Akciğer Kanseri Nedir?
Akciğer kanseri, vücudun oksijen almasını ve yaşamsal faaliyetler sırasında oluşan karbondioksitin vücuttan atılmasını sağlayan akciğerlerdeki doku ve hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucunda ortaya çıkar. Bu kontrolsüz çoğalma sonucu oluşan kitleler, bulundukları bölgede büyür. Ve çevre dokulara zarar verebilir.
Akciğer kanseri, küçük hücreli (yulaf hücreli) akciğer kanseri ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri olmak üzere 2’ ye ayrılır.
Genellikle sigara içenlerde görülen küçük hücreli akciğer kanserleridir. Diğer akciğer kanseri türlerine göre vücuda yayılımı (metastaz) daha hızlıdır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin birçok türü bulunmaktadır:
Küçük Hücreli Olmayan Akciğer Kanseri:
Bu küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin birçok tipi bulunmaktadır. Her bir tipin kanser hücrelerinin türü farklıdır. Her kanser hücresi değişik şekilde büyür. Ve farklı yollardan yayılır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin tipleri mikroskopla incelendiğinde kanser dokusundaki hücrelerin türüne ve hücrelerin görüntüsüne göre belirlenir.
Küçük hücreli akciğer kanserleri, tüm akciğer kanserlerinin kabaca %15’ini içerir. Sigara içen hastalarda görülür. Diğer akciğer kanseri türlerine göre lenfatik sistem ve kan yoluyla vücuda yayılımı daha hızlıdır.
Skuamoz Hücreli Karnisom:
Balıksırtı gibi ince ve düzleşmiş görünen skuamoz hücrelerden kaynaklanır. Epidermoid karsinom da denir.
Adenokarsinom:
Bez (salgısal) özellik gösteren hücrelerden kaynaklanır.
Büyük Hücreli Karsinom:
Mikroskopta bakıldığında, büyük ve anormal hücrelerin görüldüğü kanserdir.
Adenoskuamoz Karsinom:
Mikroskopta düzleşmiş görünen hücrelerden başlar. Ve aynı zamanda bez özellikleri gösteren kanserdir.
Pleomorfik, Sarkomatoid, veya Sarkomatöz Karsinom:
Mikroskopta kanser hücrelerinin değişik tipleri ile giden bir grup kanserdir.
Karsinoid Tümör:
Yavaş büyüyen, nöroendokrin (sinirsel uyarı sonucu hormon salgılayan hücrelerden başlayan) kanserdir.
Akciğer Kanseri Nedenleri Nelerdir?
Genel olarak bilindiği üzere;
Akciğer kanserinin oluşmasına neden olan en önemli faktör sigaradır.
Ancak akciğer kanseri olan birçok kişiye, hiç sigara içmemiş olmalarına rağmen akciğer kanseri teşhisi konulmuştur.
Bu hastalığa yakalanan kişilerin yaklaşık %80’inin sigara veya benzeri tütün ürünleri kullandığı da göz ardı edilmemelidir. Günde 1 paket ve daha fazla sigara içen kişilerde akciğer kanserine yakalanma riski, hiç sigara içmemiş kişilere göre yaklaşık 20 kat daha fazladır.
Bazı kişiler sigara içmese de sürekli olarak sigara içilen ortamlarda bulunabilirler. Kişinin aynı evde birlikte yaşadığı anne-babası veya eşi sigara içiyorsa ya da kişi düzenli olarak sigara dumanı ile kapalı ortamlarda vakit geçiriyorsa bu durum pasif sigara içimine yol açmaktadır.
Aktif sigara içimi kadar zararlı olmasa da sigara içen ebeveynleri veya eşleriyle vakit geçiren kişilerde akciğer kanseri riskinin yaklaşık %20 ila 30 oranında arttığı bilinmektedir.
Akciğer Risk Faktörleri Nelerdir?
Akciğer kanseri risk faktörleri,
- Sigara içme,
- Pasif içicilik,
- Aile geçmişi,
- Maruz kalınan çevresel toksinler
- Hava kirliliği
- Genetik faktörleri içerebilir.
Sigara içmek:
Akciğer kanseri riskiniz, her gün içilen sigara sayısı ve kullanılan yıl sayısına göre artar.
