Diş Çürüğü Nedir?
Diş çürüğü, en basit tanımı ile diş içerisinde oluşan bir deliktir. Bu çürükler çok küçük bir ebatta başlar ve zaman içerisinde, özellikle tedavi edilmedikleri durumlarda büyüyerek genişlik alanlarını artırırlar.
Pek çok diş çürüğü ilk etapta ağrıya sebep olmadığı için onları erken teşhis etmek ve tedavi ettirmek neredeyse imkânsızdır. Erken diş çürüğü tedavisi olabilmenin tek yolu, düzenli olarak dişçi muayenesine gitmekten geçer.
Yapılan çeşitli araştırmalara göre diş çürükleri, dünyadaki en yaygın sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Dişi olan herkeste çürük sorunu meydana gelebilmektedir; buna bebekler ve hayvanlar da dâhildir.
Diş Çürüğü Neden Olur?
Diş çürüğünün meydana gelebilmesi için pek çok farklı koşul vardır.
- Bakteri, tükürük, asit ve gıda kalıntılarının meydana getirdiği plak oluşumu
- Aşırı derecede şekerli ve asitli yiyecek ve içecek tüketimi
- Yanlış ve eksik oral bakım, yetersiz diş fırçalama alışkanlıkları ve diş ipi kullanmama
- Yetersiz florür alımı
- Ağız kuruluğu
- Anoreksi ya da bulimia gibi yeme bozuklukları
- Mide asidinin diş minesini zayıflatmasına yol açan reflü hastalığı
Çürük Diş Belirtileri Nelerdir?
Çürük diş belirtileri; çürüğün dişte bulunduğu yere, boyuta ve derinliğe göre değişebilir. Çürümeler ve boşluklar yeni yeni ortaya çıkmaya başlıyorsa herhangi bir belirti görülmeyebilir.
Çürümenin büyümesiyle birlikte şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Belirgin bir neden olmaksızın ortaya çıkan diş ağrısı,
- Dişlerin normalden daha hassas olması,
- Tatlı, sıcak, soğuk içecekler içerken veya yiyecekler yerken dişlerde hafif ya da keskin bir ağrı,
- Dişlerde gözle görünür delikler veya çürükler,
- Dişin herhangi bir yüzeyinde ortaya çıkmış kahverengi, siyah veya beyaz boyalanmalar,
- Herhangi bir yiyecek ısırıldığında ortaya çıkan ağrı.
Bu belirtilerin yanında çürüklerin ilerlemesi ağız kokularına da yol açmaya başlar. Diş çürüklerinin zamanında tedavisinin yapılmaması halinde dişin bütün yüzeyine ve köküne ulaşması mümkündür. Böyle durumlarda tedavi için geç kalınmış demektir.
Çürük Diş Nasıl Teşhis Edilir?
Diş çürüğünün tespiti için bir diş hekimine muayene olmak gerekir. Diş hekimleri öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü dinler. Ağrılarının ve hassasiyetlerinin ne kadar süredir devam ettiği, ne sıklıkla ve ne şiddetle seyrettiği sorularının cevabı, çürükler hakkında bilgi verir. Bunun ardından özel ekipmanlar ile dişlerin fiziki olarak görüntülenmesi yapılır. Ağız ve dişler özel tıbbi araçlar ile incelenir. Dişlerde oluşan hassasiyetler, delikler, boşluklar ve çürükler fiziki muayene ile tespit edilebilir. Ancak diş köklerinde meydana gelen çürüklerin tespit edilmesi fiziki muayene ile mümkün değildir. Dişlerin köklerini ve sinirleri görüntülemek için diş röntgenlerine ihtiyaç duyulur. Röntgenlerin amacı sinirlerin ve diş köklerinin görüntülenmesi, köklerde veya sinirlerde çürük oluşumunun incelenmesidir. Tüm bu yöntemler kullanılarak boşlukların, deliklerin veya çürüklerin seviyesi tespit edilir. Tespit edilen durumlara uygun tedavi diş hekimi tarafından belirlenir. Teşhis ve tedavinin gecikmesi halinde diş kayıpları yaşanılır.
Diş Çürüğünün Aşamaları Nelerdir?
- İlk olarak dişin üzerinde değişik renklerde bir nokta gözlenir. Florür içeren bir diş macunu ile dişleri düzenli fırçalamak ve diş ipi ile temizliği desteklemek, bu noktanın çürüğe dönmesini engelleyebilir.
- Bu aşamada, çürük oyuk haline gelir. Gözlemlenen delik yeterli bakım yapılması, dişin sert yüzey tabakasını aşan çürüğe dönüşür.
- Çürük ilerler ve dişin daha yumuşak tabakasına ulaşır, bundan sonra çürük tabakanın büyümesi hızlanır. Diş çürüğü bu aşamaya geldiyse, hekim dolguyu yapmadan önce diş sinirini alması gerekir ve bu yüzden kök kanalını dezenfekte ederek dişi uyuşturur.
