• Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için beslenme,
• Cilt döküntülerinin bakımı ve hijyen kurallarının sağlanması

Antiviral İlaçlar

Maymun Çiçeği Virüsü (MPXV) enfeksiyonlarının tedavisinde, antiviral ilaçlar önemli bir yere sahiptir. Bu ilaçlar, virüsün çoğalmasını engelleyerek hastalığın şiddetini azaltmaya ve iyileşme sürecini hızlandırmaya yardımcı olabilir.

Antiviral tedaviler, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ve ciddi enfeksiyon vakalarında kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, destekleyici tedavi yöntemleri de hastaların semptomlarını hafifletmek ve komplikasyonları önlemek amacıyla uygulanmaktadır.

Antiviral ilaçların etkinliği ve güvenliği üzerine yapılan araştırmalar, bu tedavi yöntemlerinin Maymun Çiçeği Virüsü ile mücadeledeki potansiyel faydalarını ortaya koymaktadır.

Aşı ve Önleyici Tedbirler

Maymun çiçeği virüsünün yayılmasını önlemek ve hastalığı kontrol altına almak için aşı ve önleyici tedbirler alınabilir. Örneğin çiçek aşısı, maymun çiçeği virüsüne karşı da koruyuculuk sağlar. Maymun çiçeği virüsüne maruz kaldıktan sonra, çiçek aşısı yapılması enfeksiyonun gelişmesini engelleyebilir veya semptomların şiddetini azaltabilir. Aşının maruziyetten sonraki ilk birkaç gün içinde uygulanması en etkili yöntemdir.

Enfekte kişilerle temasın sınırlandırılması, kişisel koruyucu ekipmanların (eldiven, maske, önlük) kullanılması ve enfekte alanların dezenfekte edilmesi önleyici tedbirler arasında yer alır. Sağlık önlemleri açısından, halkın ve sağlık çalışanlarının maymun çiçeği hakkında bilgilendirilmesi ve eğitim verilmesi, hastalığın yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Maymun Çiçeği Virüsünden Korunma Yolları Var Mı?

Bu Maymun çiçeği bulaşmasını önlemek için aşağıdaki adımları uygulayın:

• Maymun çiçeği gibi görünen bir döküntüsü olan insanlarla yakın, ciltten cilde temastan kaçının.
• Maymun çiçeği olan bir kişinin döküntülerine veya kabuklarına dokunmayın. Ve maymun çiçeği olan biriyle öpüşmeyin, sarılmayın.
• Maymun çiçeği olan bir kişinin kullandığı objelerden ve dokunduğu yüzeylerden temastan kaçının.
• Yemek araç gereçlerinizi veya bardaklarınızı maymun çiçeği hastalığı belirtisi olan bir kişiyle paylaşmayın.
• Maymun çiçeği olan bir kişinin yatak takımlarını, havlularını veya kıyafetlerini tutmayın veya dokunmayın.
• Özellikle yemek yemeden ve yüzünüzle temas etmeden önce ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol oranı yüksek bir el dezenfektanı kullanın.

Maymun Çiçeği Hastalığı Hakkında Sorulan Sorular

Maymun Çiçeği Virüsü Hastalığı (Monkeypox) Ölümcül Müdür?

Bu maymun çiçeği virüsü hastalığı genellikle hafif seyirli bir hastalığa neden olur, ancak nadir durumlarda ölümcül olabilir. Ölüm oranı, virüsün varyantına ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kongo Havzası varyantı, Batı Afrika varyantına göre daha yüksek ölüm oranlarına sahiptir.

Maymun Çiçeği Virüsü Hastalığı (Monkeypox) Yayılma Hızı Nedir?

Maymun çiçeği virüsü hastalığı, insandan insana yayılma potansiyeli düşük olan bir virüstür. Ancak, enfekte hayvanlarla doğrudan temas veya solunum yolu damlacıkları yoluyla bulaşabilir. Hastalık genellikle küçük, sınırlı salgınlarla ortaya çıkar.

Maymun Çiçeği Virüsü Ne Kadar Sürede Iyileşir?

Maymun çiçeği virüsünün iyileşme süresi, normal seyri olan yaklaşık iki ila dört haftadır. Virüse maruz kaldığınızda döküntülerin kuruyup düşmesi, hastalığın genelde geçtiği anlamını taşır.