İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?

İdrar yolu enfeksiyonu, vücudun idrar yolları bölgesinde, mesanede, böbreklerde ve üreterlerde ortaya çıkabilen bir enfeksiyon türüdür. Enfeksiyon temel olarak idrar yollarındaki bölgeye çeşitli zararlı mikropların yerleşmesiyle oluşmaktadır.

Mikropların yerleştiği bu bölgede zamanla iltihap oluşumu gözlenebilir.Ve bu iltihaplar sıklıkla alt idrar yolu bölgesinde ortaya çıkar.

İdrar yolu enfeksiyonu sonucunda ortaya çıkan iltihabın mesaneyi etkilediği durumlarda kişide sistit hastalığı görülebilir. Bu hastalığın görülme oranı idrar yolu enfeksiyonlarından şikâyetçi olan kişilerde oldukça yüksektir.

Mesane ve üretra gibi alt idrar yolları bölgesinde ortaya çıkan enfeksiyonlar genellikle kişiye çok büyük rahatsızlık vermezler.Ve kolaylıkla tedavi edilebilirler. Üst idrar yolları bölgesinde meydana gelen enfeksiyonlar ise daha tehlikeli bir seyir izlerler.

Üst idrar yolları denilince akla böbrekler ve böbrekler ile mesane arasındaki bağlantıyı sağlayan üreter kanalı akla gelir. İdrar yolu enfeksiyonu bu bölgeye sıçradığında piyelonefrit gibi hastalıklardan söz edilebilir. Bu tip enfeksiyonlar oldukça ciddidir ve böbreklerde kalıcı zarara sebep olmamaları için vakit kaybedilmeden hastanın tedaviye başlaması gerekir.

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu

Alt idrar yolu veya mesanede oluşan sistit ile böbrek veya üst idrar yolunda oluşan pyelonefrit enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonlarındandır. Kadınlarda daha sık olan bu durum anatomik olarak üretra uzunluğunun erkeklerinkinden daha kısa olmasından kaynaklanır.

Bu durum bakterilerin yukarı çıkışını kolaylaştırmakta ve mesaneye çıkan bakterilerin sistit, böbreğe çıkan bakterilerin ise pyelonefrit oluşturmasına neden olur.

Kadınlarda sık idrar yolu enfeksiyonu görülmesinin bir diğer nedeni ise makat ile üretra arasındaki mesafenin kısa olmasıdır.

Kadınlarda yeni cinsel ilişki ve geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu gibi durumlar, özellikle basit sistit oluşumu için risk faktörlerindendir. Diğer risk faktörleri ise spermisid (sperm öldürücü madde) kaplı prezervatifler, diyaframlar ve spermisidlerdir.

Erkeklerde İdrar Yolu Enfeksiyonu

Özellikle 15 – 50 yaş arası erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu nadir görülmektedir. Prostat sıvısında bulunan antibakteriyel içerik ve üretra çevresinin kuru olması sebebi ile bakteri üremesi daha seyrektir.

Sünnet olmayan erkeklerde basit sistit görülme riski daha fazladır. Yapısal ya da fonksiyonel idrar yolu anormallikleri, nötropeni ya da bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda idrar yolu enfeksiyon görülme riski daha fazladır.

Hamilelikte İdrar Yolu Enfeksiyonu

Hamile olan kişilerde idrar yolu tıkanıklığı oluşumu gözlenebilir. Bu durum en sık karnın iyice şiştiği 5 ve 7. aylar arasında görülür. Hamilelik ilerledikçe uterus büyür. Ve büyüyen uterus mesaneye baskı yapar. Böylelikle kişide enfeksiyon riski artar. Gebelik esnasında meydana gelen idrar yolu enfeksiyonları dikkate alınmalı ve tedavisi aksatılmamalıdır. Zira tedavi edilmediği durumlarda nadir de olsa erken doğuma sebep olabilir.

Bebeklerde ve Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu

Bebeklerde ve çocuklarda da idrar yolu enfeksiyonu görülebilir. Erken dönemlerde genellikle huzursuzluk, sürekli ağlama, ateş, kusma,  idrarda kan ve değişik koku olarak tanımlanan belirtiler görülebilir. Bu belirtilerin görüldüğü bebek veya çocuk en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Alanında uzman doktor bebek veya çocuğa uygun olan enfeksiyon tedavisi ile en kısa sürede iyileşmeyi destekleyecektir.

İdrar Yolu Enfeksiyonunun Türleri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu (İYE) vücutta en sık görülen, bakterilerin gelişmesi ile ortaya çıkan enfeksiyon türleridir.

Bu idrar yolu enfeksiyonları türlerinden bağımsız olarak basit ve komplike olmak üzere iki grupta incelenir. Genellikle antibiyotik kullanımı ile ayakta tedavi edilebilen basit enfeksiyonlar ciddi belirtiler göstermez ve daha kısa sürede tedavi edilebilir.

Ciddi belirtilerin ve şikayetlerin görüldüğü komplike enfeksiyonlarda hastanın durumu daha kötüdür. Bu hastalar hastanede gözetim altında tutularak tedavi süreci gerçekleştirilir.

