Barotravma Nedir?
Barotravma, basıncın düşmesiyle birlikte vücutta oluşturduğu doku hasarına verilen hasardır. Vücudun birçok bölümünü etkileyen basınç farklılığına bağlı olarak farklılıklar meydana gelebilir. Ani değişen basınçla birlikte doku hasarı meydana gelerek kalıcı fonksiyon bozuklukları meydana gelebilir.
Barotravma Türleri Nelerdir?
Vücut yapılarında meydana gelen değişiklikler farklı noktalarda nüks edebilir. Gazın sıkışmasıyla birlikte meydana gelen basınç aşağıdaki organlarda kalıcı doku hasarları bırakabilir.
-
Akciğer Barotravması (Pulmoner Barotravma):
Akciğerlerde meydana gelen hasar, genellikle tüplü dalışların sonucunda oluşmaktadır. Dalgıç yüzeye yaklaştıkça akciğerlerde tutulan hava basıncı düşer ve genişlemeye başlar. Genişleyen hava akciğerlerde yırtılmalar meydana getirerek, Pnömotoraks oluşumuna neden olabilmektedir. Akciğerlerde yırtılma veya delinme sonucu nefes darlığı, nefes almada güçlük ve ciddi ağrı oluşumuyla karşılaşılabilir.
-
Maske Barotravması:
Dalgıçlarda görülen bir diğer sorun maske barotravmasıdır. Suya dalarken, maskenin içindeki basınç doğru eşitlenmediği takdirde yüze ve gözlere fazladan basınç uygulanmasına neden olur. Yüzdeki kan damarlarında morarma, kanamalar ve varis benzeri görünüme neden olan bu durum gözleri de etkilemektedir. Basınç farkı, gözlerde kanama ve kızarmaya neden olmaktadır.
-
Kulak Barotravması:
Suya giriş esnasında, orta kulaklardaki basınç ve su basıncı arasında farklılık oluşmasıyla meydana gelmektedir. Kulak zarında şişme ve ağrıya neden olarak ilerlemesi durumunda kulakta kalıcı hasara yol açabilmektedir. Basıncın artması durumunda kulak zarı yırtılır ve işitmeyi engelleyen durumlar ortaya çıkabilir.
-
Sinüs Barotravması:
Basın farklı sinüsleri etkileyerek, yüzeye çıkışta burun ve yüzde ağrıya neden olabilir. Basıncın fazla olması durumunda burun kanamalarına sebep olabilir.
-
Diş Barotravması:
Dalış esnasında diş köklerinde veya dolgularda meydana gelen ağrılardır. Dişlere ve diş minesine zarar verebilir.
Kulak Barotravma Nedenleri
Östaki borusu tıkanması kulak barotravma nedenlerinden biridir. Östaki borusu, basınçtaki değişimler sırasında dengeyi korumaya yardımcı olur. Örneğin, esneme normalde östaki borusunu açar. Tüp tıkandığında kulaktaki basınç kulak zarı dışındaki basınçtan farklı olduğu için semptomlar gelişir.
İrtifa değişiklikleri bu durumun en yaygın sebebidir. Birçok kişinin kulak barotravması yaşadığı yerlerden biri, bir uçağın yükseliş veya iniş sırasındadır. Bu duruma bazen uçak kulağı denir.
Kulak barotravmasına neden olabilecek diğer durumlar şunlardır:
- tüplü dalış
- yürüyüş
- dağlara sürüş
Barotravma Belirtileri Nelerdir?
- Kulak Ağrısı,
- Çınlama,
- İşitme Kaybı,
- Baş Dönmesi
- Kulakta Dolgunluk hissi bu rahatsızlığın belirtileri arasındadır.
Teşhisi
Kulak barotravması kendi kendine kaybolabilse de, semptomlarınız kulakta ciddi ağrı veya kanama varsa doktora başvurmalısınız. Kulak enfeksiyonunu ekarte etmek için tıbbi bir muayene gerekebilir.
