B12 Vitamini
B12 diğer adıyla kobalamin olarak bilinen vitamindir. Vücudun kırmızı kan hücrelerinin (alyuvar) üretilmesinde büyük önem taşıyan bir vitamindir. Vücudun bütün olarak sağlığının korunmasında oldukça önemlidir. Ancak B12 vitamini yalnızca dışarıdan besinler yoluyla alınabilmektedir. Vücudun kendisinin üretebildiği bir vitamin değildir. Bu yüzden bireylerin beslenmelerine çok dikkat etmeleri, sağlıklı dengeli ve düzenli beslenmeye özen göstermeleri gerekmektedir. Yeteri kadar alınamadığında B12 eksikliği belirtileri gözlemlenir.
B12 Vitamininin Yararları
B12 vitamini sinir hücrelerini korur ve ileri yaşlarda depresyon ve Alzheimer riskini düşürür. Folik asitle beraber alındığında hamilelikteki riskli durumları önler. B6 ve folik asitle birlikte alındığında ise damar tıkanıklığı ve kalp hastalıklarını önleyici etkisi vardır.
B12 vitamini bunun yanı sıra doğurganlığı artırabilir, hücre oluşumuna katkı sağlar, sinir uçlarının gelişimini kolaylaştırır, hafızanın güçlenmesine ve öğrenmeye yardımcı olur.
B12 Eksikliği Belirtileri
B12 vitamini sadece hayvansal gıdalardan alınabilir. Et, süt, peynir, yumurta ve balık B12 vitamini içeren besinlerdir. Bu besinlerin az tüketilmesi B12 eksikliğinin en önemli nedenleri arasında yer alır. B12 vitamin eksikliği şöyle sinyal verebilir:
- Kansızlık(anemi),
- Halsizlik ve yorgunluk,
- El ve ayaklarda güç kaybı ve uyuşmalar,
- Dengesizlik,
- İdrar tutamama,
- İştahsızlık,
- Duygu-durum bozuklukları,
- Dilde yanma ve tat kaybı,
- Kasılmalar,
- Eksikliğin uzun sürmesine bağlı kalp damar hastalıkları.
Kansızlığın en önemli nedenlerinden biri olan B12 eksikliği tedavi edilmelidir. B12 vitamin tedavisi belirli durumlarda ömür boyu devam eder. Tedavi kesilirse rahatsızlık tekrarlar. Vücutta yetersiz emilimin olması da B12 eksikliğine zemin hazırlar. Vejetaryenler, hamileler ve mide –bağırsak sisteminde emilim sorunu olan kişilerde bu soruna sıklıkla rastlanabilir.
B12 Vitamininin Önemi
DNA sentezi yaparak enerji üretmini arttırması, kandaki oksjenin taşınmasına yardımcı olması gelir. Diğer adıyla Kobalamin olan B12 vitamini, sinir sisteminin düzenli çalışmasını sağlarken, sigara tüketminden kaynaklanan olumsuz durumlarla savaşır. Proteinler vücut için gerekli yapılardır. Bir protein olan B12 vitamini, vücut enerji üretimini arttırır, kandaki oksijen seviyesini iyileştirir, doğurganlığı arttırır, hücre oluşumunu hızlandırır, sinir uçlarının gelişimini destekler. Hayvansal gıdalarda bulunan bu proten, yumurta, süt, balık, koyun ve hindi eti ile tavşan etinde yüksek seviyede bulunmaktadır. Bitklerde az bulunur, bu nedenle vejetaryen beslenme modelleri sağlıksızdır.
B12 Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
- Vegan veya vejeteryan diyet uygulanması
- B12 vitamini yönünden zengin besinlerin tüketilmemesi
- Yeme bozuklukları (anoreksiya nevroza, blumia nevroza)
- Yanlış diyetlerin sürekli uygulanması
- Kullanılan bazı ilaçlar
- İlerleyen yaş
- Mide küçültme ameliyatları
- Besin alerjilerinden dolayı B12 açısından zengin besinlerin tüketilememesi
- Mide ve bağırsak problemleri, hastalıkları
- Hamilelik
B12 Vitamin Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
- Bağırsakların çalışması için etkin olan B12 vitamini eksilince bu çalışma ya yavaşlar ya da hızlı çalışır. Bu yüzden bağırsak besinleri çözümlemekte ya zorlanır ya da hızlı çözer. Kabızlık ve sürekli ishal gibi iki farklı sindirim sorununa neden olur.
