Anjiyo
Kalp damar hastalıklarının teşhisinde kullanılan anjiyo, ani kalp krizlerinde hayat kurtaran bir tetkik yöntemidir. Kalbe giden damarlardaki problemi gösteren anjiyo işleminin sonucuna göre tedavi planlaması yapılmaktadır.
Anjiyo Nedir?
Koroner anjiyografi, koroner damarların (kalbi kanlandıran ve besleyen damarların) boyalı bir sıvı verilerek görünür hale getirilmesidir. Basit tanımıyla anjiyo yani anjiyografi, koroner damarların filminin çekilmesi anlamına gelmektedir. Halk arasında “Anjiyo olmak” anjiyo işleminin kişiye uygulanmış olması demektir. Eski dönemlerde çok daha zahmetliydi. Atardamarların kesilmesi gerekmekteydi. Günümüzde sadece iğne kullanılmaktadır.
Koroner anjiyografi minimal invaziv denilebilecek, hastanın durumunu çok daha az bozan, ameliyat denilemeyecek bir prosedürdür. Gerektiğinde hayat kurtarıcı bir işlemdir. Kalp krizi, spazmı, kolesterol gibi konular söz konusuysa koroner anjiyografi hayat kurtarıcı olabilmektedir. Anjiyo faydaları çok olan bir işlemdir. Anjiyo sayesinde kalp damarlarında darlık ya da tam tıkanma olup olmadığı saptanır. Koroner anjiyografi, kateter laboratuvarında gerçekleştirilir. Bu bölümde gerek hastanın, gerek çalışanların zarar görmeyeceği şekilde önlemler alınmıştır.
Anjiyo Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Anjiyo bir tanı yöntemidir.
Hangi durumlarda anjiyo yapılacağı ise şöyle sıralanabilir:
- Hastada şiddetli göğüs ağrısı
- Hastada kalp krizi durumu varsa
- Koroner darlık belirtileri mevcutsa
- Efor testi sonucunun pozitif çıkması sonucunda
- Eko sırasında kalp kasılmalarında düzensizlik olmasıyla
- Farklı tetkiklerde koroner arter hastalığı şüphesi olmasıyla
- Bilgisayarlı anjiyoda şüpheli durumların olmasıyla
- Kalp kapak hastalığının olmasıyla
- Kalp ameliyatı dışında diyabet hastası olup önemli bir ameliyat geçirilmesi söz konusuysa
- Bypass olanları kontrol etmek amacıyla
- 40 yaş üzerinde önemli bir ameliyat geçirilecekse
- Stent takılan ya da balon tedavisi uygulananlarda kontrol etmek amacıyla
Anjiyo Nasıl Yapılır?
Genellikle hastanın sağ kasık bölgesinde bulunan atardamar vasıtasıyla gerçekleştirilir. Bu damarın kullanılmaması durumunda (örneğin bu damar tam tıkalı olabilir), sol kasık atardamarı, sağ-sol el bileği atardamarları, dirsek ya da koltuk altı atardamarları da kullanılabilir. Koroner anjiyografi’de, görüntülenmek istenen damarın özelliğine göre seçilen, uygun kullanıldığında damar zedelenmesine yol açmayan, pıhtı oluşturmayan özel maddelerden yapılmış ince borucuklar (kateter) kullanılır.
Koroner anjiyografi işlemi yaklaşık 10-20 dakika sürer, damarların farklı anatomik yapıları ya da çok kıvrımlı olmaları (özellikle karın ve kasık damarlarının) nedeniyle bu süre biraz daha uzayabilir.
By-pass’lı hastalarda da bu süre 20-30 dakikayı bulabilir. İşlem öncesi, girişim yapılacak bölge lokal anestezi ile uyuşturulur. Hastanın ağrı-sızı duymaması sağlanır.
Koroner anjiyografi çoğunlukla ağrısız ve sıkıntısız gerçekleştirilen bir işlemdir. İşlem bittikten sonra girişim yerine konmuş olan kanül çekilir, kanamanın durması için 15-20 dakika bası uygulanır. Kanama durduktan sonra sıkı bandaj ve ağırlık uygulanarak yaklaşık 4-6 saat yatırılarak hasta dinlendirilir. 6.saatin bitiminde hasta ayağa kaldırılır ve taburcu edilir. Ertesi gün banyo yapılabilir. Eğer girişim yerinde şişlik, rahatsız edici boyutlarda ağrı ya da geniş morluk yoksa normal hayata dönülebilir.
Anjiyoda Ölüm Riski Var Mıdır?
Çok nadir olarak koroner anjiyografi sırasında yol olarak kullanılan ana atar damarda (aort) ve koroner damara yerleşme yerinde yırtık (diseksiyon) oluşabilir. Aort damarındaki yırtılma genellikle masum seyrederken, koroner ağzındaki yırtılma kalp kriziyle ve ölümle sonuçlanabilir.
Bu risk özellikle ciddi koroner sorunu olan kişilerde ve özellikle ana damarda darlık olanlarda daha fazladır. Anjiyografi sırasında bu tarz ölümcül sorunların olasılığı kabaca 1000 hastada 1 olarak söylenebilir. Anjiyo riski çok düşük bir işlemdir.
Anjiyo Zararları Nelerdir?
Uzman bir kardiyoloji doktoru tarafından yapılacak anjiyo işleminin zararı bulunmamaktadır. Ülkemizde her hastanede anjiyo işlemi güvenle yapılabilmektedir.
Anjiyo Öncesi Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Bazı hastalar kalp krizi geçirerek hastaneye başvurduğunda anjiyo için bir hazırlık şansı olmayabiliyor. Ama planlı anjiyografi vakalarında birtakım ön hazırlıklar gerekir.
- Kan sayımı tetkikleri önemlidir. Hastanın kan pulcukları düşükse işlem esnasında çok fazla kanama meydana gelebilir.
- Kan pıhtılaşma parametreleri önceden mutlaka kontrol edilmelidir. Sonrasında anjiyo işlemine geçilmeli.
- Hastaların böbrek fonksiyonlarının düzgün çalışması gerekmektedir. Hastaya boyalı kontrast madde enjekte edildiğinden, bu maddenin böbrek yetmezliği olan kişilerin durumu kötüleşebilir.
- Hastanın anjio öncesinde 8-10 saat aç olması tercih ediliyor. Bazı şeker ilaçlarının- etken maddesi metformin olan- önceden kesilmesi gerekir. Aksi halde böbrek yetmezliği, asidoz tabloları ortaya çıkabilir.
- Bazı kan sulandırıcılara da ara vermek gerekebilir. Ancak bu işlemden önce toplumda çok sık olarak kullanılan asprine ara vermeye gerek yoktur.
Hangi Durumlarda Koldan Anjiyo Yapılır?
Kanama riskinin az olması, biraz gözlem sonrası hastanın evine gönderilmesi durumlarında yapılabilir. Ancak deneyimli uzmanlar tarafından yapılmıyorsa işlem süresi uzar ve işlem yetersiz kalabilir. Eğer kasıktan kalbe ulaşamama durumu varsa, kasığa giden aort ve dallarında darlık ya da tıkanıklık varsa, kasıkta kanama riski yüksek hastalar varsa koldan ya da bilekten anjiyo yapılır.
Anjiyo Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
- Bol su tüketmek,
- Sigara ya da alkol kullanmamak,
- Sıvı içecekler tüketmek,
- İlk 24 saat duş almamak