Çoğu zaman kulak barotravması fizik muayene ile tespit edilebilir. Bir otoskopla kulağın içine yakından bakmak sıklıkla kulak zarındaki değişiklikleri ortaya çıkarabilir. Basınç değişmesinden dolayı, kulak zarı hafifçe dışa veya normalde oturması gereken yerden içe doğru itilebilir.
Doktorunuz ayrıca, kulak zarı arkasında sıvı veya kan birikmesi olup olmadığını görmek için kulağa hava sıkıştırabilir. Fizik muayenede önemli bir bulgu yoksa, genellikle belirtilerinizi çevrelediğini bildirdiğiniz durumlar doğru tanıya dair ipuçları verecektir.
Barotravma Tedavi Yöntemleri
Barotravma tedavisi, vücudun etkilendiği bölüme göre değişiklik gösterecektir.
Akciğer Barotravması Tedavisi:
Basıncın oluşturduğu zararın tedavisi için, göğüs boşluğuna tüp yerleştirmek veya oksijen tedavisi uygulamak gibi yöntemler tercih edilebilir. Akciğerlerin yeniden genişlemesi sağlanarak sönük akciğer problemi ortadan kaldırılmaya çalışılır.
Sinüs ve Kulak Barotravmaları:
Sinüs ve kulaklarda meydana gelen sorunlar reçeteli ilaçlarla tedavi edilmeye çalışabilir. İyileşme yavaş olabilir ancak tedavi süreci ve ilaç kullanımı doğru olduğunda tam tedavi sağlanacaktır. Kulak zarında meydana gelen yırtılmalar kendiliğinden düzelme gösterir ancak göstermediği durumlarda ameliyatla tedaviye başvurulabilir.
Bebeklerde Kulak Barotravması
Bebekler ve küçük çocuklar kulak barotravmasına özellikle duyarlıdır. Bunun nedeni, östaki tüplerinin daha küçük ve daha düz olmaları ve bu nedenle eşitleme ile daha fazla mücadele etmeleridir.
Çocuğunuz irtifa değişikliği yaşarken rahatsızlık, sıkıntı, ajitasyon veya ağrı belirtileri gösteriyorsa, muhtemelen kulak barotravması yaşarlar.
Bebeklerde kulak barotravmasının önlenmesine yardımcı olmak için, onları besleyebilir veya rakım değişiklikleri sırasında içmelerini sağlayabilirsiniz. Kulak rahatsızlığı olan çocuklar için, doktorunuz ağrıyı hafifletmek için kulak damlaları yazabilir.
Barotravma Nasıl Önlenir?
Barotravmalar, basınç farklılıkları nedeniyle meydana gelmektedir. Dalışlarda veya yüksek irtifa uçuşlarında iç ve dış hava basınçları eşitlendiği durumlarda barotravma meydana gelmesi beklenmez.
Örneğin, yüz maskesinde oluşan farklılık yüze hava üflenerek eşitleyebilirken, kulaklarda meydana gelen basınç yutkunarak veya esneyerek sağlanabilir.
Tüm bu detaylar, dalış öncesi eğitimlerde kişilere aktarılmaktadır. Eğitimsiz ve bilinçsiz yapılan dalışlarda karşılaşılabilecek oldukça ciddi sorunlar olabilir. Basınç sorunları dalgıçlarda görüldüğü gibi pilot ve hosteslerde de sıklıkla görülmektedir.
Uçak içerisindeki basıncın ani düşmesi veya yüksek irtifalarda yaşanan yüksek basınç, sorunların kaynağı olmaktadır. Özellikle kulaklarda meydana gelen basınç farklılıkları kulak zarı yırtılmasına ve işitme kaybına kadar ilerleyebiliyor.
Bu nedenle gerekli eğitimleri almadan ve sağlık durumunuz el vermediği sürece barotravmaya neden olabilecek aktivitelerden uzak durmanız önemlidir.
