Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir ?

Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir ?

Kelebek hastalığı, tıbbi adıyla Sistemik Lupus Eritematozus (SLE), otoimmün bir hastalıktır. Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin normal olarak vücut dokularına saldırmaya başladığı durumlardır. SLE, bu saldırıların bir sonucu olarak vücudun çeşitli organ ve dokularına zarar veren bir hastalıktır.

SLE, belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye değişebilen bir hastalıktır. Ancak sıklıkla ciltte kızarıklık ve döküntü şeklinde belirtiler gösterir.

Bu nedenle “kelebek hastalığı” olarak da adlandırılır.

Çünkü yüzde, burun ve yanaklarda bir kelebek şeklinde kırmızı döküntü oluşması tipiktir. Bununla birlikte, SLE, eklemleri, böbrekleri, akciğerleri, kalbi ve diğer iç organları da etkileyebilir.

SLE’nin tam nedeni net olarak bilinmemektedir. Ancak genetik faktörler, çevresel etmenler ve hormonlar gibi çeşitli faktörlerin hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayabileceği düşünülür. Bu hastalık genellikle genç kadınlarda daha sık görülür. Ancak her yaşta ve her cinsiyette görülebilir.

SLE’nin tedavisi, semptomların şiddetine ve etkilediği organlara göre değişebilir. Tedavi genellikle anti inflamatuar ilaçlar, kortikosteroidler ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları içerir. Erken teşhis ve düzenli takip, SLE’nin komplikasyonlarını önlemeye ve semptomları kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Neden Olur?

Kelebek hastalığı olarak da bilinen lupusun tam nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, bu hastalığın gelişimine katkıda bulunan birkaç faktörün olduğu düşünülmektedir.

Lupus’un oluşumunda genetik, çevresel ve bağışıklık sistemi faktörlerinin etkileşimine işaret eden bazı ipuçları vardır:

• Genetik Faktörler: 

Genetik yatkınlık, lupus riskini artırabilir. Aile geçmişi, riski artırabilecek genetik faktörlerin taşınmasına neden olabilir.

• Hormonal Değişiklikler:

Hormonal değişiklikler, lupus semptomlarının şiddetlenmesine neden olabilir. Özellikle kadınlarda, hormon seviyelerindeki değişiklikler (örneğin, hamilelik, doğum kontrol hapları kullanımı veya menopoz) lupus semptomlarını etkileyebilir.

• Çevresel Faktörler:

Bazı çevresel faktörlerin lupus riskini artırabileceği düşünülmektedir. Güneş ışığına uzun süre maruz kalma, bazı ilaçlar, enfeksiyonlar ve kimyasal maddeler lupus semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.

• Bağışıklık Sistemi Anormallikleri:

Lupus’un temel bir özelliği, bağışıklık sisteminin normalde kendi vücut hücrelerine saldırmasıdır. Bu bağışıklık sistemi anormallikleri nedeniyle vücutta iltihaplanma ve doku hasarı oluşabilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Belirtileri Nelerdir?

Kelebek hastalığı, halk arasında lupus olarak da bilinen, bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına saldırması sonucu gelişen kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu saldırılar,

• Cilt,
• Eklemler,
• Böbrekler,
• Kan hücreleri,
• Beyin,
• Kalp ve akciğerler

gibi birçok organı etkileyebilir.

Kelebek hastalığı belirtileri, hastalığın hangi organları etkilediğine göre değişebilir.

En yaygın belirtiler şunlardır:

• Yüzde, Göğüste ve Kollarda Kelebek Şeklinde Döküntü:

Yüzün orta kısmında, özellikle de burun ve yanakların orta bölümünde görülen kelebek şeklindeki dökünüştür. Döküntü, kırmızı, pullu ve yara izlerine neden olabilir.

• Eklem Ağrısı ve Şişliği:

Eklem ağrısı ve şişliği, genellikle ellerde, bileklerde, dirseklerde, omuzlarda, dizlerde ve ayaklarda görülür.

• Yorgunluk: 

Hastalar, yorgunluk nedeniyle normal aktivitelerini yapmakta zorlanabilirler.