- Oluşmuş olan çürüğe mutlaka dolgu yapılması gerekir. Yapılmaması durumunda, bu diş çürüğü, dişin derinlerine ineceğinden daha büyük sorunlar oluşturacaktır. Bu durumda diş hekimi dişi çekmek ve yerine protez yerleştirmek zorunda kalabilir.
Diş Çürüğü Türleri Nelerdir?
Her gün diş fırçalama ve diş ipi kullanımından oluşan düzenli bir ağız bakımı rutiniyle plak temizlenmediğinde dişlerinizde çürük oluşma olasılığı artar.
Çürükler veya diş eti hastalığı belirtileri dâhil olmak üzere dişlerinizde herhangi bir sorun olup olmadığını kontrol etmesi için düzenli olarak bir diş hekimini ziyaret edin.
Her çürük aynı değildir. Ve diş hekiminiz diş aletleriyle dişlerinizi muayene ettikten sonra ne tür bir çürüğünüz olduğunu söyleyebilir. Ayrıca çürüyen bölgeleri teyit etmek için röntgen de kullanabilir.
Üç çürük türü şunlardır:
-
Kök Çürüğü:
Bu çürük türü, diş etlerinin çekilme olasılığı daha yüksek olan yaşlı yetişkinler arasında en yaygın türdür. Diş köklerinin yüzeyinde oluşur.
-
Pit ve Fissür Çürüğü:
Bu çürük türü, arka dişlerin çiğneme yüzeylerinde meydana gelir. Dişlerin düzgün fırçalanmasıyla önlenebilir, ancak ağız hijyeniniz konusunda tutarlı davranmazsanız bu çürük türü hızla şiddetlenebilir.
-
Pürüzsüz Yüzey Çürüğü:
Bu çürük türü, bakteriler temizlenmediğinde ve plak biriktiğinde dişlerin dışarıdaki düz yüzeyinde oluşur. En hafif türdür ve florürle tedavi edilebilir. Ayrıca düzenli ve doğru diş ipi kullanımının, bu çürük türünü olumlu etkileyebileceğini bilmenizde fayda vardır.
Arka dişlerin çiğneme yüzeylerindeki fissürlerde meydana gelme eğilimi gösteren çürüklere okluzal çürükler adı verilir. Bu çürükler arka dişlerin fırçalarken ulaşmakta zorlandığınız bölgelerinde oluşur; sonuç olarak dişlerdeki oyuklar çürüğe neden olan bakterileri toplayabilir. Dişlerde kalan bu bakteriler diş yüzeyine hasar veren asitler salgılar ve bu süreç çürüklere neden olur.
Çürük Dişlerin Tedavisi
Düzenli muayeneler, rahatsız edici semptomlara neden olmadan ve daha ciddi sorunlara yol açmadan önce çürükleri ve diğer diş hastalıklarını belirleyebilir. Ne kadar çabuk bakım ararsanız, diş çürümesinin ilk aşamalarını tersine çevirme ve ilerlemesini önleme şansınız o kadar artar. Bir boşluk ağrıya neden olmadan önce tedavi edilirse, muhtemelen kapsamlı tedaviye ihtiyacınız olmayacaktır.
Çürüklerin tedavisi, ne kadar şiddetli olduklarına ve sizin özel durumunuza bağlıdır.
Tedavi seçenekleri şunları içerir:
-
Florür Tedavileri:
Çürüğünüz yeni başladıysa, bir florür tedavisi dişinizin minesini onarmaya yardımcı olabilir. Ve bazen çok erken aşamalarda bir boşluğu tersine çevirebilir. Profesyonel florür tedavileri, musluk suyu, diş macunu ve ağız gargaralarında bulunan miktardan daha fazla florür içerir. Florür tedavileri, dişlerinize sürülen veya dişlerinizin üzerine sığan küçük bir tepsiye yerleştirilen sıvı, jel, köpük veya vernik olabilir.
-
Diş Dolgusu:
Restorasyon olarak da adlandırılan dolgular, çürüme en erken aşamadan sonra ilerlediğinde ana tedavi seçeneğidir.
Dolgular, diş renginde kompozit reçineler, porselen veya çeşitli malzemelerin bir kombinasyonu olan diş amalgamı gibi çeşitli malzemelerden yapılır.
-
Kronlar:
Kapsamlı çürükler veya zayıflamış dişler için, dişinizin tüm doğal kaplamasının yerine özel olarak takılmış bir kaplama olan bir kurona ihtiyacınız olabilir. Diş hekiminiz, iyi bir uyum sağlamak için tüm çürük bölgeleri ve dişinizin kalan kısmını yeterince delip çıkarır. Kronlar altın, yüksek mukavemetli porselen, reçine, metal veya diğer malzemelerle kaynaşmış porselenden yapılabilir.