Pasif Sigara Dumanına Maruz Kalma:
Sigara kullanmasanız bile sigara içilen ortamda bulunmak (pasif içicilik) akciğer kanseri riskinizi arttırır.
Mesleki Maruziyet ve Kirlilik:
Bazı mesleklerde ve endüstrilerde kullanılan belirli kimyasallara ve maddeleri solumak akciğer kanserine yakalanma riskini artırabilir.
Bu kimyasallar ve maddeler şunları içerir:
- Arsenik
- Kömür ve kok dumanları
- Kadmiyum
- Asbest
- Berilyum
- Silis
- Nikel
Önceki Radyasyon Tedavisi:
Tedavi görülen başka bir kanser türü için göğüs kısmına radyasyon tedavisinin uygulanması, akciğer kanserine yakalanma riskini arttırabilir.
Radon Gazına Maruz Kalma:
Radon, toprak, kaya ve sudaki doğal parçalanmasıyla çok küçük miktarlardaki uranyumdan elde edilen bu doğal radyoaktif gaz, solunduğunda akciğer kanseri riskini arttırabilir.
Ailede Akciğer Kanseri Öyküsü:
Birinci derece akrabalarda (Anne-baba, çocuk) veya kardeşinde akciğer kanseri görülen kişilerde hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
Önceki Akciğer Hastalıkları:
Akciğer kanseri riskini artıran bir diğer neden de daha önce geçirilmiş akciğer hastalıklarıdır. Bu risk sigara kullanımıyla artmaktadır.
Akciğer Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Giderek Artmaya Başlayan Öksürük:
Akciğer kanserinin ilk belirtisi giderek artmaya başlayan öksürüktür. Fakat genelde öksürüğün nedeni başka sebeplere bağlandığı için önemsenmemektedir. İki haftadan daha uzun olan, giderek artmaya başlayan ve sebebi bilinmeyen inatçı öksürük, bu kanserin en belirgin özelliğidir. Öksürük ile birlikte balgam ve kanlı balgam da en belirgin özelliğidir.
Kan Tükürme:
Öksürürken veya balgam çıkartırken kan görülmesi, ciddi bir belirti olabilir. Akciğer kanseri, solunum yollarında kanamaya neden olabilir. Kan tükürdüğünüzü fark ederseniz, derhal bir sağlık uzmanına başvurmalısınız.
Akciğer kanseri belirtileri, her bireyde farklı şekillerde görülebilir. Ve şiddeti değişebilir. Eğer bu belirtileri deneyimliyorsanız veya endişeleriniz varsa, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız gerekir.
Erken teşhis, tedaviye başlamanızı sağlayarak hastalıkla mücadele şansınızı artırabilir.
Göğüslerde Ağrı Yaşanması:
Göğüs ağrısının da birçok sebebi bulunmaktadır. Fakat akciğer kanserinin temel belirtileri arasında bulunmaktadır. Derin nefes alırken, gülerken ya da öksürürken ağrı artıyorsa bir uzmana görünmesi gerekmektedir.
Nefes Darlığı Yaşanması:
Akciğer kanserinin tüm evrelerinde nefes darlığı gibi problemler ortaya çıkmaktadır. Akciğer kanseri sinsi bir şekilde gelişmektedir. Ve yaşanılan nefes darlığı başka sebeplere bağlandığı için önemsenmemektedir. Ancak kanserde erken teşhis önemlidir.
Kilo Kaybı ve İştahsızlık:
Sürekli sigara içen bireyler iştahsızlık yaşadığı zamanlarda mutlaka uzmana görünmelidir. Nedensiz yaşanan kilo kaybı akciğer kanserinin belirtileri arasında yer alır.
Yutma Zorluğu ve Ses Kısıklığı:
Yutma zorluğu ve ses kısıklığı da akciğer kanserinin belirtileri arasında yer almaktadır. Ses kısıklığının nedeni soğuk algınlığı ya da başka bir şey değilse mutlaka doktora danışılmalıdır.
Halsizlik:
Akciğer kanseri hastalarında hemen yorulma, sürekli yorgunluk hissi sık rastlanan belirtiler arasındadır.
Parmaklarda Çomaklaşma:
Çomaklaşma:
El ve ayak parmaklarının uçlarında bulunan yumuşak dokunun şişip yuvarlaklaşmasıyla ortaya çıkan yavaş ve ağrısız gelişmesidir. Hızlı ve ağrılı gerçekleşmesi akciğer kanseri belirtileri arasında bulunmaktadır.