• Ateş:

Ateş, genellikle düşüktür ve aralıklı olarak görülür.

• Kilo Kaybı:

Hastalar, açıklanamayan kilo kaybı yaşayabilirler.

• Kas Ağrısı:

Kas ağrısı, genellikle kollarda, bacaklarda ve sırtta görülür.

• Soluk Rengi:

Hastaların ciltleri soluk görünebilir.

• Akciğerlerde İltihaplanma:

Akciğerlerde iltihaplanma, nefes darlığına, öksürüğe ve göğüs ağrısına neden olabilir.

• Böbreklerde İltihaplanma:

Böbreklerde iltihaplanma, idrarda kan ve proteine neden olabilir.

• Kan Hücrelerinde Bozukluklar:

Bu durum, anemi, trombositopeni ve lökopeniye neden olabilir.

Kelebek hastalığının belirtileri hastalık ilerledikçe daha şiddetli hale gelebilir.

Hastalar, bahsedilen belirtilerin yanı sıra, baş ağrısı, baygınlık, unutkanlık, demans, depresyon, saç dökülmesi, ağızda yaralar, gözlerde iltihaplanma ve kalpte iltihaplanma gibi belirtileri de yaşayabilirler.

Lupus, vücudun birçok farklı bölgesini ve organını etkileyebilir, bu nedenle semptomlar kişiden kişiye değişebilir.

Bebeklerde Kelebek Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler genellikle doğumdan sonra hemen görülür. Bebeklerde kelebek hastalığı, tipine bağlı olarak belirtilerinin şiddeti değişebilir. Bazı bebekler daha hafif semptomlar gösterirken, diğerleri daha ciddi sorunlar yaşayabilir.

Belirtilerden bazıları şunlar olabilir:

• Ciltte kolayca kabuklanma, yara ve kesiklerin oluşması
• Meme uçları, ağız içi, burun ve göz kapaklarında yaralar
• Yutma güçlüğü (örneğin, yemek yiyememe veya besinlerin yutulmasında zorluk)
• Bükülebilir parmaklar ve ayaklar gibi iskelet deformiteleri
• Diş çıkarma sürecinde zorluklar

Kelebek Hastalığı (Lupus) Türleri Nelerdir?

Kelebek Hastalığı (Lupus), farklı türleri ve varyasyonları olabilen bir otoimmün hastalıktır. 

Türler şunlar olabilir:

1. Sistemik Lupus Eritematozis (SLE):

En yaygın lupus türüdür ve vücudun birçok farklı bölgesini etkileyebilir. Cilt, eklem, böbrekler, akciğerler, kalp ve diğer iç organlarda iltihap ve hasara yol açabilir.

2. Diskoid Lupus Eritematozis (DLE):

Özellikle ciltte belirtiler gösteren bir türdür. Bu türde, döküntüler, kelebek şeklindeki yüz döküntülerine benzer oval veya yuvarlak kızarıklıklar şeklinde ortaya çıkar.

3. Alt Akım Lupus (Subakut Cutaneous Lupus Eritematozis):

Cildin yüzeyine yakın tabakalarında iltihaplanmaya neden olur. Güneş ışığına maruz kalma ile semptomlar artabilir.

4. İndüklenebilir Lupus Eritematozis:

Belirli ilaçlar, ışık maruziyeti veya kimyasal maddelere maruz kaldığında ortaya çıkar. Semptomlar ilaç veya madde teması sona erdikten sonra genellikle düzelir.

5. Nükleer Maddeli Antikor Pozitif Lupus:

Hastaların antikor testlerinde belirli lupusla ilişkilendirilen antikorları taşıdığı, ancak henüz semptomlarının olmadığı bir durumu ifade eder.

Lupus türleri, hastalığın farklı belirtilerini ve etkilediği vücut bölgelerini yansıtmaktadır. Her türün tedavi yaklaşımı ve prognozu farklı olabilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Risk Faktörleri Nelerdir?

Dünyada bu hastalığa sahip 1,5 milyon kişi olduğu biliniyor. Kadınlarda daha fazla görülen hastalığın gelişmesine neden olabilen bazı risk faktörleri bulunmakta.