- Sinir uçlarının daha sağlıklı çalışması ve vücut içerisindeki alışverişi sağlamak için B12 vitamini gereklidir. Ancak B12 vitamini eksilince sinir hücreleri yeteri kadar beyne uyarıcı veremez bu da beyin yorgunluğunu artırır. Buna bağlı stres ve gerginlik gibi ruhsal rahatsızlıklar artar.
- Vücudun hastalıklara karşı direncinin azalmasının nedenleri arasında B12 vitamin eksikliği vardır. Özellikle sürekli grip ve yorgunluk halleri bu yüzden yaşanır.
- B12 vitamin eksikliğinin en belirgin belirtileri ise tırnak kırılması ve saç dökülmesidir. Zayıflayan sinir hücreleri gerekli vitamin ve mineralleri vücutta ölü hücrelere yetiştiremediklerinde buralara yenilenen kök hücreler zayıflar. Bu da kırılmaya ya da dökülmeye neden olur.
- Kas ve kemiklerin zayıflaması ayrıca gün içerisinde kişinin vücut enerjisinin çabuk tükenmesi de B12
- Nadirende olsa vücudun ısı oranı artar. Ter bezleri hızlı çalıştığından ateş basması ve terleme olayları sıklıkla yaşanır. Bu havalar bağlı ortaya çıkmaz.
- Ellerde ve ayaklarda sürekli karıncalanma ve yanma hissinin artmasının yanı sıra konuşmada zorluk çekme ve hafıza geriliği en ciddi belirtileri arasındadır.
Günlük B12 Vitamini İhtiyacı Nedir?
B12 vitamini ihtiyacı hayvan dokularından sağlanabilir. B12 vitamini kaybı, bitkisel kaynaklı besin tüketen kişilerde daha çok görülür. Besinlerin yanlış saklanması ve pişirilmesi durumlarında da B12 eksikliği görülebilir. Günlük B12 vitamini ihtiyacı 2 mcg’dır. Gebelik ve emzirme döneminde ise B12 ihtiyacı 2,6 mcg’a çıkar.
B12 Vitamini İçeren Besinler Nelerdir?
Normal sağlıklı bir insanda kandaki B12 miktarı 150 pg/ml civarındadır. Bu miktar 80 pg/ml altına düştüğünde B12 yetersizliğinden söz edilebilir. Besinlerle günlük olarak 2.4mcg miktarında B12 vitamini alınması önerilir. B12 eksikliği genel olarak emilim bozuklukları, yetersiz ve dengesiz beslenme, omeprazol, glifor, metmorfin gibi ilaçların kullanımı ve mide ameliyatları sonrasında görülür. Yetersizlik durumunda B12 açısından zengin gıdaların tüketilmesi önerilir. B12 vitamini sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur.
- Karaciğer, dalak gibi sakatatlar
- Midye, istiridye, karides gibi kabuklu deniz ürünleri
- Alabalık, ringa, uskumru ve ton balığı
- Süt, yoğurt, peynir
- Yumurta B12 vitaminin en zengin kaynakları arasında yer alır.
B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi
B12 yetersizliği tedavisinde yetersizliğin nedeni tespit edilmelidir. Yetersizliğin nedeni eğer diyet ile alınan B12 eksikliği ise örneğin vegan beslenenlerde bu durum çok yaygındır. B12 vitamin hapı ya da dil altı tabletleri önerilir. Ancak hastada B12 vitaminin emilimine bağlı olarak gelişen yetersizlik söz konusu ise tablet ya da hap kullanmanın tedaviye herhangi bir katkısı yoktur. Emilim problemlerine bağlı olarak gelişen yetersizlik durumunda iğne ile vitamin B12 takviyesi yapılmalıdır. 1000 mcg ya da 500 mcg tabletler şeklinde üretilen B12 hapları günlük B12 gereksinimini fazlasıyla karşılar. Haftada 2 kez 1000 mcg tablet kullanılması eksikliğin önlenmesi için yeterlidir.