Vücut Ağrısı:
Sırtta ağrı, omuzda ağrı, kol ve bacaklarda ağrı, baş ağrısı akciğer kanseri belirtileri arasında bulunmaktadır.
Göz Kapağının Düşmesi:
Göz kapağının düşmesi ve göz bebeklerinde küçülme meydana gelmesi aciğer kanseri belirtileri arasında bulunmaktadır.
Sürekli Tekrarlayan Enfeksiyon:
Solununum yolları enfeksiyonların sürekli tekrarlaması ve iyileşme belirtisi göstermemesi kanserin belirtileri arasında bulunmaktadır.
Akciğer Kanseri Evreleri Nelerdir?
Küçük Hücreli Olmayan Akciğer Kanserinde Evreleme:
Akciğer kanserinin tedavi yönteminin belirlenmesi için kanserin evresinin tespit edilmesi gerekir. Tümöre ve yayılım durumuna göre evre belirlenir.
Evre 1:
Tümör akciğerin sadece küçük bir bölümündedir ve herhangi bir lenf bezine yayılmamıştır.
Evre 2:
Hastalık en yakın lenf bezlerine yayılmıştır. Veya lenf bezlerine yayılmadan göğüs kafesi, diyafram, akciğer veya kalp etrafındaki zara atlamıştır.
Evre 3:
Tümör iki akciğer arasındaki mediasten denilen boşluğa veya buradaki lenf bezlerine yayılmıştır. Veya akciğer zarı, göğüs kafesi veya diyafram tutulumu ile birlikte lenf bezi yayılımı göstermiştir.
Evre 4:
Tümör uzak organlara veya diğer akciğere yayılmıştır. Veya akciğer zarları veya kalp zarları arasında sıvı toplanmasına neden olmuştur.
Küçük Hücreli Akciğer Kanserinde Evreleme:
Küçük hücreli akciğer kanserinde kesin tedavinin belirlenmesi için hastalığın evresi tespit edilir.
Bu evreleme;
Akciğere sınırlı ve akciğer dışına da taşmış yaygın hastalık olmak üzere iki başlık altında değerlendirilir. Sınırlı ve yaygın küçük hücreli akciğer kanserlerinin tedavi yöntemleri farklıdır.
Hastalığın evresi belli bazı testler sonucu belirlenerek tedavi yönteminde karar kılınır. Eğer kanser akciğerin tek yanında görülmüşse, sınırlı evredir.
Her iki akciğerde gözükmüşse veya diğer organlara yayılmış ise ileri (yaygın) evre tanısı konulur.
Hastalığın tekrarlaması mümkündür. Kemoterapi içeren tedavi de akciğerdeki tümörler veya vücudun diğer bölümlerindeki tümörler hedeflenerek uygulama yapılır.
Akciğer Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?
Akciğer kanseri teşhisi koymak için bir dizi adım ve test gereklidir.
Teşhis Sürecinin Aşamaları:
Öykü ve Risk Faktörleri Değerlendirmesi:
Öncelikle kişinin tıbbi geçmişi, sigara içme alışkanlığı (sigara, pipo, puro, vb.), çevresel veya mesleki maruziyet durumu ve aile geçmişi göz önünde bulundurulur. Bu bilgiler, hastanın risk faktörlerini değerlendirmek için önemlidir.
Fizik Muayene:
Hasta fiziksel olarak değerlendirilir ve belirtiler incelenir.
Akciğer Kanserinde Görüntüleme Yöntemleri Nelerdir?
Röntgen Görüntülemesi:
İlk aşamada iki yönlü akciğer röntgeni çekilir. Bu röntgen, akciğerlerde oluşan değişiklikleri belirlemeye yardımcı olur. Ancak akciğer grafisi her zaman kesin sonuç vermez. Bu nedenle daha detaylı bir inceleme gerekebilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT):
- BT taraması,
- Tümörün boyutunu,
- Şeklini ve konumunu gösterir.
Ayrıca yayılmış akciğer kanseri nedeniyle büyümüş lenf bezlerini tespit edebilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI):
MRI, akciğeri kesitlere ayırarak görüntülemeyi sağlar ve radyasyon içermez.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET):
PET taraması, kanserli dokularda biriken radyoaktif bir madde kullanılarak yapılır. Bu yöntem, kanserin yayılma durumunu belirlemek için kullanılır.
