Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi, bağırsakların iç yüzeyinin kolonoskop adı verilen bir cihazla görüntülenmesi ve gerektiğinde şüpheli dokuların çıkarılarak laboratuvar ortamında incelenmesine yarayan endoskopik bir işlemdir.

Sindirim sisteminin son kısmı olan kalın bağırsakta var olan mevcut kanamalara müdahale edilmesi ve erken dönem kolon kanseri oluşumlarının tedavisi amacıyla da kullanılan kolonoskopi, hastaneye yatış gerektirmeyen kısa süreli bir uygulamadır.

Makattan girilerek rektum ve kalın bağırsağın ayrıntılı olarak görüntülenmesine yarayan kolonoskop cihazı, 1 cm. çapında ve yaklaşık 60 cm. uzunluğunda esnek bir tüpten oluşur. Ucunda yer alan soğuk ışık kaynağı ve optik görüntüleme sistemi sayesinde elde edilen görüntüler monitöre yansıtılırken, eş zamanlı olarak bilgisayara kaydedilir.

Elde edilen görüntüler ışığında hekim, kalın bağırsakta var olan pek çok problemin tanısını koyabilir. Şüpheli bölge üzerinden örnek doku parçası alarak ya da farklı bir deyişle biyopsi yaparak, ilgili dokunun laboratuvar ortamında ayrıntılı olarak incelenmesi için de uygulanabilir.

Kolonoskopi Neden Yapılır?

Doktorunuz aşağıdaki nedenler sebebiyle kolonoskopi önerebilir:

• Bağırsak Belirti ve Semptomlarının Nedeninin Araştırılması:

Kolonoskopi, doktorunuzun karın ağrısı, rektal kanama, kronik kabızlık, kronik ishal ve diğer bağırsak sorunlarının olası nedenlerini keşfetmesine yardımcı olabilir.

• Kolon Kanseri Taraması:

50 yaşında veya daha büyükseniz ve ortalama kolon kanseri riski altındaysanız – yaş dışında kolon kanseri risk faktörünüz yoksa – doktorunuz kolon kanseri taraması için her 10 yılda bir veya bazen daha erken sürede kolonoskopi önerebilir. Kolonoskopi,kolon kanseri taraması için bir seçenektir. Seçenekleriniz hakkında doktorunuzla konuşun.

• Polip Varlığının Araştırılması:

Daha önce bağırsaklarınızda polip geliştirdiyseniz, doktorunuz var olabilecek diğer polipleri aramak ve onları çıkarmak için bir takip kolonoskopisi önerebilir. Bu tip kolonoskopi, kolon kanseri riskinizi azaltmak için yapılır.

Kolonoskopi Hangi Hastalıklarda Yapılır?

• Teşhis Amaçlı:

Bağırsakta yaşanan sorunların teşhisi için kolonoskopi yapılabilir.

• Geçmeyen karın ağrısı
• Rektal kanama
• Kronik kabızlık
• Açıklanamayan kansızlık yani anemi veya demir eksikliği
• Kronik ishal
• Kanser
• Nedeni açıklanamayan kilo kaybı

gibi belirtilerde kolonoskopi yapılmalıdır.

• Bağırsak Kanseri Taraması:

Hiçbir şikayet olmasa bile kolon kanseri ve rektum kanserinin erken teşhisi için kolonoskopi yapılmalıdır. 50 yaşın üzerinde her 5 yılda bir kolonoskopi önerilir. Ailesinde kolon veya rektum kanseri geçmişi olan kişiler için kolonoskopi sıklığı değişebilir.

• Polip Kontrolü:

Daha önce bağırsak polip sorunu yaşayan kişileri belirli aralıklarla kolonoskopi kontrolünden geçmesi gerekebilir. Bağırsak poliplerinin erken teşhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkarılması bağırsak kanserinden korunmanın en önemli yollarından biridir.

Kolonoskopinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kolonoskopi oldukça güvenli bir işlemdir.

