Ksantelazma Nedir?
Ksantelazma bir çeşit yağ kistidir. Ancak yapısal olarak vücudun diğer alanlarında görülen kistlerden farklıdır. Yağ kistleri yuvarlak ve dışı pürüzsüz bir yapıdadır. Ancak göz kapağı çevresinde ortaya çıkan ksantelazmalar bir tabaka halindedir.
Ksantelazma Neden Olur?
Kandaki yağ seviyelerinin yüksek olması enzim bozukluğuna neden olmaktadır. LDL nin yani kandaki kötü kolesterolün yüksek olması yağ dokularının cilt yüzeyine itilmesine neden olmaktadır. Yağ dokularının cilt yüzeyine çıkması sonucunda ise göz çevresinde ksantelazma oluşmaktadır.
Kolesterolü olanlarda, karaciğer hastalığı olanlarda, aşırı kilolu bireylerde, sigara içenlerde vücutta yağ birikmesi durumu daha fazla olabileceğinden bu kişilerde ksantelazma görülme riski daha fazladır.
Belirtiler Nelerdir?
Ksantelazmalar ağırlıklı olarak burun kökünün yakınındaki üst ve alt göz kapaklarının iç kısmında görülmektedir. Ağrıya neden olmamakla beraber zararsızdırlar.
Ksantelazmalar karakteristik bir görünüme sahiptir.
Bunlar:
- Genellikle yuvarlak veya kemer şeklinde olabilir,
- Ksantelazmanın rengi beyazımsı ila sarı renkte olabilir,
- Yumrular genellikle yumuşak ve keskin sınırlı bir şekilde,
- Çoğunlukla burun kökünün her iki tarafında görülmektedir,
- Genellikle simetrik olarak ortaya çıkmaktadır,
Belirtiler kendi kendine geçmeyen göz kapaklarındaki kozmetik bir sorun olabilir.
Ayrıca düz (ksantelazma planum) veya kabarık (ksantelazma tuberosum) ksantelazma arasında ayrım yapılmaktadır. Nadir durumlarda göz kapağı işlevi (pitoz) bozulabilir.
Ksantelazma Nedenleri Nelerdir?
Ksantelazmaların oluşum mekanizması henüz ne yazık ki açıklığa kavuşturulmamış olup sebebi bilinmemektedir. Klinikte farklı ksantelazma formları arasında ayrım yapılmaktadır.
Normolipidemik Ksantelazma:
Hastanın kan yağ değerleri normal olup yağ metabolizmasında herhangi bir sorun olmamasına rağmen ortaya çıkan ksantelazmalar. Bu ksantelazma formunun muhtemelen kalıtsal olduğu düşünülmektedir.
Hiperlipidemik Ksantelazma:
Hastada yüksek kan lipit değerlerine bağlı olarak gelişen ksantelazmalar
Sekonder Ksantelazma:
Diyabet, pankreatit veya alkolik karaciğer hastalıkları gibi diğer mevcut hastalıkların neden olduğu ksantelazmalardır.
Son araştırmalara göre, bu yağ birikintileri, etkilenen hastaların vücut ağırlığı ile doğrudan ilişkili değildir.
Normal kilolu bireylerde de ksantelazmalar vardır.
Aile bireylerinde göz kapaklarında ksantelazmaların sık görülmesi genetik bir faktörün varlığını düşündürür.
Xanthelasma palpebrarum, genellikle 40-50 yaş arasındaki kadınlarda belirgin bir sebep olmaksızın ortaya çıkar. Tıpta bu duruma normolipidemik ksantelazmalar denir.
Daha
Normolipidaemik ksantelazmalar normal yağ metabolizması sırasında yani yağ metabolizmasında herhangi bir problem olmadan gelişir.
Bu ksantelazma formunun muhtemelen kalıtsal olduğu düşünülmektedir.
Çocuklarda ve genç erişkinlerde, ksantelazma yağı metabolik bir bozukluğun göstergesi olabilir. Bu ksantelazma formu, ksantelazma teşhisi konan hastaların yaklaşık yüzde 50’sinde görülür.
Kanda sağlıklı bireylere göre daha fazla yağ, yağ taşıma proteinleri (lipoproteinler) ve kolesterol bulunur.
Artan kan yağ konsantrasyonları ile oluşur. Ve bu ksantelazma tipine hiperlipidemik ksantelazma denir.
Kandaki bu artan yağ miktarı esas olarak kolesterol, bağışıklık hücreleri ve diğer yağlardan oluşur. Ve göz kapaklarının derisinin altında karakteristik tortulara yol açar.