Kemik Sintigrafisi:
Radyoaktif madde kullanılarak kemiklerde metastaz (yayılma) varlığını kontrol etmek için uygulanır.
Akciğer Kanserinde Biyopsi Yöntemleri Nelerdir?
Akciğer kanseri bölgesel olarak akciğerlerde ilerleyebilir veya lenf bezleri, kemik ve beyin dahil vücudun başka diğer bölgelerine yayılma (metastaz) göstermiş olabilir. Bu sebeple, akciğer kanseri ve türünü belirlemek için akciğerden doku örneği alınır. Biyopsi ile alınan doku örneği mikroskop altında incelenir. Akciğerde görülen ve kanser olduğuna inanılan dokudan biyopsi almak tümörün yayılmasına ve hastalığın kötüleşmesine neden olmaz.
Bu doku parçasını almak için kullanılan yöntemler şunlardır:
Akciğer Kanserinde Bronkoskopi:
Bronşlara ve soluk borusuna ağızdan sokulan ince ışıklı bir tüp yoluyla hava yolları incelenir. Ve küçük doku örnekleri alınır.
Akciğer Kanserinde İğne Aspirasyonu Uygulaması:
Akciğerdeki kitleye yönelik göğüs duvarından iğne ile girilerek kanserli dokudan örnek alınır. Bu örnek mikroskop altında incelenir.
Akciğer Kanserinde Torasentez Uygulaması:
Kanser hücrelerini tespit etmek için akciğerleri çevreleyen sıvıdan iğneyle örnek alınır.
Akciğer Kanserinde Torakotomi Uygulaması:
Akciğer kanseri tanısı konması için kullanılan bu yöntem cerrahi bir müdahale ile göğüs kafesinin açılmasıdır. Diğer tüm yöntemler uygun değil ise veya tüm yöntemler ile başarı elde edilemez ise uygulanır.
Akciğer Kanserinde Balgam Sitolojisi Uygulaması:
Akciğerlerdeki mukozadan derin öksürükle çıkan materyalin mikroskopta incelenmesi yöntemidir.
Kanser hücrelerinin belirlenmesi için hastadan alınan balgam örneği mikroskop altında incelenir.
Yapılan tetkikler sonucu hastada akciğer kanseri teşhisi konulduğunda, kanserin evresini ve yayılma durumunu belirlemek ve en iyi tedavi yöntemini tespit edebilmek için hastadan alınan örnekler, bir dizi teste daha tabi tutulur. Kanserin evresine ve bu testlerin sonuçlarına göre akciğer kanserinin tedavi şekli kişiye özel hale getirilir.
Akciğer Kanserinin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Hastalığın tipine, evresine, hastanın genel durumuna göre değişmektedir.
Ameliyat:
Akciğer kanseri tipine göre ameliyat ile kanserli dokunun vücuttan tamamen temizlenmesidir. Akciğer kanseri tanısı koyulduğunda öncelikle hastanın ameliyata uygun olup olmadığı değerlendirilir. Bu akciğer kanserinde kanserin yayılım durumuna göre farklı ameliyatlar uygulanır.
Ameliyat sonrasında, bazı hastalara kalan kanser hücrelerini öldürmek için kemoterapi veya radyasyon tedavisi (radyoterapi) gerekli olabilir.
Radyasyon Tedavisi (Radyoterapi):
Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini önlemek için yüksek enerjili ışınları kullanan kanser tedavisidir. Radyoterapinin veriliş şekli tedavi edilen kanserin tipine ve evresine bağlıdır.
Kemoterapi:
Kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak için hücreleri öldüren ya da bölünmelerini durduran ilaçları kullanan tedavidir.
Bu kemoterapi ağız yoluyla alınabilir. Damar veya kas içine enjekte edilebilir. İlaçlar kan dolaşımına girer. Böylece vücuttaki kanser hücrelerine ulaşabilir. Kemoterapinin veriliş şekli tedavi edilen kanserin tipine ve evresine bağlıdır.
Hedefe Yönelik Tedavi:
Hedefe yönelik tedavi, kanser hücrelerine saldırmak için ilaç veya diğer maddeleri kullanan bir tedavi şeklidir.
