Kolon (Bağırsak) Kanseri Nedir?
Kolon (Bağırsak) Kanseri, kalın bağırsaktaki hücrelerin anormal ve kontrolsüz büyümesi sonucu ortaya çıkan bir kanser türüdür. Bu kolon kanserine kalın bağırsak kanseri de denir. Kalın bağırsak, sindirim sisteminin son kısmını oluşturan, kolon ve rektumu kapsayan bir organdır. Bu kanser türü genellikle yaşlı erişkinlerde görülür. Ancak her yaşta ortaya çıkabilir.
Kolon kanseri genellikle kolonda polip adı verilen küçük hücre kümelerinin oluşmasıyla başlar. Bu polipler genellikle kanserli değildir. Ancak bazı durumlarda zamanla kansere dönüşebilirler. Polipler vücutta belirti oluşturmadığından düzenli tarama testlerinin yapılması büyük önem taşımaktadır. Poliplerin erken tespiti ve çıkarılması kanserin önlenmesine yardımcı olabilir.
Kolon kanserine “kolorektal kanser” de denir. Bu terim kolon kanseri ile rektum kanserini bir araya getiriyor. Çünkü her ikisi de kalın bağırsakta gelişebiliyor. Ve benzer tedavi yaklaşımları gerektiriyor.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Nedenleri Ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Kolon kanseri, birden fazla faktörün etkileşimi sonucu gelişebilen karmaşık bir hastalıktır.
-
Yaş:
Kolon kanseri genellikle yaşla birlikte artar. 50 yaşından sonra risk daha yüksektir.
-
Aile Öyküsü ve Genetik:
Aile üyelerinde kolon kanseri veya polip öyküsü olan kişilerde risk artabilir. Bazı genetik sendromlar da kolon kanseri riskini yükseltebilir.
-
Kişisel Öykü:
Daha önce kolon kanseri veya bağırsak polipleri geçirmiş kişilerde risk artabilir.
-
Inflamatuar Bağırsak Hastalıkları:
Kronik iltihaplı bağırsak hastalıkları, özellikle uzun süreli ülseratif kolit veya Crohn hastalığı, kolon kanseri riskini artırabilir.
-
Kalıtsal Sendromlar:
Lynch sendromu gibi kalıtsal sendromlar, kolon kanseri riskini artırabilir.
-
Diyet:
Yüksek yağlı ve düşük lifli bir diyet, işlenmiş et tüketimi, düşük sebze-meyve tüketimi kolon kanseri riskini artırabilir.
-
Obezite:
Fazla kilolu veya obez olmak kolon kanseri riskini artırabilir.
-
Sigara İçmek:
Sigara içmek hem kolon kanseri riskini hem de diğer kanser türlerinin riskini artırabilir.
-
Alkol Tüketimi:
Aşırı alkol tüketimi kolon kanseri riskini artırabilir.
-
Sedanter Yaşam Tarzı:
Fiziksel aktivitenin az olması kolon kanseri riskini artırabilir.
-
Radyasyon Maruziyeti:
Radyasyona maruz kalma geçmişi, kolon kanseri riskini artırabilir.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Kolon kanseri belirtileri şunlardır:
- Dışkı yaparken makattan kan gelmesi veya dışkı da kan görülmesi.
- Bağırsak ve tuvalet alışkanlıklarında değişiklik.
- Karında ağrısı.
- Karında şişlik (distansiyon).
- Açıklanamayan kilo kaybı.
- Kusma.
- Yorgunluk ve nefes darlığı hissi.
Kolon kanserinin yaygın belirtileri şunlardır:
-
Dışkıda Kan Görülmesi:
Kaka yaptıktan veya silindikten sonra tuvalette kan görebilirsiniz. Dışkılama sırasında aktif kanama veya koyu veya parlak kırmızı kan varsa en kısa sürede doktora başvurmak hayati önem taşıyor.