Ksantelazma Teşhisi
Ksantelazmanın teşhisi oldukça kolaydır. Hekim mevcut olan ksantelazmayı görerek tanısını koyabilmektedir. Ksantelazmalar son derece iyi huylu çoğunlukla burun kökünün yakınındaki üst ve alt göz kapaklarında görülmekte ve beyazımsı ila açık sarı rengindedir.
Kolesterol birikintileri en üstteki deri tabakasında yani epidermiste depolanmakta olup çoğunlukla düz, yuvarlak veya kemer şeklinde görülmektedir. Ksantelazmaların bir diğer tanımlayıcı özelliği yumuşak olmaları ve genellikle her iki gözde simetrik olarak görünmeleridir.
Etkilenenlerin yaklaşık yüzde 50’sinde ksantelazmalar bir yağ metabolizması bozukluğu tarafından tetiklenmektedir. Yağ metabolizmasındaki olası değişiklikleri belirlemek için hekim teşhis için kan testi isteyecektir. Ayrıca kan lipitlerini etkileyen laboratuvar değerlerine özellikle dikkat edecektir.
Kan testinde önemli kan lipit seviyeleri:
- Total kolesterol
- Trigliseritler
- HDL (Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein): yüksek yoğunluklu yağ taşıma proteinleri
- LDL (Düşük Yoğunluklu Lipoprotein): Düşük yoğunluklu yağ taşıma proteinleri
Ksantelazmaya Ne İyi Gelir?
Belli bir neden olmadan ortaya çıkan ksantelazmalar için ne yazık ki önlemler bulunmamaktadır. Ksantelazmalar başka bir hastalık ile birlikte ortaya çıktıklarında belirli bir dereceye kadar önleyici tedbirler alabilirsiniz.
Kolesterol birikintileri artan kan lipitleri seviyelerinden kaynaklandığından onları düşürmek mantıklı olacaktır.
Diyet/ Beslenmeye Dikkat Etmek
Ksantelazmayı önlemek için dengeli ve az yağlı bir diyet uygulamak oldukça önemlidir. Günde içerisinde yeterli miktarda meyve ve sebze, tam tahıllı ürünler, baklagiller ve fındıklar size birçok vitamin, besin ve sağlıklı yağ sağlayacaktır.
Haftada bir ila iki kere balık yemek ve az yağlı süt ürünleri, zeytinyağı gibi bitkisel yağlar ve az miktarda eti beslenme programınıza dahil etmeniz hem sağlınız için hem de ksantelazmayı önlemede faydalı olacaktır.
Çok fazla şeker ve alkol içeren yiyecek ve içecekler kan lipitlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bunların tüketimi azaltmaya çalışılmalıdır.
Fiziksel Aktivite
Günde sadece yarım saat yapılan egzersiz bile kan lipitleri üzerinde faydalı bir etkiye sahiptir ve bu nedenle ksantelazmayı önlemekte faydalı olacaktır.
Örneğin asansör yerine merdivenleri kullanmak ve kısa mesafelere araba yerine yürüyerek veya bisikletle gitmek bile önemli bir adımdır.
Ksantelazmaya Ne İyi Gelmez?
Güncel çalışmalara dayanarak yaşam tarzının ksantelazma oluşumu üzerinde önemli ölçüde önemli bir etkisi olduğu düşünülmektedir.
Sigara içmenin, egzersiz eksikliğinin, uyku eksikliğinin, stresin ve dengesiz ‘batı’ beslenmenin özellikle hazır gıda tüketimi ksantelazma oluşumunu önemli ölçüde teşvik ettiğine ve inme ve kalp krizi habercisi olabileceğine inanılmaktadır.
Bu nedenle ksantelazmalar aile hekimine gösterilmeli ve temel hastalıkların (örn. Diyabet, yağ metabolizması bozukluğu) tıbbi tedavisine ek olarak yaşam tarzını olumlu yönde etkilemenin bir yolunu birlikte bulmaları önemli olmaktadır.
Böylece hem vücut sağlığı teşvik edilmekte ve yeni bir ksantelazma oluşumu veya ciddi ek sağlık olaylarından kaçınılabilir.
Göz Çevresinde Yağ Bezesi –Ksantelazma- Tedavisi Nasıl Yapılır?
Göz kapağı çevresindeki yağ kistlerinde uygulanan tedaviler 2 ana başlık altında toplanmaktadır.
Bunlar ;
- Cerrahi yağ kisti
- Ameliyatsız yağ kisti tedavileri
Ameliyatta kesiler ve dikişler olması nedeniyle tercih edilmemektedir. Ameliyatsız tedaviler sonrasında iz bırakmayan modern ve teknolojik yöntemlerle tercih edilmektedir.
Göz kapağındaki yağ bezleri lazer ve radyo frekans yöntemleriyle ameliyatsız olarak tedavi edilir.