Genellikle hedefe yönelik tedaviler normal hücrelere kemoterapi veya radyoterapiden daha az zarar verir.
İmmünoterapi (Akıllı İlaçlar ve Akıllı Molekül Tedavisi):
İmmünoterapi, hastanın bağışıklık sistemini kanserle savaşmak için kullanan bir tedavi yöntemidir.
Akciğer Kanseri Aşısı:
Dördüncü evre akciğer kanseri hastalarına yönelik bir tedavi seçeneğidir. Bu aşı, hastaların tanısından itibaren kullanılabilir.
Akciğer kanseri aşısı, diğer kemoterapi ilaçlarının başarısız olduğu durumlarda tercih edilir. Yan etkileri diğer tedavilere göre daha azdır. Ve yaşam süresini etkileyebilir.
Akciğer Kanserinden Korunmanın Yolları Nelerdir?
Akciğer kanseri oluşumu tek bir sebebe bağlanamaz. Yapılan araştırmalar sonucu akciğer kanserinin birçok nedeni bulunmuştur. Çeşitli faktörler akciğer kanseri oluşumunda rol oynar.
Bunların büyük bir bölümü tütün kullanımıyla ilişkilidir. Akciğer kanseri bulaşıcı değildir. Bazı insanların akciğer kanseri olma riski diğerlerinden daha fazla olabilir. Aşağıdaki durumlarda kanser riski artmaktadır.
Sigara ve Akciğer Kanseri:
Sigara içmek akciğer kanserine neden olur. Bu sigaranın içinde bulunan zararlı maddeler (karsinojenler), akciğer hücrelerine zarar verir. Bu zararlar zamanla kansere yol açar.
Bir kişinin akciğer kanseri riski, sigara içmeye ne yaşta başladığı, ne kadar süre sigara içtiği, günde kaç sigara içtiği ve sigarayı ne kadar derinlemesine çektiği gibi faktörlere bağlıdır.
Puro, Pipo ve Akciğer Kanseri:
Puro ve pipo kullananlar, bunları kullanmayanlara göre daha çok akciğer kanseri olma riski taşır. Kişinin kaç yıldır puro veya pipo içtiği, günde kaç adet içtiği ve ne kadar derin içine çektiği, kanser olma riskini etkileyen faktörlerdir. İçlerine çekmeseler de akciğer ve ağız kanserinin diğer tipleri için de risk altındadır. Pasif içicilerin (tütün dumanına maruz kalanlar) akciğer kanseri olma riski pasif içicilik durumunda da artmaktadır.
Asbest ve Akciğer Kanseri:
Asbest, bazı endüstrilerde yalıtım malzemesi olarak kullanılan bir tür doğal mineraldir.
Bu asbest lifleri havada dolaşabilir. Solunduğunda akciğerlere yerleşir.
Bu lifler akciğer hücrelerine zarar verir. Ve kanser riski artar.
Araştırmalar, asbeste maruz kalan çalışanların akciğer kanserine yakalanma riskinin, asbeste maruz kalmayanlara göre 3-4 kat daha fazla olduğunu gösteriyor.
Bu risk, gemi yapımı, asbest madenciliği, izolasyon işleri ve fren tamiri gibi sektörlerde çalışanlarda daha yüksektir.
Asbest çalışanlarının sigara içmesi halinde akciğer kanseri riski daha da artıyor. Asbest çalışanları, işverenleri tarafından sağlanan koruyucu ekipmanı kullanmalıdır. İş ve güvenlik uyarılarına uymalıdır.
Hava Kirliliği ve Akciğer Kanseri:
Akciğer kanseri ile hava kirliliğine maruz kalmak arasında bir ilişki bulunmuştur. Ama bu ilişki açıkça tarif edilememiştir. Ve daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Akciğer Hastalıkları:
Verem gibi bazı akciğer hastalıkları, kişinin kanser olma riskini artırır. Akciğer kanserinin veremden etkilenen bölgelerde daha fazla gelişme eğilimi vardır.
Hastanın Hikâyesi:
Bir kez akciğer kanseri olan kişinin tekrar ikinci akciğer kanseri olma riski, hiç kanser olmamış kişiye oranla daha fazladır. Akciğer kanseri tanısı konulduktan sonra sigarayı bırakmak, ikinci bir akciğer kanserinin gelişmesini önleyebilir.