Fakat bazen işlem esnasında ya da sonrasında şu olumsuz durumlar meydana gelebilmektedir;

• Kanama
• İltihaplanma.
• Divertikül (kalın bağırsak duvarının dışa yönelik fıtıklaşması).
• Şiddetli karın ağrısı.
• İşlem esnasında verilen sakinleştiriciye karşı negatif tepkime.
• Kalın bağırsak ya da rektum duvarında yırtılma (perforasyon).

Kolonoskopi ve Sanal Kolonoskopi Arasındaki Fark Nedir?

Kolonoskopi ve sanal kolonoskopi, kalın bağırsağın (kolon) ve rektumun iç yüzeyini değerlendirmek için kullanılan iki farklı tıbbi görüntüleme yöntemidir. İşleyiş ve sonuçları açısından farklılıklar gösterirler.

Kolonoskopi:

• Kolonoskopi, esnek bir tüp olan kolonoskopun anüsten geçirilerek kolonun içine ilerletilmesiyle gerçekleştirilir.
• Kolonoskop, içeride bir kamera ve ışık kaynağı bulunur, böylece doktor bağırsak duvarını detaylı bir şekilde görüntüleyebilir.
• Kolonoskop ayrıca polip çıkarılması, biyopsi alma veya diğer müdahaleler için kullanılabilir.
• Kolonoskopi, gerçek zamanlı olarak yapıldığından, polip veya anormallikler hemen tespit edilebilir ve gerektiğinde tedavi yapılabilir.
• Kolonoskopi invaziv bir prosedürdür ve genellikle sedasyon altında yapılır.

Sanal Kolonoskopi (Bilgisayarlı Tomografi Kolonografi – BTK):

• Sanal kolonoskopi, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması kullanılarak kolonun iç yüzeyinin 3D görüntülerinin oluşturulmasıdır.
• Bu sanal kolonoskopi, kolonoskopiye alternatif bir yöntem olabilir. Ancak tam bir kolonoskopi yerine geçmez. Bazı durumlarda, poliplerin veya anormalliklerin varlığını belirlemek için kullanılabilir.
• Sanal kolonoskopi, invaziv olmayan bir prosedürdür. Anüsten bir tüp yerine, rektuma hava veya bazen kontrast madde verilerek BT taraması yapılır.
• Sanal kolonoskopi, kolonun dışından görüntüler alır ve 3D bir model oluşturur. Bu modelde, polipler veya anormallikler daha sonra değerlendirilir.
• Eğer sanal kolonoskopi sırasında anormallikler tespit edilirse, doktor genellikle gerçek bir kolonoskopi yapılmasını önerir.

Her iki yöntem de avantajları ve dezavantajları olan farklı seçeneklerdir. Kolonoskopi, gerçek zamanlı görüntüleme ve tedavi imkânı sağlar, ancak invaziv bir işlemdir.

Sanal kolonoskopi ise invaziv olmayan bir seçenek olabilir. Ancak gerçek bir kolonoskopiye kıyasla bazı anormallikleri daha az hassas bir şekilde tespit edebilir. Hangi yöntemin sizin için en uygun olduğunu belirlemek için doktorunuzla konuşmanız önemlidir.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

• Kolonoskopi uygulanmadan önce hastaya, kendisini daha rahat hissetmesi için sedatif ve ağrı kesici ilaçlar verilir.
• Bu kolonoskopi işlemi için özel olarak tasarlanmış, ameliyat önlüğüne benzer arkası açık kolonoskopi pantolonu giydirilir. Hastanın solunumu, tansiyonu ve nabzının görüntülenmesi amacıyla vücudunun farklı noktalarına elektrotlar bağlanır.
• Hastanın muayene masasına yatırılmasının ardından dizlerini göğsüne doğru çekmesi istenir. Kolonoskopi pozisyonu olarak bilinen bu pozisyon sayesinde hekim kolayca kolonoskopi cihazını makata yerleştirir.
• Kolonoskop cihazının ucunda bulunan kamera sayesinde elde edilen görüntü monitöre yansıtılır. Bazı durumlarda bağırsakların daha rahat ve ayrıntılı bir şekilde görüntülenebilmesi için laparoskopik cerrahide olduğu gibi bağırsakların içine karbondioksit gazı verilerek, bağırsaklar şişirilir.
• Kalın bağırsak boyunca ilerletilen kolonoskoptan elde edilen ayrıntılı görüntü sayesinde hekim gerekli gördüğü bölgeden yine kolonoskop cihazında yer alan özel aletler sayesinde biyopsi yapabileceği gibi, kalın bağırsak duvarında polip görülmesi durumunda bu oluşumları kolonoskop cihazı ile de çıkarabilir.
• Tüm süreç boyunca kolonoskop cihazı tarafından elde edilen görüntü kaydedilir ve işlem bittiğinde kolonoskop hekim tarafından çıkarılır.
• Sıklıkla sorulan kolonoskopi ne kadar sürer sorusunun yanıtı yapılan işleme göre değişiklik gösterse de işlem, ortalama olarak 15 ile 60 dakika arasında sürer. Ancak kolonoskopi sonrasında da hastanın yaklaşık bir saat kadar hastanede istirahat etmesi gerekir.