Dışkılama sırasında kanamanın her zaman kolon kanseri anlamına gelmediğini unutmamak önemlidir.
Hemoroidden anal yırtıklara ve pancar yemeye kadar diğer şeyler de dışkılama sırasında kanamaya neden olabilir.
Ancak dışkılama sırasında kanama fark edildiğinde mutlaka doktor tarafından ayırıcı tanı yapılmalıdır. Bu dışkılama sırasında kanama fark edildiğinde mutlaka doktor tarafından ayırıcı tanı yapılmalıdır.
-
Bağırsak ve Tuvalet Alışkanlıklarında Değişiklik:
- Sürekli kabızlık veya ishaliniz varsa,
- Dışkılama sırasında dışkıda şeffaf tükürük benzeri bir salgı varsa, Anüste ağrı hissediliyorsa
- ve bağırsakların tamamen boşaldığı dışkılamadan sonra bile hissedilmiyorsa
Bunlar kolon kanserinin belirtileridir.
-
Karın Ağrısı:
Bilinen bir nedeni olmayan, geçmeyen veya çok acı veren karın ağrınız varsa bir sağlık uzmanıyla görüşün.
Birçok şey karın ağrısına neden olabilir.
Ancak alışılmadık veya sık sık karın ağrınız varsa bir sağlık uzmanına danışmak her zaman en iyisidir.
-
Şişkinlik (Distansiyon):
Karın ağrısı gibi, karında şişkinliğe neden olabilecek pek çok şey vardır. Karın şişkinliği bir haftadan uzun sürerse, kötüleşirse veya bulantı, kusma gibi başka semptomlar olursa kolon kanseri taraması yapılmalıdır.
-
Açıklanamayan Kilo Kaybı:
Kilo vermeye çalışmadan zamanla vücut ağırlığında gözle görülür bir azalma yaşanması kolon kanserinin belirtileri arasındadır.
-
Kusma:
Bilinen bir nedenden dolayı periyodik olarak kusarsanız veya 24 saat içinde çok fazla kusarsanız kolon kanserine bağlı bağırsak tıkanıklığı yaşıyor olabilirsiniz.
-
Yorgunluk ve Nefes Darlığı Hissi:
Kolon kanseri kronik kan kaybına neden olur. Hastada kan kaybından dolayı anemi belirtileri görülüyor.
Başlıca belirtileri yorgunluk ve nefes darlığıdır. Açıklanamayan Anemi kolon kanserinin bir belirtisidir.
Kolon (Bağırsak) Kanserinin Evreleri Nelerdir?
Kolon kanserinin beş aşaması bulunur. Bu dört aşamadan üçünün üç alt aşaması vardır.
Kolon kanseri evreleri şu şekildedir:
Evre 0:
Uzman doktorlar bu aşamaya in situ karsinoma diyebilmektedir. Bu aşama kolon duvarının en iç tabakası olan mukozanızda anormal ya da kanser öncesi hücrelerinin oluşmasıdır.
Evre 1:
Bu aşamada kolon kanseri bağırsak duvarına doğru büyüyerek kas tabakasının ötesine ya da yakın lenf düğümlerine yayılma göstermiştir.
Bu aşamada kolon kanseri bağırsak duvarına doğru büyür. Ve kas tabakasının ötesine ya da yakın lenf düğümlerine yayılma göstermiştir.
Evre 2:
Kanser bağırsak duvarına doğru yayılmış. Fakat yakındaki lenf düğümlerine yayılmamıştır.
Evre 2’nin üç türü bulunur:
-
Evre 2A:
Kanser kolon duvarının çoğuna yayılma göstermiştir. Fakat duvarın dış katmanına kadar büyümemiştir.
-
Evre 2B:
Kanser, kolon duvarına dış katmanına ya da duvarın içine yayılma gösterir.
-
Evre 2C:
Kanser yakınlardaki bir organa yayılma göstermiştir.