Bunlar arasında;

• Irk:

Afrika, Asya ve Kızılderili soyundan gelen insanlarda görülme oranı daha yüksek.

• Cinsiyet:

Bu hastalığa yakalanan kişilerin %90’ı kadındır. Hormonsal dengeler, kadınlarda lupusun görülme riskinin artmasının nedeni olabileceği düşünülüyor.

• Aile Öyküsü:

Ailenizde lupuslu kişiler bulunuyorsa, bu sizde de görülme riskini artırabilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Tanısı Nasıl Konulur?

Kelebek hastalığı (lupus) tanısı koymak için bir doktorun dikkatli bir şekilde hastanın semptomlarına, tıbbi geçmişine ve fiziksel muayenesine dayanması gerekmektedir.

Lupus tanısının konması genellikle çoklu adımlı bir süreci içerir ve aşağıdaki adımları içerir:

• İlk adım, hastanın tıbbi geçmişi ve semptomlarının ayrıntılı bir şekilde incelenmesidir. Doktor, hastanın semptomlarını, semptomların ne kadar süredir devam ettiğini, semptomların şiddetini ve hangi organları etkilediğini öğrenmeye çalışır.
• Doktor, hastayı fiziksel olarak muayene eder. Ve ciltteki döküntüler, eklem şişlikleri, lenf bezlerinde şişlikler veya diğer bulguları kontrol eder.

• Antinükleer Antikor (ANA) Testi:

Lupuslu birçok hastada bu test pozitif çıkar.

• Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESH):

Enflamasyon belirteçlerini ölçer.

• Tam Kan Sayımı:

Kan hücrelerinin sayısını ve türlerini değerlendirir.

• Bazı özel kan testleri, antifosfolipid antikorları veya bağışıklık sistemi testleri gibi, hastalığın altta yatan nedenini veya lupus’un belirli türlerini tespit etmek için gerekebilir.

• İdrar Testi: 

Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için yapılır.

• İlgili Organların Görüntülenmesi:

Lupus’un hangi organları etkilediğini değerlendirmek için ;

• Röntgen,
• Ultrason,
• Bilgisayarlı Tomografi (BT)
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

gibi görüntüleme testleri gerekebilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Tedavileri Nelerdir ?

Kelebek hastalığı (Sistemik Lupus Eritematozus) tedavisi, hastalığın şiddeti, semptomların yaygınlığı ve etkilediği organlara göre değişebilir. Tedavi, semptomların kontrol altına alınması, hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması ve organ hasarının önlenmesi üzerine odaklanır.

1. İlaç Tedavisi:

• Nonsteroidal Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID’ler):

Hafif eklem ağrısı ve şişlikleri için kullanılır.

• Antimalaryal İlaçlar:

Cilt belirtileri ve eklem ağrıları için etkili olabilir.

• Kortikosteroidler:

İltihabı azaltmak ve bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılır.

Ancak uzun süreli kullanımı yan etkilere yol açabilir.

Bu nedenle düşük doz ve kısa süreli kullanım tercih edilir.

• İmmünsüpresif İlaçlar:

Bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılır ve hastalığın şiddetli formlarının tedavisinde etkili olabilir.

2. Hastalığın Organlara Verdiği Hasarı Tedavi Etmek İçin Belirli Semptomlara Yönelik Tedaviler:

• Böbrek Hastalığı:

Böbrek yetmezliği tedavisi için özel ilaçlar ve diyet değişiklikleri yapılabilir.

• Cilt Belirtileri:

Güneşten korunma ve cilt bakımı önemlidir.

• Nörolojik Belirtiler:

Steroidler ve diğer immünsüpresif ilaçlar kullanılabilir.

3. Destekleyici Tedaviler:

• Egzersiz ve Fizik Tedavi:

Eklem hareketliliğini artırmak ve güçlenmeyi sağlamak için kullanılır.

• Psikolojik Destek:

Hastalığın etkileriyle başa çıkmak için psikolojik destek ve danışmanlık önemlidir.

