Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nedir?

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nedir?

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı nemli kalması gereken gözün nemlenememesine sebep olmaktadır.

Bu gözyaşı bezleri aracılığıyla salgılanan gözyaşlarının iletildiği kanallarda tıkanıklığın meydana gelmesi sonucunda  rahatsızlık görülür.

Gözyaşının ilerlemesi işlevine sahip olan bu kanalda görülen rahatsızlık olarak tanımlanan gözyaşı kanalı tıkanıklığı, kişinin yaşantısını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Gözyaşı kanallarının tıkanması sonucunda meydana gelen gözyaşı kanalı tıkanıklığı, meydana geldiği takdirde buruna akması gereken gözyaşı göz kapaklarından dışarı doğru akar.

Gözyaşının göz kapaklarından dışarı doğru akması durumu ise göz çevresinde ve yüzde iltihaplanmalara neden olabilmektedir. Bu enfeksiyon sonrasında ise göz çevresinde ağrı ve kızarıklıklar meydana gelebilmektedir.

Gözyaşı Sistemi Nasıl Çalışır?

Doğal göz yapısında gözyaşının görevi gözü ıslak tutmaktır. Bu ıslaklık hali göz sağlığını koruyacak oranda olmalıdır. Fazlası gözyaşı kanal aracılığı ile burun atılacaktır. Doğal yapı göz ıslak tutar fakat aşırı ıslaklık sağlamaz.

Gözyaşını güz üst yan hizasında bulunan gözyaşı kesesinde üretilir. Üretilen gözyaşı gözü ıslatmak ve göz üst tabakasının sağlığın korumakla görevlidir.

Gözün ıslaklığının sağlanması sonrası gözyaşı, burun kökü hizasında bulunan punktum adı verilen açıklık gözyaşı kanalının içine transfer olur.

Punktum göz yaşı kanalının  en üstünde bulunan başlangıç noktasıdır. Punktumda geçen gözyaşı, kanal içerisinde ilerler. Kanalın bitiş noktası burun içidir.

Kısmi Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nedir?

Bazen gözyaşı kanal takılmadan önce  farklı olanlarda daralabilir. Gözyaşı kanalının daralması (dakriostenoz), gözyaşı kanalının kısmi tıkanmasına neden olabilir.

Kısmi bir tıkanıklık halinde, gözyaşı birikir. Düzgün şekilde akış olmaz. Bu gözyaşı birikmesi ise enfeksiyona yol açabilir.

Gözyaşı Kanal Tıkanıklığı Sebepleri Nelerdir?

1. Doğumsal Gözyaşı Kanal Tıkanıklığı Sebebi:

Bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında gözyaşı kanallarının oluşumunu tamamlamamasıdır. Genellikle sorun, gözyaşı kesesinin buruna açıldığı yerdeki zarın delinmeden, bebeğin doğmasıdır. Bu durumda gözyaşı buruna boşalamaz.

2. Edinsel Gözyaşı Kanal Tıkanıklığı Sebebi:

İlerleyen yaşlarda sebebi tam olarak aydınlanmamış nedenlerden ötürü göz yaşı kanal sistemi tıkanıklığı gelişebilir. Çoğunlukla kesenin alt kısmında tıkanıklık gelişir.

Ancak bunun dışında göz yaşı kanal sisteminin herhangi bir yerinde;

• Kanal ağzı,
• Kanalcık,
• Kese içinde de

tıkanıklık gelişebilir.

Edinsel gözyaşı tıkanıklığının görülmesine sebebiyet verebilen hastalıklar başlıca şu şekilde sıralanabilmektedir;

• Sinüzit
• Bazı enfeksiyon ve iltihaplanmalar
• Tümör
• Bazı travmalar
• Gözyaşı kesesi taşı

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

• Aşırı Gözyaşı (Epifora):

Gözde sürekli sulanma vardır. Hatta gözyaşı yanaklardan akabilir.

• Gözde Çapaklanma:

Özellikle sabahları, kirpiklerde yapışkan çapaklar olabilir.

• Bulanık Görme:

Sürekli sulanan göz, net görmeyi engelleyebilir.