Evre 3:
Bu aşamada kolon kanseri lenf düğümlerine yayılma göstermiştir.
Evre 3 kolon kanserinin de üç alt aşaması bulunur.
-
Evre 3A:
Kolon duvarının birinci veya ikinci katmanlarında kanser bulunur. Ortalama olarak 1 ila 4 lenf düğümüne yayılmıştır.
-
Evre 3B:
Kanser kolon duvarının nerdeyse tamamını etkiler.
-
Evre 3C:
Kolonun dış katmanında ya da lenf düğümlerinde kanser vardır. Yakındaki bir organa ve lenf noduna yayılan kolon kanseri aşamasıdır.
Evre 4:
Kolon kanserinin metastaz yaparak vücudun karaciğer, akciğerler veya yumurtalıklar gibi diğer bölgelerine yayıldığı aşamadır.
-
Evre 4A:
Bu aşamada kolon kanseri bir organa ya da lenf düğümlerine yayılmıştır.
-
Evre 4B:
Kanser birden fazla uzak organa ve daha fazla lenf noduna yayılma göstermiştir.
-
Evre 4C:
Kanser uzak organlara, lenf düğümlerine ve karın dokusuna yayılmıştır.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Kalın bağırsak kanserini erken evrede saptamanın en etkili yolu düzenli olarak yaptırılan endoskopik incelemelerdir. Bunların başında ise kolonoskopi gelir.
Kolonoskopi, hem mevcut bir tümörü erken evrede belirleme hem de kansere yol açabilecek polip ve benzeri sorunları daha kanserleşmeden tespit edip kişiyi kanser gelişiminden koruyabilecek özellikte bir işlemdir.
50 yaşın üzerindeki her bireyin;
- Risk durumlarına,
- Kişisel sağlık hikayelerine,
- Aile öykülerine göre
2-5 yıllık aralıklarla kolonoskopik incelemeden geçmeleri önerilir.
Kolon kanseri tanısı uzman hekimler önderliğinde bazı testeler ile konur.
Hastanın doktora başvurması ve fiziki muayenenin ardından sırasıyla aşağıdaki testler yapılabilir:
-
Gaitada Gizli Kan Testi:
Bu test, dışkıda gizli kanın varlığını tespit etmek için kullanılır. Bağırsak kanseri veya polipler kanamaya neden olabilir. Bu nedenle gaitada kan tespit edilirse daha fazla teşhis testi yapılabilir.
-
Dışkı DNA Testi:
Bu test, kakanızdaki genetik mutasyonların ve kan ürünlerinin belirtilerini arar.
Radyolojik Tetkikler;
- Akciğer Filmi,
- Tüm Karın Bilgisayarlı Tomografisi (BT),
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR),
- Çift Kontrastlı Kolon Grafisi Vb.
Endoskopik Tetkikler:
-
Kolonoskopi:
Kolon kanserinin tanısında en yaygın kullanılan yöntemdir. Esnek bir tüp (endoskop) ile rektum ve kalın bağırsak iç yüzeyi detaylı bir şekilde incelenir. Doktor, kanserli dokuları gözlemleyebilir.Biyopsi yapabilir. Veya polipleri çıkartabilir.
-
Sigmoidoskopi:
Sigmoid kolon ve rektumun içini görmek için sigmoidoskop adı verilen esnek bir endoskopi türüdür.
-
Rektoskopi:
Rektum ve alt sigmoid kolonun direkt görsel incelemesini sağlayan bir tıbbi prosedürdür.
Bu işlem, genellikle,
- Rektal kanama,
- Kronik ishal,
anormal rektal muayene bulguları ve ailesel kolon kanseri öyküsü gibi durumlarda önerilir.
-
Biopsi:
Kanser şüphesi olan dokulardan örnek alınır. Mikroskop altında incelenir. Biyopsi sonuçları kanserin türünü ve özelliklerini belirlemeye yardımcı olabilir.
