Kulak Zarı Nedir?
Timpanik membran, insan kulağının hayati bir bileşenidir ve daha yaygın olarak kulak zarı olarak bilinir.
Orta kulak ile dış kulak arasındaki noktayı belirleyen ince, dairesel bir doku tabakasıdır. Yaklaşık 0.1 mm kalınlığa, 8 ila 10 mm çapa ve 14 mg kütle ağırlığına sahiptir. Bu küçük boyut ve kütleye rağmen, kulak zarı son derece sert ve esnektir.
Kulak zarının işlevi, insanın işitmesine yardımcı olmaktır. Ses dalgaları kulağa girdiğinde kulak zarına çarpar. Membran (kulak zarı), ses dalgasının vurduğu kuvvetle titreşir ve titreşimleri daha içeriye, orta kulağın kemiklerine iletir. Zar yırtılmış veya hiç olmayan hastalar, işitmede aşırı güçlük çeker ve zaman içinde tamamen işitme kaybı yaşarlar.
Kulak Zarı Yırtılması
Kulak zarı yırtılması, dış kulağınızı iç kulağınızdan ayıran ince zardaki bir yırtılma sonucu meydana gelir. Zar yırtıldığında, bu durum bazı insanlarda kulakta şiddetli bir ağrıya neden olurken bazılarında ise, hiçbir semptom olmadan birkaç ay içinde kendiliğinden (tedavi olmaksızın) geçer.
Kulak zarı, kulağa ses dalgaları girdiğinde bunları algılar ve titreşir. Sonrada bu sesleri beyne ileten sinir uyarılarına dönüştürür. Ayrıca orta kulağı sudan, bakterilerden ve yabancı cisimlerden korur.
Eğer hasar görürse, bakteriler orta kulağa girerek orta kulak enfeksiyonuna neden olabilir ya da işitme duyunuza zarar verebilir.
Nedenleri Nelerdir?
Enfeksiyon
Kulak zarının yırtılmasının en yaygın nedenlerden biri, kulak enfeksiyonudur. Orta kulak enfeksiyon kaptığında, sıvılar kulak zarının arkasında birikir ve zara basınç yapar. Basınç arttığında kulak zarı delinebilir.
Basınç Değişiklikleri
Kulak zarı bazen de barotravma olarak bilinen olayın sonucunda yırtılır. Barotravma, kulak dışındaki basınç, kulak içindeki basınçtan büyük ölçüde farklı olduğunda yani iki basınç eşit olmadığında ortaya çıkar. Aşağıdaki nedenler barotravmaya neden olabilir:
- Uçakla seyahat
- Şok dalgaları
- Tüplü dalış
Şiddetli Darbe
Kulağınıza alacağınız şiddetli bir darbe yüzünden de kulak zarınızı yırtabilirsiniz. Kulağa veya başınızın yan tarafına alacağınız herhangi bir darbe, yırtılmaya neden olabilir.
- Kulağa şiddetli bir darbe almak
- Araba kazası yapmak
- Kulak kirini temizlemek için kullanılan pamuk uçlu çubuk veya tel gibi yabancı bir cisimle kulak içini derinlemesine temizlemek
Kulak Zarı Yırtılmasının Belirtileri
Ağrı, kulak zarı yırtılmasının ana belirtisi olmasına rağmen bazı insanlar kulak zarları yırtıldığında herhangi bir ağrı ya da semptom fark etmezler.
Ağrıyı hissedenler, ağrı geçtikten sonra etkilenen kulağın akmaya başladığını görür. İşte bu noktada kulak zarı yırtılır. Eğer yırtılma orta kulak enfeksiyonundan kaynaklanıyorsa, genellikle kanamaya neden olur.
Kulak Zarının Yırtılmasının Diğer Belirtileri Aşağıdaki Şekildedir:
- Aniden gelişen kulak ağrısı veya kulak ağrısında aniden azalma
- Kulaktan kanlı ya da irine benzeyen bir sıvı gelmesi
- Kulakta uğultu
- Sorunlu kulakta kısmi işitme kaybı
- Kulak enfeksiyonları
- Baş dönmesi
Teşhisi
Kulak zarının delinmesi ile oluşan belirtilere hastaların çoğu aldırış etmez. Kulakta oluşan akıntı yıllar boyu devam etse bile bazı hastalar bu durumu dikkate almazlar. Bu gibi davranışların yapılması hastalığın daha da ilerlemesine ve daha büyük sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır.
Darbelere bağlı olarak gelişen kulak zarı delinmesi eğer enfeksiyona yol açmaz ise kendiliğinden iyileşebilir. Ancak tedavinin hızlı bir şekilde ilerlenmesi isteniyorsa belirtileri taşıyan kişilerin mutlaka uzman bir doktora görünmesi gerekir. Çünkü bu durumların teşhisi yalnızca doktorlar tarafından konulabilmektedir. Uzman doktor olarak kulak burun boğaz doktorları tercih edilmelidir. Kulak burun boğaz uzmanları hastaların şikayetlerini dinleyerek bazı uygulamalı işitme testleri uygular. Bu testler sonucunda kulağın durumu ile ilgili teşhisler koyulur.