İdrar yolu enfeksiyonun türleri şu şekildedir:

• Üretrit:

Üretra idrarın vücuttan atılmasını sağlayan tüptür. Üretrit, üretranın enfekte olması durumudur. Genellikle üretrit, üretral akıntı, idrar yaparken yanma, acı veya rahatsızlık hissiyle kendini gösterir.

• Sistit:

Mesane (İdrar Torbası) enfeksiyonudur. Bakterilerin mesaneye ulaşması ve burada çoğalması sonucu meydana gelir. Sistit, idrar yapma sıklığında artış, yanma hissi, ağrı ve bulanık veya kokulu idrar gibi belirtilerle ortaya çıkar.

• Piyelonefrit:

Böbrekleri etkileyen bir enfeksiyondur. Bakterilerin böbreklere ulaşması ve burada enfeksiyona neden olmasıyla meydana gelir. Belirgin sırt veya yan ağrısı, ateş, bulantı, kusma gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

En sık görülen idrar yolu enfeksiyonu türü, bakterilerin genellikle üretra yoluyla mesaneye doğru ilerleyerek mesaneyi etkilediği “sistit” olarak adlandırılan mesane enfeksiyonudur. Daha seyrek olarak, idrar yolu enfeksiyonları böbreklere yayılabilir.

• Asemptomatik Bakteriüri:

Asemptomatik bakteriüri, idrarda bakterilerin varlığına rağmen herhangi bir semptom göstermeyen bir durumdur. Genellikle idrar yolu hastalığına yatkın kişilerde veya idrar sondası veya üriner kateter gibi idrar yoluna müdahale eden durumlarda görülür.

İdrar Yolu Enfeksiyonunun Nedenleri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu nedenleri arasında genellikle en sık rastlananları bakteriyel kaynaklı enfeksiyonlar, hijyen eksikliğinden kaynaklı nedenler veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyonel durumlar olduğu söylenebilir.

Diğer başlıca nedenleri ise şu şekildedir:

• Bakteriyel Kaynaklı Enfeksiyonlar: 

İdrar yolu enfeksiyonlarının büyük bir bölümü, mikroorganizmaların idrar yollarına girmesi sonucu ortaya çıkar. Bu bakteriler, genellikle üretradan idrar yoluna geçerek mesaneyi enfekte eder.

• Islak Ortamlar ve Hijyen:

Ortak kullanım alanları olan havuzlar, denizler, hamamlar ve saunalar gibi ıslak ortamlar, enfeksiyon riskini artırabilir. Ayrıca genital bölge hijyenine dikkat edilmemesi de bakterilerin üremesine zemin hazırlayabilir.

• Cinsel İlişki ve Partner Değişikliği:

Cinsel ilişki sırasında bakterilerin üretradan idrar yoluna geçişi enfeksiyon riskini artırabilir. Sık partner değişikliği de benzer şekilde riski artırabilir.

• Antibiyotik Kullanımı: 

Antibiyotikler, vücuttaki faydalı bakterileri azaltarak zararlı bakterilerin üremesine olanak tanıyabilir. Bu da enfeksiyon riskini artırabilir.

• Diyabet ve Sıvı Alımı:

Diyabet hastalığı ve yetersiz sıvı alımı, idrar yolu enfeksiyonunun riskini artırabilir. Yetersiz sıvı alımı, idrar yolunun yeterince temizlenememesine neden olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri genellikle bağırsaklarda bulunan E. coli bakterisinin, idrar yoluna ulaşarak enfeksiyon oluşturması sonucu meydana gelir. Bu bakteri, özellikle kadınlarda idrar yolunun kısa olması nedeniyle daha kolay bir şekilde idrar yoluna ulaşabilir.

• Sık İdrara Çıkma: 

İdrar yapma ihtiyacının artması veya sık sık tuvalete gitme isteği.

• İdrar Yaparken Yanma: 

Yanma, acı veya rahatsızlık hissi.

• İdrar Renginde Değişiklik: 

Bulanıklık, kan veya pus gibi anormallikler.

• İdrar Miktarında Azalma: 

Her seferinde idrar yapmaya rağmen az miktarda idrarın gelmesi.

• Karın Ağrısı veya Baskı: 

Alt karın bölgesinde ağrı, baskı veya rahatsızlık hissi.

• Ağrılı Cinsel İlişki: 

Cinsel ilişki sırasında ağrı veya rahatsızlık hissi.

• Genel Halsizlik ve Yorgunluk: 

İdrar yolu enfeksiyonu nedeniyle genel bir halsizlik, yorgunluk veya hafif ateş.

• İdrar Kaçırma:

Özellikle kadınlarda, idrar yolu enfeksiyonu bazen idrar kaçırma sorunlarına neden olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Teşhis ve Tanısı Nasıl Konulur?

İdrar yolu enfeksiyonunun tanısı konulabilmesi için bazı testler kullanılmaktadır. İdrarın yapısı normalde sterildir. İçeriğinde herhangi bir mantar, virüs ya da bakteri bulunmaz. Sindirim sistemindeki mikropların idrar yoluna girerek çoğalmaya başlaması ile idrar yolundaki organlarda enfeksiyon meydana gelir.