Laboratuvar Tetkikleri:
-
Tam Kan Sayımı (Hemogram):
Anemi olan hastaları teşhis eder. Ve kolon kanserinde kan kaybına bağlı anemi görünür.
-
Karsinoembriyonik Antijen (CEA) Tahlili:
Kanser hücreleri ve normal hücreler CEA’yı kan dolaşımınıza salar. Yüksek CEA düzeyleri kolon kanserinin belirtisi olabilir.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Tedavisi
Cerrahi, kolon kanseri tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Farklı kolon kanseri ameliyatları ve prosedürleri vardır:
-
Polipektomi:
Bu ameliyat kanserli polipleri çıkarır.
-
Parsiyel Kolektomi:
Buna kolon rezeksiyon ameliyatı da denir. Cerrahlar, kolonunuzun bir tümör ve çevredeki bazı sağlıklı dokuları içeren bölümünü çıkarır. Anastomoz adı verilen bir prosedürle sağlıklı kolon bölümlerini yeniden birleştirecekler.
-
Kolostomi ile Cerrahi Rezeksiyon:
Bir kolektomi gibi, cerrahlar kolonunuzun tümör içeren bölümünü çıkarır. Ancak bu ameliyatta sağlıklı kolon bölümlerini birleştiremezler. Bunun yerine kolostomi yaparlar. Bir kolostomide, bağırsağınız karın duvarınızdaki bir açıklığa taşınır. Böylece kakanız bir torbada toplanır.
-
Radyofrekans Ablasyonu:
Bu prosedür, kanser hücrelerini yok etmek için ısı kullanır.
Cerrahi ve adjuvan tedavi birleştirebilir. Ameliyattan önce veya sonra yapılan kanser tedavisidir. Bu tedavileri yayılmış veya geri gelmiş kolon kanseri için de kullanabilirler.
-
Kemoterapi:
İleri evre kolon kanserinde tümörü küçültmek ve kolon kanserinin semptomlarını hafifletmek için kemoterapi ilaçlarını kullanabilir. Ameliyat öncesi neoadjuvan kemoterapi şeklinde verilebildiği gibi ameliyat sonrası adjuvan kemoterapi şeklindede verilebir.
-
Hedefe Yönelik Tedavi:
Bu tedavi, kolon kanserindeki hücrelerin büyümesine ve çoğalmasına yardımcı olan genleri, proteinleri ve dokuları hedef alır.
Sıklıkla monoklonal antikor tedavisi adı verilen bir tür hedefe yönelik tedavi kullanır. Bu terapi, kanser hücreleri üzerindeki belirli hedeflere veya kanser hücrelerinin büyümesine yardımcı olan hücrelere bağlanan laboratuvarda oluşturulan antikorları kullanır. Antikorlar kanser hücrelerini öldürür.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Tedavisinde Yan Etkiler ve Yönetimi
Kolon kanseri tedavisi sırasında kullanılan yöntemlere bağlı olarak çeşitli yan etkiler ortaya çıkabilir.
- Tedavinin türü,
- Dozu,
- Süresi ve kişisel faktörler (yaş, genel sağlık durumu vb.)
yan etkilerin şiddeti ve türü üzerinde etkili olabilir.
Kolon kanseri tedavisinde yaygın olan yan etkiler ve yönetim önerileri:
-
Kemoterapi Yan Etkileri:
-
Mide Bulantısı ve Kusma:
Antiemetik ilaçlarla kontrol edilebilir.
-
Saç Dökülmesi:
Saç kaybını önlemek için saç perukları veya başörtüleri kullanılabilir.
-
Yorgunluk:
Dinlenme ve düzenli fiziksel aktivite yardımcı olabilir.
-
İmmün Supresyon (Bağışıklık Sistemini Zayıflatma):
Enfeksiyon riskini azaltmak için hijyen kurallarına dikkat etmek önemlidir.
