Ayak Bileği Bağ Yaralanması
Ayak bileği, bölgedeki kemikleri birbirine bağlayan pek çok bağ dokusundan oluşur. Bu bağ dokuları esnek olmasına rağmen travmalar sonucu hasar görebilir. En sık görülen ayak bileği bağ yaralanması ise ayak bileği burkulmasıdır. Özellikle sporcularda sıklıkla görülen bu hasar, genellikle kendiliğinden geçer ve cerrahi tedavi gerekmez. Ancak hastanın bu süreçte bilinçli olması ve doğru adımları uygulaması da oldukça önemlidir.
Ayak Bileği Burkulması Nedir?
Ayak bileği burkulması, en sık görülen bağ yaralanmalarından biridir. Genellikle dış yan bağların ön kısmının hasar görmesi sonucu oluşur. Ayak bileği eklemi; kaval, kamış ve talus adı verilen üç kemikten oluşur. Bağ dokuları, bu kemikleri birleştirir ve eklemin sağlıklı bir şekilde hareket etmesini sağlar.
Bu bağ dokuları oldukça esnek olmasına rağmen aşırı zorlanma anında hasar görebilirler. Ayak bileğinin yanlış hareketi sonucunda bağların yırtılması ise “bilek burkulması” olarak bilinen rahatsızlığa yol açar.
Neden Olur?
Ayak bileği burkulması, özellikle sporcularda sık görülür. Zemin ile uygun ayakkabı giyilmemesi, ıslak zeminde spor yapılması ya da egzersiz öncesinde yeterince ısınmamak burkulmaya neden olabilir.
Ayak bileği burkulmaları, ayağın içe ya da dışa dönmesi sonucunda olur. Bu nedenle spor dışında, düzgün olmayan bir zeminde yürürken bile gerçekleşebilir. Burkulma da ilk müdahale genellikle kişinin kendisi tarafından yapılır.
Belirtiler Nelerdir?
Ayak bileği yaralanmalarında belirtiler yaralanmanın şekline ve şiddetine göre değişebilmektedir.
Ayak Bileği Yaralanmalarında Belirtiler Şu Şekilde Sıralanabilir;
- Şişme: Ayak bileği yaralanmalarının hemen hepsinde yaralanmadan kısa süre sonra şişme oluşmaktadır.
- Ağrı: Ayak bileğinde şişme ile birlikte en çok karşılaşılan belirtilerin başında ağrı gelmektedir. Ağrı yaralanmanın tipine göre farklılık gösterebilir. Basit burkulmalar ve yaralanmalarda ağrı şiddeti daha azken bağ kopması veya kırık gibi yaralanmalarda hasta ayağının üzerine basamayacak kadar ağrı hissedebilir.
- Ayakta kopma benzeri ses duyulması: Genellikle aktivite sırasında tendon kopmasına veya kas yırtığına bağlı olarak ayak bileğinden şiddetli bir ses duyulabilir.
- Morluklar: Yaralanmadan sonraki 24- 48 içinde kanamaya bağlı olan morluklar oluşabilir. Morluklar yer çekimi etkisiyle ayak bileğinden topuğa ve ayak parmaklarına doğru yayılabilir.
Ayak bileği yaralanmalarında belirtiler birbirine benzer şekilde yaşanabilir. Özellikle burkulma ve kırık belirtileri birbirine çok benzemektedir. Yaşanan sorunun tam olarak belirlenebilmesi için zaman kaybetmeden ortopedi ve travmatoloji doktoruna başvurulmalıdır.
Ayak Bileği Burkulması Nasıl Anlaşılır?
Ayak bileği burkulmasından sonra ilk bulgu şişliktir. Ve Ayak bileği çevresinde ödem oluştuğu için eklemin hareketleri ağrılıdır. Kişi ayağının üzerine basabilir ancak yürürken zorlanabilir. Burkulma anından birkaç gün sonra bölgede morluk da oluşabilir.
Ayak Bileği Burkulması Ne Zaman Geçer?
Ayak bileği bağ yaralanmalarında yaklaşık 2 hafta içerisinde şikâyetler geriler. Kişi bileğini rahatça oynatabilir ve günlük yaşamına dönebilir. Ancak ağrı ve ödemin devam etmesi, ayak üzerine basılamaması durumunda mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurmak gerekir.
Ayak Bileği Yaralanmalarında Tedavi Nasıldır?
Ayak bileği yaralanmalarında tedavi yaralanmanın derecesine ve şekline göre değişmektedir. Yaralanmalarda ki ilk amaç hastanın bir an önce eski günlük alışık olduğu aktivitesine döndürmektir.
Yaralanmalarda İlk Etapta Yapılacak Tedaviler Şu Şekildedir:
- Buz Uygulaması: Yaralanmanın olduğu bölgeye buz uygulamak, oluşan şişliği azaltmaya yardımcı olurken ağrıyı da hafifletebilir. Buzun cilde direk temas etmemesi için araya ince bir havlu ya da tülbent koyulması ciltte oluşabilecek sorunları önleyecektir. Buz uygulaması 15 – 20 dakika yapılabilir. Günde 3 – 4 kez tekrarlanabilir.
- Elevasyon: Ayağın altına yastık veya benzeri bir şey konuların yüksekte tutulması ağrıyı ve şişliği azaltabilir.
- İstirahat: Ayak bileğinde oluşan yaralanmaya göre ayağa bir süre yük vermemek iyileşme sürecini hızlandırmaktadır. İstirahat yaralanma tipine göre değişebilmektedir.
- Bandaj: Yaralı ayak bileğini elastik bir bandaj veya elastik ayak bilekliği ile sarılarak tespit edilebilir. Bandaj uygulaması yapılırken ayak bileğinin çık sıkı sarılmaması ve kan akımının devam ettiğinden emin olunması önemlidir.
Bu tedaviler ayak bileği yaralanmalarında standart yapılması gereken ilk uygulamalardır. Ayak bileği burkulan veya travma sonucu yaralanan hasta ayağının üstüne basabildiği durumlarda evde bu tedavileri uygulayabilir.
Halk arasında ayak bileği yaralanmalarında uygulanan sıcak su uygulaması sakıncalı sonuçlar doğurabilmektedir. Ayak bileği burkulması ya da akut bir travmalarda sıcak uygulamadan uzak durulmalıdır. Her zaman soğuk uygulama faydalıdır. Sıcak uygulaması baştan bir rahatla hissi yaratabilir ancak sıcak damarlardaki genişlemeye neden olarak kanamaya bağlı şişliği artırabilir.
Burkulan bölgeye, zeytinyağı, kantaron yağı veya ağrı kesici kremlerin sürülmesinde bir zarar yoktur.
Ancak şikayetlerin geçmediği durumlarda ayak bileği yaralanmasının derecesi ileri seviye olabilir. Özellikle 3. Derece yaralanmalarda uygun tedaviler uygulanmazsa ileride ayak bileğindeki bağların fonksiyon bozukluğuna bağlı sorunlar yaşanabilmektedir.
Yaralanmanın Derecesine Göre;
- Ayak bileğinin alçı ya da atellerle sabitlenmesi
- Özel yürüme botlarının kullanılması
- Cerrahi yöntemler gibi tedavi seçenekler uygulanabilmektedir.
İleri seviye ayak bileği yaralanmalarında yaralanmanın çeşidi ve şiddetine göre fizik tedavi uygulamaları tercih edilebilmektedir.