Kanser
Buna karşılık kanser hücreleri bilinçlerini kaybeder, kontrolsüz bölünmeye ve çoğalmaya başlar. Kanser hücreleri tümörler (kitleler) oluşturmak için birikir, tümörler normal dokuları sıkıştırabilir, sızabilir veya yok edebilir. Kanser hücreleri tümörlerini oluştukları yerden bırakırlarsa kan veya lenf dolaşımı yoluyla vücudun diğer bölgelerine geçebilirler.
Gittikleri yerde tümör kolonileri oluştururlar ve büyümeye devam ederler. Kanserin vücudun diğer bölgelerine bu şekilde yayılmasına metastaz denir.
Kanserler mikroskop altındaki görünümlerine ve oluşmaya başladıkları organlara göre sınıflandırılır. Farklı kanser türleri farklı oranlarda büyür, farklı yayılma paternleri gösterir ve farklı tedavilere yanıt verir.
Vücutta sadece az sayıda mutasyona uğramış hücre kansere neden olur.
Bunun için birçok nedeni vardır:
- Mutasyon gösteren hücreler, normal hücrelere göre daha az hayatta kalabilmektedir. Bu yüzden ölüyorlar.
- Mutasyona uğramış hücrelerin çoğu bile, aşırı büyümeyi önleyen normal geri besleme kontrol mekanizmasına (“Tümör baskılayıcı genler”) sahiptir. Bu nedenle hayatta kalan mutant hücrelerin çok azı kanserli hücrelere dönüşür.
- Genellikle bu potansiyel kanserli hücreler, büyümeden ve kanserli hale gelmeden önce vücudun bağışıklık sistemi tarafından yok edilir.
İyi Huylu Tümörler
Genellikle yuvarlak, düzgün kenarlı, kolay hareket edebilen, kapsüllü kütlelerdir. Çoğunlukla katı tutarsızlıklardır. Bununla birlikte, bazı iyi huylu tümörler elastik veya yumuşak hissedebilir.
İyi huylu tümörler çevre dokuları iterek gelişir ve bu gelişim sırasında çevre dokulara girip istila etmezler. Uzak doku ve organlara yayılmazlar. Bu tümörler kapsülleri ile birlikte tamamen çıkarılırsa; gelişmezler ve aynı yerde bir daha tekrarlamazlar.
Kötü Huylu Tümörler
Çok sert bir kıvama sahiptir ve genellikle düzensizdir. Hızlı büyüyen oluşumlardır. Ancak her tümörün gelişme hızı farklıdır. Kötü huylu tümörlerin gerçek bir kapsülü yoktur. Malign tümörlerin bir başka özelliği de yayılmalarıdır.
Bu yayılma; komşu dokuların invazyonu lokal veya uzak dokulara yayılabilir (metastaz). Kötü huylu tümör hücreleri, yeni tümör kitleleri geliştirebilecekleri kan damarları veya lenfatik yollar yoluyla uzak doku ve organlara taşınabilirler. metastazlar; akciğer, karaciğer ve lenf düğümleri.
Belirtiler Nedir?
Kanser belirtileri, hastalığın türüne bağlı olarak büyük ölçüde değişir.
Kanser belirtisi olabilen ancak kansere özgü olmayan bazı yaygın belirti ve bulgular şunlardır;
- Tükenmişlik
- Deri altında şişme veya kalınlaşma
- İstemeden hızlı kilo almak veya kaybetmek
- Ciltte sararma, koyulaşma veya kızarıklık gibi cilt değişiklikleri, iyileşmeyen yaralar veya var olan benlerde değişiklik
- Bağırsak veya mesane alışkanlıklarındaki değişiklikler
- Kalıcı öksürük veya nefes darlığı
- Yutma zorluğu
- Ses kısıklığı
- Yemekten sonra kalıcı hazımsızlık veya rahatsızlık
- Açıklanamayan kas veya eklem ağrısı
- Açıklanamayan ateş veya gece terlemeleri
- Kanama veya morarma
Nedenleri
- Sigara ve aşırı alkol kullanımı,
- Uzun süre güneşte ve tehlikeli saatlerde kalmak,
- Aşırı dozda X-ray maruziyeti,
- Bazı kimyasallar (katran, benzin, boyalar, asbest vb.)