-
Radyoterapi Yan Etkileri:
-
Cilt Tahrişi:
Nemlendirici kremler ve cilt bakım ürünleri ile rahatlatılabilir.
-
Yorgunluk:
Düzenli dinlenme ve aktivite planlaması ile yönetilebilir.
-
Bağırsak Sorunları:
Diyete dikkat etmek, su içmek ve kabızlığı önlemek için lifli gıdalar tüketmek yardımcı olabilir.
-
“Bağırsak Yönlendirme Cerrahisi (Kolostomi) Yan Etkileri:
-
Kolostomi Bakımı:
Stoma (Bağırsak Deliği) bakımı ve torba değişimi öğrenilmelidir.
-
Psikolojik Etkiler:
Kolostomiye uyum sağlama sürecini desteklemek için psikolojik destek alınabilir.
-
Hedefe Yönelik Tedaviler ve Immunoterapi Yan Etkileri:
-
Bağışıklık Sistemi Reaksiyonları:
Ateş, yorgunluk veya deri reaksiyonları gibi semptomlar olabilir. Doktorunuzla iletişimde olun.
-
Halsizlik:
Enerji düzeyinizi korumak ve dinlenmek önemlidir.
-
Beslenme Sorunları:
Tedavi sırasında iştah kaybı, kilo kaybı veya sindirim problemleri olabilir. Sağlıklı ve besleyici bir diyet önemlidir.
-
Psikolojik ve Duygusal Etkiler:
Tedavi süreci stres, endişe ve duygusal zorluklarla birlikte gelebilir. Psikolojik destek almak önemlidir.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
-
Kalın Bağırsak Kanseri Taramasına Girin:
Kalın bağırsak kanseri riski orta düzeyde olan insanlar taramalarına elli yaşında başlamayı düşünebilirler. Ancak aile öyküsünde kalın bağırsak kanseri olan bireyler gibi risk artışı bulunan kişiler taramaya daha erken başlamayı düşünmelidirler.
Çeşitli tarama seçenekleri mevcut olup her biri kendine özgü avantaj ve dezavantaja sahiptir. Elinizdeki seçenekleri doktorunuzla konuşun ve sizin için uygun olan testlere birlikte karar verin.
-
Riskinizi Azaltmak İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Yapın:
Günlük yaşamınızda değişiklikler yaparak kolon kanseri riskinizi azaltmak için adımlar atabilirsiniz.
Aşağıdaki adımları atın:
-
Bol Çeşitli Meyve, Sebze ve Tahıl Yiyin:
Meyve, sebze ve tahıllar kanseri önlemede rol oynayabilecek vitaminler, mineraller, lifler ve antioksidanlar içerir. Bir dizi vitamin ve besin elde edebilmeniz için farklı çeşitli sebze ve meyveleri seçin.
-
Kullanıyorsanız, Alkolü Ölçülü Kullanın:
Alkol kullanıyorsanız, içki içtiğiniz alkol miktarını kadınlar için günde en az 1, erkekler için 2 içkiyle sınırlayın.
-
Sigarayı Bırakın:
Sigarayı bırakmanızı sağlayacak yöntemler için doktorunuza danışın.
-
Haftanın Pek Çok Gününde Egzersiz Yapın:
Çoğu gün en az 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın. Eğer bir süredir hareketsiz kalmışsanız, yavaşça başlayın.
Ve azar azar artırarak 30 dakikaya çıkın.
Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuzla konuşun.
-
Sağlıklı Bir Kiloyu Koruyun:
Sağlıklı kilodaysanız, vücut ağırlığınızı sağlıklı bir diyet ve günlük egzersiz birleşimi ile korumaya çalışın.
Kilo vermeye ihtiyacınız varsa, doktorunuza hedefinize ulaşmanız için gereken sağlıklı yöntemleri sorun.
Egzersiz miktarını artırarak ve yediğiniz kalori miktarını azaltarak yavaş yavaş kilo vermeyi hedefleyin.