Eklem ve Kemiklerde Şişme
Genellikle eklem içinde ve etrafı dokulardaki yangıya yani inflamasyona bağlı olarak gelişen şişlik başlıca osteoartrit, romatoid artrit, bursit ve travma sonucu görülür.
Bununla birlikte kemiklerde ve eklemlerde osteoid osteoma, enkondrom gibi tümöral oluşumlara bağlı olarak ağrılı yada ağrısız şişlik görülebilir.
Osteoartrit
Osteoartrit eklem iltihabıdır.
Eklem kıkırdaklarında bozulma, yıpranma, aşınma ile karakterizedir. Sonuç olarak, eklemde harabiyet başlar ve eklemde şişlik, ağrı oluşur.
Hastalık en fazla ayaklarda, dizlerde, belde, kalçalarda ve parmaklarda görülür. Osteoartrit kadınlarda 3 kat daha fazla ve genellikle 60 yaşından sonra başlar. Eklemlere aşırı yük binmesine bağlıdır.
Tedavisi nasıldır?
Osteoartritte tedavinin amacı, eklemdeki ağrıyı, sertliği ve şişliği gidermek, eklemin normal işlevini sürdürmesini sağlamaktır. Parasetamol osteoartrit ağrısı için en iyi ilaçtır. Eklemin çevresine antienflamatuar kremler sürmek faydalı olabilir. Ayrıca günde bir iki kez eklemin üstüne buz torbası uygulaması da ağrının azalmasını sağlar. Tedavi yeterli gelmezse diz eklemi içine lokal anestezik ve kortizon, hyalüronik asit enjekte edilir.
Osteoid osteoma
Osteoid osteoma kemiğin iyi huylu tümörüdür ve iyi huylu kemik tümörlerinin %10’unu oluşturur. Çocukluk yaş grubunda daha sık görülür. Erkeklerde kızlara oranla 2-3 kat daha fazla görülür. Genellikle uzun kemikleri tutar (kaval kemiği, uyluk kemiği, kol kemikleri). Diğer kemiklerde de nadir olarak görülmesi mümkündür.
Osteoid osteoma belirtileri nelerdir?
Osteoid osteoma genellikle ağrı ile kendini gösterir. Ağrının tipik özelliği aspirin ile geçmesidir. Ağrılar genellikle geceleri daha sık görülür. Tümör bölgesindeki ağrıya şişlik de eşlik edebilmektedir.
Osteoid osteoma tanısı nasıl konur?
Osteoid osteoma tanısı genellikle klinik muayene ve röntgen filmi ile konur. Bilgisayarlı tomografi tetkiki ile tanı netleştirilebilir ve nadiren tanıda MR tetkiki gerekebilir.
Osteoid osteoma tedavi edilmezse ne olur?
Hastalarda ağrı nedeniyle hayat kalitesinin bozulması ve ileri dönemde kemikte patolojik kemik kırığı meydana gelebilir. Bu kırık kemiğin tümör dokusu nedeniyle zayıf düşmesi sonucu kemiğe kuvvet uygulandığında meydana gelir.
Osteoid osteomanın tedavisi
1. Cerrahi tedavi
2. Ameliyatsız Ablasyon Tedavisi (RF Ablasyon)
Hangi tedavi yönteminin uygulanacağına hastayı yakından tanıyan, tanı ve tedavisi ile ilgilenen bir Ortopedist ve Radyolog tarafından birlikte karar verilmelidir. Bu ekibe çocuklarda pediyatri hekimlerinin de dahil olması gerekebilir.
Günümüzde radyofrekans ablasyon tekniğinin kullanımı giderek yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu yöntemle daha az normal kemik dokusu hasarı görülüp iyileşme süreci daha hızlıdır.
Radyofrekans ablasyonu nedir?
Radyofrekans Ablasyonu tıpta son 15 yıldır kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem ile zararlı vücut dokuları (örneğin tümörler, kemik çıkıntılar, bazı sinir dokuları vb gibi) yüksek ısı ile tahrip edilir – yakılır ve bu işleme ablasyon denir. Ablasyon yapılan (tahrip edilen) dokularda hücreler ölür, fonksiyon gösteremez. Sonuçta bu zararlı dokular öldürülerek, fonksiyon kaybına uğratılarak cerrahi tedavi ile eş değerde sonuçlar alınır.
Radyofrekans ablasyonunun osteoid osteomada kullanımı nasıldır?
Normal kemik dokuya daha az zarar vererek, sadece tümöral dokuyu tahrip etmesi nedeniyle osteoid osteomada RF Ablasyonu sıklıkla kullanılmaktadır. İşlem hasta genel veya spinal anestezi altındayken yapılmaktadır.
Osteosarkom
Osteosarkom (osteojenik sarkom) çocuk ve ergenlerdeki kötü huylu kemik tümörlerinin en sık görülenidir.
Osteosarkomda hastada gen anormallikleri olduğu bilinmektedir. Bu hastalarda en sık 13 ve 17. kromozomlarda anormallik mevcuttur.
Osteosarkom belirtileri nelerdir?
Belirtiler osteosarkomun teşhisinde önemli yer tutar.
- Ağrı ve şişme: Ağrı etkilenmiş kemikte en yaygın belirtidir. Başlangıçta ağrı sürekli olmayabilir ve geceleri artan tarzda hissedilebilir. Ağrı egzersiz ile birlikte artabilir. Tümörün bulunduğu yerde şişme bir başka yaygın belirtidir.
- Kemik kırıkları: Osteosarkom, kemikleri güçsüz kılmasına rağmen kemik kırıkları yaygın görülmeyebilir. Telenjektatik osteosarkoma da kemik kırıkları diğer tiplere göre daha sık görülür. Hastalar başlangıçta birkaç ay boyunca sızı hisseder ve daha sonra şiddetli bir ağrıya dönüşür. Bunu kemik kırığı takip eder.
Radyografik ve laboratuvar bulguları nelerdir?
Hastaların %50 sinde kanda serum alkalen fosfat , %25’de ise serum laktat dehidrogenaz (LDH) yüksek olarak tespit edilir.
Direkt radyografi tanı koydurur. (Radyografik görüntüde; kemikte yapım ve yıkımın birlikte olduğu litik ve sklerotik lezyon mevcuttur.)
Osteosarkom tedavisi
Osteosarkom tedavisi tümörün bulunduğu evreye göre yapılmaktadır. Günümüzde tedavi ameliyat öncesi kemoterapi, geniş rezeksiyon (tümörün çıkarılması) ve rezeksiyon sonrası kemoterapi şeklinde ilerler.
Radyoterapiye (ışın tedavisine) yanıt düşüktür.