Kolonoskopi Öncesi Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

• Kolonoskopiye Hazırlık Diyeti: 

Kolonoskopi işleminden önce bazı diyet ya da sıvı kısıtlamaları olabilir. Ancak bu tarz kolonoskopi öncesi beslenme tarzının uygulanıp uygulanmayacağı hastaya göre değişebilmektedir.

Doktor hastanın durumunu değerlendirten sonra kolonoskopi için beslenme tarzı gerekli olup olmadığına karar vermektedir.

Kolonoskopi diyetinin amacı posa bırakan yüksek lifli bitkisel besinlerden uzak durulmasına dayanır. Lifli gıdaların tüketilmesi çok fazla posa bırakacağı için kolon temizliğinde sorunlar yaşanabilir.

• Kolonoskopi Birkaç Gün Önce: 

Tam tahıllı gıdalar, kuruyemiş, tohum, kuru meyve, kabuklu veya çekirdekli meyveler, makarna, bezelye, kuru fasulye gibi gıdalardan uzak durulmalıdır. Düşük lifli beslenmeye özen gösterilmelidir. Kolonoskopiden bir gün öncesine kadar; yumurta, yoğurt, peynir, sakatat hariç kırmızı veya beyaz et, balık tüketilebilir.

• Kolonoskopiden Bir Gün Önce: 

Katı yiyecekler tüketilmemelidir. Bunun yerine su, çay, meyve suyu tüketilebilir. Kolonoskopiden bir gün önce bir veya iki kez yoğurt tüketilebilir. Kolonoskopi sırasında kanla karışabilecek kırmızı sıvılardan kaçınmak önemlidir. Kolonoskopiden önceki gece yarısından sonra hiçbir şey yiyip içilmemelidir.

Akşam saat 18.00’dan sonra doktorun tavsiye ettiği bağırsağın temizlenmesi için gerekli ilaçlar alınmalıdır.

• Kolonoskopi Günü: 

Katı ve sıvı hiçbir gıda tüketilmemelidir. Kolonoskopi sırasında sakinleştirici anestezi kullanılacağı için sigara ve tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır.

•  Hazırlık İlaçları: 

Kolonoskopi için bağırsakların temizlenmesini sağlayan farklı ilaçlar ve yöntemler bulunmaktadır. Kolonoskopiyi gerçekleştirecek doktor hastaya göre ilaç ve dozaj ayarlamasını gerçekleştirecektir.

Uygulanacak kolonoskopi beslenmesinin yanında bağırsakların temizlenmesi için; sodyum fosfat, müshil ilaçları, macrogol etken maddesi içeren ilaçlar, mannitol, polietilen glikol gibi birçok ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçların Kolonoskopiden 4 saat önce bitirilmiş olması gerekmektedir.

Bu ilaçların yanı sıra lavman ve bağırsak yıkama(irrigasyon yöntemi) gibi yöntemlerle de kolon temizlenebilmektedir.