-
Kanal Tedavisi:
Çürük dişinizin iç malzemesine (pulpa) ulaştığında, bir kök kanalına ihtiyacınız olabilir. Bu, ağır hasar görmüş veya enfekte olmuş bir dişi çıkarmak yerine onarmak ve kurtarmak için yapılan bir tedavidir. Hastalıklı diş özü çıkarılır. Bazen enfeksiyonu temizlemek için kök kanalına ilaç konulur. Daha sonra bir dolgu ile değiştirilir.
-
Diş Çekimi:
Bazı dişler o kadar şiddetli çürür ki, onarılamazlar ve çıkarılmaları gerekir. Bir dişin çekilmesi, diğer dişlerinizin kaymasına izin veren bir boşluk bırakabilir. Mümkünse, eksik dişi değiştirmek için bir köprü veya diş implantı almayı düşünün.
Çocuklarda Diş Çürüğü
Çocuklarda diş çürüğü en az yetişkinlerde olduğu kadar yaygın ve sık görülen bir problemdir. Bu diş çürüğünün oluşmasının en temel sebepleri arasında elbette süt, asitli içecek, üzüm, şeker, meyve suyu ya da ekmek gibi gıdaların aşırı derecede tüketimi yer alır.
Şeker ve nişasta içerikli gıdaları tavsiye edilen miktarların üzerinde tüketen çocuklarda diş çürüğü meydana gelme olasılığı çok daha yüksektir. Bununla birlikte yetersiz ağız ve diş bakımı da dişlerde çürük oluşumunu hızlandıran etkenler arasında yer alır.
Çocuklarda diş çürüklerinin tedavisi, çocuğunuzun semptomlarına, yaşına ve genel olarak sağlık durumuna göre değişkenlik gösterebilir. Bununla birlikte çürük probleminin ne kadar komplike bir durumda olduğu da bu noktada önemlidir.
Bu tespitler yapıldıktan sonra çocuklarda diş çürüğü tedavisi uygulanırken yetişkinler için uygulanan yöntemlerden biri tercih edilerek ilerlenir. Dolgu yapımı, kanal tedavisi ya da florür medikasyonu gibi. Kuron kullanımı çocuklar için en son tercih edilen seçenektir. Ancak durumun ciddiyetini ilerletmesi durumunda bu tedavi yöntemine de başvurulabilmektedir.
Hamilelerde Diş Çürüğü
Hamile kadınların ağız ve diş sağlığına her zamankinden daha fazla dikkat etmeleri gerektiği bir gerçektir. Kötü ağız bakımı annenin gereksiz tedavi süreçlerinden geçmesine yol açarken diğer yandan bebeğe de zarar verme riski teşkil eder.
Bu yüzdendir ki hamilelikte diş çürüğü ile karşılaşmamak için elden gelen tüm önlemler alınmalıdır. Her şeye rağmen hamileliğin herhangi bir döneminde diş çürüğü ile karşılaşıldığında öncelikli olarak diş hekimini ziyaret etmek gerekir. Hekim, çürüğün ne seviyede olduğunu tespit eder. Ve buna göre bir aksiyon planı çizer. Başlangıç seviyesinde bir çürük söz konusu ise ve annenin hamileliğinin bitmesi yakınsa, bu gibi durumlarda çürük tedavisinin ertelenmesi kararı alınabilir. Öte yandan müdahale edilmediği sürece daha da kötüleşecek bir çürük söz konusu olduğunda hamileliğe özel bir diş çürüğü tedavisi uygulanması tercih edilebilir.
Diş Çürüğünü Engelleme Yöntemleri Nelerdir?
Diş çürüğünün en iyi tedavisi daha oluşmadan önlemektir. İyi ağız ve diş hijyeni, boşlukların ve diş çürümelerinin oluşmasının önüne geçer. Çürük diş ortaya çıkmadan gerekli hijyenik önlemlerin alınması en etkili yöntemdir. Gece yatmadan ve sabah kahvaltıdan sonra dişleri fırçalamak önemlidir. Ayrıca şekerli ve nişastalı gıdalar tüketildikten sonra da dişlerin fırçalanması gerekir.
Bunun yanında florür içerikli gargaralar ile ağzın çalkalanması da faydalı bir yöntemdir. Eğer diş fırçalamak o an için mümkün değilse gargara yapmak etkili bir yöntemdir. Şekerli ve nişastalı gıdalardan kaçınmak, dişlerin yapısının korunmasına yardımcı olur. Asit içerikli meyve suları gibi sıvılar diş minelerine zarar verebilir.
Bu nedenle bu gıdaların tüketiminden sonra da diş temizliği özenle yapılmalıdır. Düzenli aralıklarla mutlaka diş hekimine kontrole gidilmelidir. Diş hekimi oluşmuş veya oluşabilecek olan çürüklerin tedavisinin hızlı bir şekilde yapılmasını sağlayacaktır. Eğer sizin de diş hassasiyetiniz ve ağrılarınız varsa bir an önce diş hekiminden randevu alarak muayene olmalısınız. Böylece gerekli tedavilerinizi erken dönemde yaptırarak daha sağlıklı ve bakımlı dişlere sahip olabilir, diş kaybını önleyebilirsiniz.