• Göz Çevresinde Şişlik ve Kızarıklık:

Göz pınarına yakın bölgede, özellikle enfeksiyon varsa belirgin hale gelir.

• Ağrı:

Gözün iç köşesinde (buruna yakın) hafiften şiddetliye kadar ağrı olabilir.

• Gözyaşı Kanalı Üzerine Bastırıldığında İltihap Akması:

Bu durum genellikle enfeksiyon (dakriyosistit) belirtisidir.

• Gözde Yanma ve Batma Hissi:

Özellikle uzun süreli tıkanıklıklarda görülür.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Açısından Risk Altında Olanlar Kimlerdir?

1. Yeni doğan Bebekler:

• En sık risk grubudur.
• Gözyaşı kanallarının alt ucundaki zar doğumdan sonra açılmadığında tıkanıklık oluşur.
• Genellikle 1 yaşa kadar kendiliğinden açılır. Ama bazen müdahale gerekir.

2. Orta Yaş ve Üzeri Kadınlar:

• 40 yaş üstü özellikle kadınlarda daha yaygındır.
• Kadınlarda gözyaşı kanal çapı erkeklere göre daha dardır.
• Hormonal değişiklikler ve yaşlanmaya bağlı doku zayıflamaları etkili olabilir.

3. Kronik Göz ve Burun Hastalıkları Olanlar:

• Göz iltihabı (Kronik konjonktivit )
• Kronik sinüzit veya burun alerjisi olanlar
• Sürekli iltihap, kanallarda daralma ve tıkanıklığa neden olabilir.

4. Ailesel (Genetik) Yatkınlığı Olanlar:

• Ailede benzer sorunları olan kişilerde risk artar.
• Gözyaşı kanal yapısının genetik olarak dar olması bu durumu tetikleyebilir.

5. Yüz ve Burun Travması Geçirenler:

• Burun kırıkları, yüz bölgesine alınan darbeler gözyaşı kanalının yapısal bütünlüğünü bozabilir.

6. Ameliyat veya Radyoterapi Geçirenler:

• Özellikle burun, göz ya da yüz bölgesine yönelik cerrahi müdahaleler radyoterapi sonrası dokularda sertleşme, kanal yapısında bozulma olabilir.

7. Bazı İlaçları Kullananlar:

• Uzun süreli göz damlası kullanımı (özellikle glokom ilaçları)
• Bu ilaçlar gözyaşı kanalının iç yüzeyine zarar verebilir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Teşhisi Nasıl Konur?

1. Fiziksel Muayene:

• Gözde sulanma, kızarıklık, çapaklanma gibi belirtiler değerlendirilir.
• Gözyaşı kanalının bulunduğu bölgede hassasiyet ya da şişlik olup olmadığına bakılır.

2. Gözyaşı Yolu Yıkama Testi (Lakrimal İrrigasyon):

• Bu gözyaşı kanalına ince bir kanül (iğne gibi ince bir tüp) yerleştirilir.
• Kanal içine serum fizyolojik verilir.
• Eğer sıvı burundan gelirse, kanal açık demektir.
• Gelmiyorsa veya geri dönüyorsa, tıkanıklık vardır.

3. Gözyaşı Kanalı Görüntüleme Yöntemleri

Dakriosintigrafi:

• Radyoaktif madde içeren damla göze damlatılır. Gözyaşı yolunun akışı takip edilir.
• Özellikle kısmi tıkanıklıkların yerini belirlemede kullanılır.

Dakriyosistografi (DCG):

• Gözyaşı kanalına kontrast madde verilir. Ve röntgen çekilir.
• Tıkanıklığın tam yeri belirlenebilir.

BT veya MR Dakriyosistografi:

• Daha detaylı görüntülemeye ihtiyaç duyulduğunda tercih edilir.
• Özellikle tümör ya da yapısal bozukluk şüphesi varsa kullanılır.

4. Gözyaşı Boya Testi (Fluorescein Testi):

• Göze sarı-yeşil renkte fluorescein damlası damlatılır.
• Bir süre sonra buruna ulaşıp ulaşmadığı kontrol edilir.