- Bazı virüsler, (HPV, Hepatit)
- Hava kirliliği
- Radyasyona maruz kalma,
- Kötü beslenme alışkanlıkları
Kanserin kesin nedenleri henüz bilinmemektedir. Kanser risk faktörleri yaşam tarzlarına, yaşa, cinsiyete ve aile geçmişine bağlıdır. Diğer bir risk grubu ise çevresel faktörlerdir.
Türler ve İnsidans
Kanserler organlarına, bölgelerine ve mikroskobik yapılarına göre sınıflandırılır. 100’e yakın kanser türü olmasına rağmen bazı türlere daha sık rastlanmaktadır.
Yaygın kanser türleri:
- Akciğer
- Göğüs
- Beyin tümörleri
- Ağız kanseri
- Bağırsak (kolon)
- Yemek borusu kanseri
- Deri
- Rahim ağzı ve rahim ağzı kanserleri
- Yumurtalık
- Prostat
- Testis
- Mide
- Böbrek
- Karaciğer
- Pankreas
- Mesane
- Boğaz
- Nazofaringeal
Her yıl yaklaşık 14 milyon kişiye kanser teşhisi konduğu ve yaklaşık 8,2 milyon kişinin bu hastalıklardan öldüğü bilinmektedir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre her yıl 103 bini erkek, 71 bini kadın olmak üzere 174 bin kişi kansere yakalanıyor.
Türkiye’de erkeklerde en sık görülen kanser türleri akciğer, prostat, kolon, mide ve mesane kanserleri iken kadınlarda meme, tiroid, kolon, rahim, akciğer kanseri olarak bilinmektedir.
Kanserin Evresi Nedir?
Doktorlar ayrıca ne kadar yayıldığını veya kanserin başladığı noktadan itibaren yayılıp yayılmadığını bilmek isterler.
İnsanların kanserlerinin evre 1, evre 2 olduğunu söylediğini gördünüz. Kanserin evresini bilmek doktorların hangi tedavinin en iyi seçenek olduğunu seçmesine yardımcı olur.
Her kanser türünün evresini belirlemek için testleri vardır. Kural olarak, düşük evre (örn. evre 1, evre 2) kanserin çok fazla yayılmadığını gösterir.
Daha yüksek sayılar (evre 3, evre 4 gibi) hastalığın daha fazla yayıldığını gösterir. Evre 4, kanserin en yüksek aşamasıdır.
Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Belirtilerden sonra kanseri teşhis etmek için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Ana yöntemler; Biyopsi ile alınan parçaların kan testleri, görüntüleme yöntemleri (MRG, bilgisayarlı tomografi vb.) ve patolojik incelemesi. Kanserler türlerine göre farklı mikroskobik yapılara ve yayılma hızlarına sahiptir.
Bu nedenle her kanser türünde farklı tedavi yöntemleri izlenmektedir. Genel olarak kanser tedavileri; çeşitli ilaçlarla kemoterapi, radyoaktif ışınların kullanıldığı radyoterapiler, cerrahi müdahaleler ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirmek için kullanılan tamamlayıcı (alternatif) yöntemler olarak sınıflandırılmaktadır.
Teknoloji ve bilimsel çalışmaların da etkisiyle bu tedavi yöntemlerinde her geçen gün iyileştirmeler yapılmaktadır. Tüm bu tedavi yöntemlerinin yanı sıra kanser hastalarında moral ve motivasyon, iyileşmenin en büyük yardımcılarıdır. Zaman zaman psikolojik destek de tedaviye katkı sağlar.