Tedavi Yöntemleri
Kulak zarı yırtılmasına yönelik tedaviler, ağrıyı hafifletmeye ve enfeksiyonu ortadan kaldırmaya yarar. Yırtılmış kulak zarlarının büyük çoğunluğu üç ay içinde iyileşir.
Fakat kulak zarının iyileşmesi yavaşsa, aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:
-
Yama
Kulağınızdaki iyileşme sürüce uzun sürerse, doktorunuz kulak zarını yama ile kapatabilir. Kulak zarının üzerine yama yapmak, zardaki yırtığın üstüne ilaçlı bir kağıt yama yerleştirerek yapılır.
-
Antibiyotikler
Kulak enfeksiyonunu önlemek veya mevcut bir enfeksiyonu tedavi etmek için doktorunuz antibiyotik reçete edebilir. Yırtılmış kulak zarı ağrıya neden oluyorsa, doktor reçetesiz olarak satılan ağrı kesici bir ilaç kullanmanızı tavsiye edebilir.
-
Ameliyat
Kulak zarındaki deliği kapatmak için bazı durumlarda ameliyat gerekebilir. Ameliyat genellikle ayakta tedavi şeklinde yapılır ve birkaç saat sürer. Doktorunuz ameliyat sırasında vücudunuzun başka bir bölgesinden doku alır ve bunu kulak zarına yapıştırır.
Kulak zarınız iyileşirken kulağınızı mutlaka kuru tutmaya özen göstermeniz gerekir. Doktorunuz kulak zarınızın iyileştiğini söyleyene kadar, yüzmemeniz, duş alırken duş bonesi veya su tutmayan kulaklık kullanmanız gerekir.
Diğer önlemler aşağıdakileri içerir:
- Doktorunuzun reçete ettiği ilaçlar dışında bir ilaç kullanmamak
- Doktorunuzun verdiği tüm ilaçları almak
- Kulağınızı soğuk havadan korumak
- Kulak iyileşirken burnunuzu silmekten ve sümkürmekten kaçınmak
Çocuklarda Kulak Zarı Yırtılmaları
Kulak enfeksiyonları, çocuklarda kulak zarı yırtılmalarının en yaygın nedenidir. 6 çocuktan 5’i, 3 yaşına geldiğinde en az bir kez kulak enfeksiyonu geçirmiş olacağı için aşağıdaki belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, çocuğunuzu hemen doktora götürmenizde fayda var:
- Hafif ya da şiddetli kulak ağrısı
- Kulaktan sızan kanlı veya irin dolu akıntı
- Kusma, sürekli baş dönmesi veya mide bulantısı
- Kulak çınlaması
Çocukların kulak zarları yetişkinlere oranla daha hassas olduğundan, hasar tedavi edilmezse, işitme duyusu üzerinde uzun vadeli etkileri olabilir.
Ameliyat Nasıl Yapılır?
Ameliyat lokal ya da genel anestezi altında yapılır. Farklı tekniklerle uygulanabilir. Ameliyat kulak arkasından ya da kulak içinden girilerek yapılabilir. Ancak kulak içinden yapılabilmesi için deliğin küçük olması ya da kulak kanalının uygun genişlikte olması gerekir. Deliği kapatmak için koyulan doku (yama) kulak kıkırdağı, kıkırdağı saran zar, her ikisi birden ya da kulak arkasındaki çiğneme kasının zarı olabilir.
Yamanın kulak zarı ile kaynaşıp bütünleşmesi yaklaşık 2-3 hafta sürer. Kulak zarı ameliyatı genellikle başarıyla sonuçlanan bir operasyondur. Ancak delik kapanmazsa tekrarı gerekebilir. İşitmenin düzelmesi ortalama 2-3 ay sürer. İşitmeyle ilgili yorum yapmak için en az 6 hafta beklenmelidir.
Ameliyat Sonrası Dönem
Kulak zarı ameliyatını takip eden dönem şu şekildedir;
- Kulak sargısı 24 saat sonra çıkarılır.
- Dış kulak yolundaki tampon yaklaşık 1-3 haftada alınır.
- Hafif ağrı olabilirse de basit ağrı kesicilerle giderilebilir.
- Giderek azalan hafif akıntı olabilir.
- Kulak arkasından kesi yapılması durumunda bölgede hafif uyuşukluk oluşabilir. Bu durum normaldir ve kendiliğinden düzelir.
- Yamayı sabitlemek için koyulan maddeler kendiliğinden erir, alınmasına gerek yoktur.
Ameliyat Sonrası Hastanın Dikkat Etmesi Gerekenler
Kulak zarı ameliyatı sonrası hastanın dikkat etmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır.
Bunlar;
- Ameliyatı takip eden ilk hafta baş yukarıda kalacak şekilde yatılmalıdır (2-3 yastık kullanılabilir).
- Yumuşak, lifli ve sulu gıdalarla beslenilmelidir.
- Öksürmekten, ıkınmaktan kaçınılmalıdır.
- En az 1 ay boyunca ağır fiziksel aktivite ve spordan ve en az 6 ay süresince su sporlarından uzak durulmalıdır.
- Ameliyattan sonraki 15 gün boyunca ağır kaldırılmamalıdır.
- Operasyondan sonra en az 2 ay boyunca kulağa su kaçırılmamalıdır. Bunun için kulak vazelinli pamuk ya da tampon yardımıyla korunabilir.