Gözyaşı Kanal Tıkanıklığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bebeklerde ve Çocuklarda Gözyaşı Kanalı  Tıkanıklığı Tedavisi:

1. Crigler Masajı (Göz Masajı):

Ne zaman yapılır?

• 0–12 ay arası bebeklerde ilk tercih edilen tedavi yöntemidir.

Nasıl yapılır?

• Göz pınarının hemen üstüne parmakla hafif baskı uygulanır. Ve burun yönüne doğru masaj yapılır.
• Günde 3-4 kez, her seferde 10-15 kez tekrarlanır.
• Doğru ve düzenli uygulandığında, %90’a yakın başarı sağlanabilir.

Ne işe yarar?

• Tıkanıklığa neden olan zarın açılmasına yardımcı olur.
• Gözyaşı akışını doğal yoldan sağlar.

2. Antibiyotikli Göz Damlası veya Merhem:

• Gözde iltihap (çapak, kızarıklık, akıntı) varsa kullanılır.
• Masajla birlikte uygulanır.
• Enfeksiyonu tedavi eder ama tıkanıklığı kalıcı olarak çözmez.

3. Sondalama (Probing):

 Ne Zaman Yapılır?

•  6 aydan sonra, masajla düzelmeyen durumlarda.
• En ideal zaman: 6–12 ay arası (erken yapılırsa başarı oranı daha yüksek).

Nasıl Yapılır?

• Gözyaşı kanalına ince bir çubuk (prob) yerleştirilerek tıkanıklık açılır.
• Genellikle hafif anestezi altında kısa sürede yapılır.
• İşlem 5-10 dakika sürer, çoğu çocukta tek seferde sonuç alınır.

4. İkinci Sondalama veya Balon Dilatasyon:

• İlk sondalama başarısız olursa tekrarlanabilir.
• Bazı durumlarda, kanal içerisine balon yerleştirilir. Ve şişirilip genişletilir.
• Bu yöntem genellikle 1 yaş üzeri çocuklarda uygulanır.

5. Silikon Tüp Uygulaması:

• Uzun süredir geçmeyen veya tekrarlayan tıkanıklıklarda tercih edilir.
• Gözyaşı kanalına ince, esnek bir silikon tüp yerleştirilir.
• 2–6 ay kadar kalır. Sonrasında çıkarılır.

6. Cerrahi Müdahale (Çok Nadir Gerekir):

• Genellikle 3 yaşından büyük çocuklarda, tüm yöntemler başarısızsa uygulanır.
• DSR (Dakriyosistorinostomi) ameliyatı ile yeni bir gözyaşı yolu oluşturulur.
• Endoskopik yöntemle, burun içinden yapılabilir (iz kalmaz).

Yetişkinlerde Gözyaşı Kanalı  Tıkanıklığı Tedavisi:

1. Medikal Tedavi:

Antibiyotik Damla veya Merhemler:

• Enfeksiyonların tedavisi için kullanılır.
• Geçici rahatlama sağlar.
• Kalıcı çözüm değildir.

2. Sondalama:

•  Genellikle bebeklerde veya küçük çocuklarda kullanılabilir. İnce bir sonda, tıkanıklığı nazikçe açmak için kullanılır.

3. Balon Dilatasyonu:

• Küçük bir balon, gözyaşı kanalında genişletilmek üzere bir kateter yardımıyla yerleştirilir. Bu yöntem, tıkanıklıkları açmak için genişleme sağlar.

4. Stent veya Tüp Yerleştirme:

•  Kanalın açık kalması için ince bir stent veya tüp yerleştirilir. Genellikle ciddi tıkanıklıklar için tercih edilir.

5. Dakriyosistorinostomi (DCR):

• Kronik tıkanıklık durumlarında cerrahi müdahaledir. Gözyaşı kesesi ile burun boşluğu arasında yeni bir kanal açarak gözyaşlarının drenajını sağlar.
• Geleneksel cerrahi yöntemle veya endoskopik olarak yapılabilir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nasıl Önlenebilir?

1. Göz Hijyenine Dikkat Et

• Eller kirliyken gözlere dokunmaktan kaçının.
• Makyaj yapıyorsanız, özellikle göz makyajını her gün temizleyin.
• Kontakt lens kullanıyorsanız hijyen kurallarına harfiyen uyun.