• Diyet Düzenlemeleri:

Beslenme düzeninde değişiklikler hastanın genel sağlığını ve semptomlarını iyileştirebilir.

Tedavi, hastanın durumuna göre değişebilir.

Ve sürekli bir takip gerektirir. Hastalığın seyri öngörülemeyebilir.

Bu nedenle düzenli kontroller ve doktorun yönlendirmeleri hastanın sağlığını korumak için önemlidir.

Tedavi planı, semptomların şiddeti ve hastalığın ilerlemesiyle birlikte değişebilir.

Bu nedenle doktorun yönlendirmelerine uymanız gerekir.

Kelebek Hastalığında Yara Bakımı Nasıl Olmalıdır? Dikkat Edilmesi Gereken Şeyler Nelerdir?

Kelebek hastalığı (lupus) hastalarında, hastalığın neden olduğu yaralar oluşabilir.

Genellikle bu yaralar  ciltte meydana gelir.

Açık yaralar veya kabarcıklar şeklinde görünebilir.

Yaraların doğru şekilde bakımı ve enfeksiyon riskinin önlenmesi önemlidir.

İşte kelebek hastalığı yaraları için bazı bakım önerileri:

• Yaraları Temiz ve Kuru Tutun:

Yaraları temizlemek için nazikçe sabun ve su kullanabilirsiniz. İyice kurulayın ve nemlendirici bir losyon , krem ​​uygulayın.

• Düzenli Olarak Yara Bakımı Yapın:

Yaraların düzenli olarak bakımı enfeksiyon riskini azaltır. Yaraları her gün temizleyin ve pansuman yapın.

• Yaralara Basınç Uygulamaktan Kaçının:

Yaraları sürtmeyin veya ovuşturmayın.

Bu enfeksiyon riskini artırabilir.

Ayrıca, yaraların üzerine ağır bir şey koymayın. Veya baskı yapmayın.

• Güneşe Maruziyeti Konusunda Dikkatli Olun:

Güneşe maruz kalmak kelebek hastalığı semptomlarını kötüleştirebilir.

Ve yaraların iyileşmesini geciktirebilir.

Bu nedenle, güneşe maruz kalmaktan kaçının. Veya güneş koruyucu giysiler ve  şapka takın.

• Doktorunuzla İletişim Halinde Kalın:

Kelebek hastalığı yaraları tedavi edilmediğinde enfekte olabilir.

Ve komplikasyonlara yol açabilir.

Bu nedenle, yaraların iyileştiğinden emin olmak için doktorunuzla iletişim halinde kalın.

Ve yaralar hakkında endişelerinizi ona bildirin.

 Sık Sorulan Sorular

• Kelebek Hastalığı Kalıcı Mıdır?

Kelebek hastalığının seyri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı insanlar hastalığın semptomlarından tamamen kurtulabilirken, diğerleri yaşamları boyunca belirtilerle mücadele etmek zorunda kalabilirler. Hastalığın şiddeti ve seyri genetik faktörlerden ve tedaviye verilen yanıttan etkilenebilir.

• Kelebek Hastalığı (Lupus) Kaç Yaşında Ortaya Çıkar?

Tedavi edilmediğinde hayatı tehdit edebilen lupus hastalığı, en çok 15 ile 45 yaşları arasında bulunan ve doğurganlık çağında olan kadınlarda görülmektedir. Çocuk, yaşlı ve erkeklerde çok daha nadiren görülmektedir.

• Kelebek Hastalığı (Lupus) Görülme Sıklığı Nedir?

Türkiye’de bu konu ile ilgili net bir istatistik veri bulunmamakla birlikte, araştırma yapılan ülkelerde 100 bin kişide 40 ile 100 kişi arasında görüldüğü tahmin edilmektedir.

• Kelebek Hastalığı (Lupus) Kansere Dönüşür mü ?

Hastalığın kansere dönüşme ihtimali yapılan araştırmalara göre çok düşük bir orandadır.

Bu nedenle vakaların çoğunda kanser riskine rastlanmaz.

Ancak kemiklerde kan akışının azalması sonucun kırıklar ve çökmeler görülebilir.