• İdrar Tahlili:

İdrardaki bakterileri (mikropları), kanamaları, savunma hücrelerini, idrarın özelliklerini ve proteinlerini tespit etmeyi sağlar.

• Sistoskopi: 

Mesane tümörleri, mesane/böbrek taşları ve idrar yolu iltihabı gibi hastalıkları teşhis etmek için hekim tarafından kullanılan bir tetkiktir.

• İdrar Kültürü: 

Enfeksiyon oluşmasına yol açan mantar ve bakterilerin teşhis edilmesini sağlayarak buna uygun tedavi yöntemi belirlenen testlerden biridir.

• Bilgisayarlı Tomografi (BT):

X ışınları ile idrar yolunu kapsamlı olarak görüntülemeyi sağlayan uygulamadır.

• Mesane ve Böbrek Ultrasonu: 

Mesane ve böbrekleri detaylı olarak görüntülemeyi sağlayan yüksek frekanslı ses dalgaları ile yapılan testtir. İdrar yolunda enfeksiyona yol açabilecek tıkanıklık, kitle, kist ve taş olma durumunu kontrol etmeyi sağlar.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Sıklıkla basit önlemlerle tedavi edilebilen bir sağlık sorunudur. Genital hijyen, sıvı alımı ve antibiyotik tedavisi, enfeksiyonun etkilerini azaltmak için kullanılan yöntemler arasında yer alır. İdrar yolu enfeksiyonunun tedavisi ve önleme yöntemlerini inceleyerek, sağlıklı bir yaşamı desteklemek mümkündür.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisinde Kullanılan Yöntemler

• Genital Hijyen ve Sıvı Alımı:

Basit idrar yolu enfeksiyonlarında, özellikle mesaneyi etkilemeyen enfeksiyonlarda, genital hijyene dikkat etmek ve bol sıvı tüketmek önemlidir. Bu yöntemler, mikropların üremesini engellemeye yardımcı olabilir.

• Düşük Doz Antibiyotikler:

Hafif seyreden idrar yolu enfeksiyonlarında, kısa süreli düşük doz antibiyotik tedavisi tercih edilebilir. Bu tedavi, enfeksiyonun kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

• Septik İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisi:

Böbrekleri veya kanı etkileyen septik idrar yolu enfeksiyonlarında uzun süreli antibiyotik tedavisi gerekebilir. Hasta durumuna göre hastanede yatış ve damar içi yüksek doz antibiyotik tedavileri de uygulanabilir.

• Antibiyotik Tedavisi: Etkin Yaklaşım

İdrar yolu enfeksiyonlarının çoğu, antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınabilir. Antibiyotikler, enfeksiyona yol açan mikropları etkisiz hale getirerek çalışır. Mesane enfeksiyonlarında genellikle 3 ila 7 gün süren antibiyotik tedavisi uygundur.

Böbrek enfeksiyonları ise daha uzun süreli tedavi gerektirebilir. Hatta 2 haftaya kadar uzanabilir. Şiddetli enfeksiyonlarda hastaneye yatış gerekebilir.

Tedavi Süreci ve İyileşme

Antibiyotik tedavisi başladıktan sonra, belirtiler genellikle bir gün içinde hafiflemeye başlar. Ancak tedaviyi tamamlamak önemlidir.

Antibiyotikleri reçete edilen süre boyunca almalısınız. Aksi takdirde enfeksiyon tekrarlayabilir.

İyileşme sürecini desteklemek için gerektiğinde ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar ağrıyı hafifletirken idrar yapma ihtiyacını azaltabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonuna İyi Gelen Uygulamalar Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonunun tedavisine ek olarak bazı yöntemlerin uygulanması semptomların hafiflemesini sağlar. Aynı zamanda ilaçlı tedaviyi hızlandırıcı etki gösterir. Bu yöntemler beslenme ve yaşam tarzına yönelik değişiklikleri içermektedir.

İdrar yolu enfeksiyonuna iyi gelen yöntemler şu şekildedir:

• Bakterilerin temizlenmesi ve idrarın seyreltilebilmesi için bol su tüketmek.
• Probiyotik açısından zengin olan kefir ve yoğurt gibi gıdalar tüketmek
• İdrara sık gitmemek için sıkmamak.
• Kişisel hijyen ve temizliği sağlamak. Tuvaletten sonra temizliği önden arkaya olacak şekilde uygulamak.
• C vitamini içeren besin tüketmek, yeşil çay ve kekik gibi bitkisel çaylar içmek.
• Kafein içeren çay ve kahve gibi içecekleri ve alkol tüketimini azaltmak.
• Karnı ısıtma yastığını kullanarak mesanedeki basıncın azalmasını sağlamak.
• Cinsel ilişki öncesi ve sonrasında genital bölge temizlenmeli.
• İç kıyafet seçiminde pamuklu kumaş tercih etmek, sıkı çamaşır giyiminden kaçınmak.
• Genital bölgenin temizlenmesinde sabun kullanmamak, ped kullanırken sık sık değiştirmek.