2. Göz Enfeksiyonlarını Erken Tedavi Ettirin

• Konjonktivit (göz iltihabı) gibi durumlar gözyaşı kanallarını tıkayabilir.
• Enfeksiyon belirtilerinde (kızarıklık, akıntı, batma hissi) zaman kaybetmeden göz doktoruna başvurun.

3. Alerjenlerden Kaçının

• Polen, toz, duman gibi gözleri tahriş eden maddelerden uzak durun.
• Alerjik göz hastalıkları da kronik tahrişle kanalların tıkanmasına neden olabilir.

4. Nazal Sağlığı Koruyun

• Üst solunum yolu enfeksiyonları (nezle, sinüzit) gözyaşı kanalını etkileyebilir.
• Bu tür enfeksiyonlar kronikleşmeden tedavi edilmelidir.

5. Burun Temizliğini İhmal Etmeyin

• Özellikle bebeklerde ve çocuklarda burun tıkanıklığı gözyaşı akışını etkileyebilir.
• Burun aspiratörleri ya da serum fizyolojik ile burun temizliği yapılabilir.

6. Travmalardan Kaçının

• Yüze ya da burun bölgesine alınan darbeler gözyaşı kanalına zarar verebilir.
• Spor yaparken koruyucu ekipman kullanmak işe yarayabilir.

7. Kronik Gözyaşı Akıntısı Ciddiye Alınmalı

• Sürekli gözyaşı akıntısı varsa, bu durum gözyaşı kanalında sorun olduğunu gösterebilir.
• Erken dönemde tedavi tıkanıklığın ilerlemesini engelleyebilir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Olan Hastalar Nelere Dikkat Etmelidir?

1. Göz Hijyenine Çok Dikkat Edilmelidir

• Göz çevresini temiz tutun.
• Gözünüzde akıntı varsa, kaynamış ve soğutulmuş su ile nazikçe temizleyin.
• Kullandığınız havluları ve makyaj malzemelerini kimseyle paylaşmayın.

2. Gözleri Ovalamaktan Kaçının

• Gözleri kaşımak veya ovalamak tıkanıklığı artırabilir. Enfeksiyon riskini çoğaltabilir.
• Kaşıntı varsa, doktorunuza danışarak uygun damla kullanın.

3. Sıcak Kompres ve Gözyaşı Kanalı Masajı Yapın (Doktor Onayıyla)

• Özellikle bebeklerde ve hafif tıkanıklıklarda, masaj ve sıcak kompres oldukça etkilidir.
• Masajı uygun teknikle yapmak önemlidir.
• Kompres günde 2-3 kez, temiz bir bezle uygulanabilir.

4. Enfeksiyon Belirtilerini Gözlemleyin

• Şiddetli kızarıklık, sarı-yeşil akıntı, göz kapağında şişlik ve ağrı varsa enfeksiyon gelişmiş olabilir.
• Bu durumda vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurulmalıdır.

5. Reçeteli İlaçlar Dışında Göz Damlaları Kullanmayın

• Göz damlaları veya antibiyotikleri mutlaka doktor reçetesiyle kullanın.
• Yanlış damlalar hem işe yaramayıp hem de durumu kötüleştirebilir.

6. Tozlu, Kirli Ortamlardan Uzak Durun

• Gözlerin daha fazla tahriş olmasına neden olur.
• Gözlük takmak, bu tür ortamlarda gözü korumaya yardımcı olabilir.

7. Cerrahi Müdahale Sonrası Bakım Önemli

Eğer tıkanıklık için cerrahi (örneğin DSR – dakriyosistorinostomi) yapıldıysa:

• Dikiş yerlerini temiz tutun.
• Doktorun önerdiği damlaları düzenli kullanın.
• Ameliyat sonrası verilen talimatlara birebir uyun.

8. Düzenli Takipleri İhmal Etmeyin

• Gözyaşı kanal tıkanıklığı kronik hale gelir.
• Doktor kontrolleriyle tıkanıklığın derecesi takip edilmelidir.