 Kolonoskopi Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

• Kolonoskopi sonrasında hasta birey hastanede yaklaşık 1 saat istirahat ettirilir. Hastalar kolonoskopi işleminden sonra aynı gün taburcu edilir.
• Hastaya sakinleştirici verildiği için refakatçi olarak yanında bir kişinin olması önemlidir.
• İşlemin yapıldığı gün araç sürülmemesi ve işe dönülmemesi gerekmektedir.
• İşlemden bir iki saat sonra bağırsaklardaki hava sebebiyle şişkinlik ve gaz sancısı meydana gelebilmektedir. Yürüyüş yapmak yaşanabilecek bu durumlara iyi gelebilir.
• Ağır kaldırmak ya da yorucu faaliyetlerden uzak durulmalıdır.
• Uygulama sonrası dışkıda az miktarda kan olabilir. Çoğunlukla bu durum problem yaratmamaktadır. Fakat kanamanın devam ettiği vakalarda doktorla tekrardan görüşülmesi gerekmektedir.
• Günlük hayat düzenine geri dönmek için 1 gün kadar beklemek gerekir.
• Kolonoskopiden sonra normal beslenme düzenine geri dönülebilir. Fakat uygulama esnasında biyopsi için bağırsaktan doku alındıysa ya da polip çıkarıldıysa doktor özel bir diyet tavsiye edebilir.
• Kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerin bir süreliğine bu ilaçları kesmesi gerekebilir.

Ayrıca kolonoskopiden sonra meydana gelebilecek şu belirtilere dikkat edilmesi gerekmektedir; 

• Titreme,
• Ateş,
• Geçmeyen baş dönmesi ve mide bulantısı,
• Tuvalete çıkamamak,
• Dışkıda kan olması,
• Göğüs ağrısı,
• Kalp çarpıntısı,
• Birden fazla rektal kanama,
• Şiddetli karın ağrısı ya da şişkinlik,
• Kusma

Özellikle de şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme, bulantı ve kusma gibi belirtiler kalın bağırsak delinmesinin habercisi olabilmektedir. Bu gibi durumlarda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Kolonoskopi Sonucu

Doktorunuz kolonoskopi sonucunu gözden geçirecek ve ardından sonuçları sizinle paylaşacaktır.

Negatif Kolonoskopi Sonucu:

Doktorunuz kolonda herhangi bir anormallik bulamazsa kolonoskopi sonucu negatif olarak kabul edilir.

Doktorunuz aşağıdaki zaman dilimi içinde başka bir kolonoskopi yaptırmanızı önerebilir:

• Ortalama kolon kanseri riskiniz varsa (yaş dışında kolon kanseri risk faktörü yok) 10 yılda bir
• Önceki kolonoskopi işlemlerinde polip görüldüyse 5 yılda bir
• Kolonda, kolonunuzun tam olarak incelenmesini engelleyen rezidüel dışkı varsa yıl içinde

Pozitif Kolonoskopi Sonucu:

Doktorunuz kolonda herhangi bir polip veya anormal doku bulursa kolonoskopi sonucu pozitif olarak kabul edilir.

Çoğu polip kanserli değildir, ancak bazıları ileride kansere dönüşebilecek yapılar olabilir. Kolonoskopi sırasında çıkarılan polipler, kanserli, kanser öncesi veya kanser dışı olup olmadıklarının belirlenmesi için patoloji analizine laboratuvara gönderilir.

Poliplerin boyutuna ve sayısına bağlı olarak, gelecekte polip araştırılması için daha sıkı bir gözetim programı izlemeniz gerekebilir.

Doktorunuz çapı 1 santimetreden daha küçük bir veya iki polip bulursa, kolon kanseri için diğer risk faktörlerine bağlı olarak beş ila 10 yıl içinde tekrar kolonoskopi yaptırmanızı önerebilir.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuz size daha erken bir kolonoskopi önerecektir:

• İkiden fazla polip varlığı
• 1 santimetreden daha büyük bir polip
• Kolonun tam olarak incelenmesini engelleyen polipler ve kalıntı dışkı
• Gelecekteki kanser riskinin daha yüksek olduğunu gösteren belirli hücre özelliklerine sahip polipler
• Kanserli polipler

Kolonoskopi sırasında çıkarılamayan bir polip veya diğer anormal dokular varsa, doktorunuz büyük polipleri çıkarma veya ameliyat konusunda özel uzmanlığa sahip bir uzman ile tekrar muayene önerebilir.